Czy 1000 zł można sensownie zainwestować, jak pisać biznesplany? – radzi inwestor Marek Rusiecki

Wystarczy 1000 złotych, żeby osoba fizyczna mogła zacząć myśleć o inwestowaniu w akcje spółki notowanej na giełdzie.

Na pewno nie w startupy, bo one nie szukają tego typu finansowania. Poszukałbym czegoś właśnie na giełdzie. Na GPW jest kilka spółek z branży nowych technologii, które dobrze sobie radzą. Jest kilka przykładów spółek, które zaczynały na NewConnect, i które są dzisiaj wielkimi podmiotami notowanymi na GPW, jak na przykład Medicalgorithmics. Szukanie na NewConnect nie jest jednak łatwe.

Gwiazdy rocka?

Takie mamy czasy. Trudno dziś konkurować na rynku bez kolejnych rund finansowania. To bardzo powszechne, ale jest mnóstwo firm, które powstają bez kapitału, rosną i dopiero, gdy są już duże to dowiadujemy się, że nie zdobyły żadnego dofinansowania.

Jeśli za zgłoszenie uznajemy mail, który do nas przyjdzie – to będzie ich około tysiąca rocznie, czyli mniej więcej trzy dziennie.

Ta statystyka jest stała. Na tysiąc zapytań – i mogą to być zarówno poważne maile, jak i trzyzdaniowe wiadomości z pytaniem: mam taki pomysł, interesuje was to? – myślę, że dochodzi do około stu spotkań, czyli przechodzi około 10 proc. z nich. Z tych stu około 10 przechodzi do fazy mocniejszego zainteresowania, a z nich dochodzi do około 3-4 inwestycji.

Na pewno jest tego o wiele więcej niż 5 lat temu, ale przez to też przesiew musi być o wiele dokładniejszy.

Jest ich mnóstwo. Kluczowy jest właśnie ten pierwszy kontakt. Jeśli kogoś nie znamy to jest on od razu utrudniony. Pierwsze wrażenie jest najistotniejsze, na przejrzenie takiego maila mamy jakieś 20 sekund. Przedstawienie się nie powinno być ani za długie, ani za krótkie: prezentacja to 5-6 slajdów, mówiących wszystko o tym jaki jest problem, jak projekt ten problem rozwiązuje, jaki jest rynek, jak twórcy zamierzają go zdobyć, czego potrzebują, co zamierzają oddać i dobrze też napisać coś o sobie. Trzeba wykorzystać te 20 sekund naszej uwagi i zachęcić nas przynajmniej do spotkania.

Największym błędem jest tutaj przesyłanie nam 40-stronnicowych biznesplanów – a jak ktoś zobaczy, że załącznik ma 40 stron, to nie czyta nawet pierwszej – albo opisywanie projektu w pięciu zdaniach w treści maila i myślenie, że na tej podstawie inni będą chcieli pociągnąć temat.

To wyważenie i sprzedanie siebie i swojego projektu jest najważniejsze.

Pewnie. Na tym polega ta robota. Każdy fundusz ma pewnie swoją listę projektów, w które nie wszedł, a które osiągnęły duży sukces. Nie ma co płakać. Jak mawia Branson: „Szanse są jak autobus – zawsze pojawi się następna.”

Coraz więcej. W swoich strukturach mamy trzy fundusze. Jeden jest ze środkami unijnymi, „trzyjedynkowy”, i on musi inwestować w Polsce. Pozostałe dwa fundusze są z naszych środków prywatnych i nie mamy tu żadnych ograniczeń. Stwierdziliśmy, że warto zobaczyć co dzieje się poza Polską. Tym bardziej, że wydaje mi się, że w Polsce jest zbyt dużo funduszy względem startupów. Pieniędzy unijnych jest tyle, że istnieje ich nadpodaż względem projektów. Rynek się nie wyrównuje. Założyciele mogą przyjść z byle pomysłem i liczyć na dofinansowanie.

Zaczęliśmy rozglądać się poza Polską, czyli w Europie Centralnej i Wschodniej. Utrzymywaliśmy przez chwilę biuro w Rumunii, bo wydawało nam się, że to fajny rynek. Po tych wszystkich wojażach i przejrzeniu mnóstwa projektów muszę stwierdzić, że najciekawsza z regionu jest Ukraina. Mamy tam w tej chwili dwie inwestycje – a niedługo może i trzecią.

Przez kryzys trochę się otrząsnęliśmy i zmroziliśmy. Nawet jeśli startup jest globalny, ale prowadzony na Ukrainie, to zawsze istnieje ryzyko, że jego założyciele zostaną powołani do wojska i znikną. Mimo to miejsce pod względem biznesu jest świetne, bo ludzie są przyjaźnie nastawieni i zmotywowani do pracy.

Drugi fajny rynek w naszym regionie to kraje bałtyckie. Litwa, Łotwa i Estonia. Estonia od dawna przoduje, ale pozostałe państwa zaczynają ją gonić. W Estonii zrobiliśmy nawet jedną inwestycję.

Rok temu odkryliśmy jednak, że najciekawszym miejscem dla inwestorów, chociaż nie jest to do końca nasz region, jest Izrael. To naprawdę druga Dolina Krzemowa, ale położona o wiele bliżej Polski. Aż się dziwimy, że nikt z Polski tam nie zagląda. Jest z kolei przynajmniej jeden fundusz z Izraela, który działa w Polsce, czyli Giza. Rynek jest potężny, rozgrzany, a szukanie partnerstw i inwestycji jest ekscytujące.

Zrobiliśmy już tam trzy inwestycje. Właściwie jak przeglądam wszystkie projekty z naszego regionu i porównuję je do tych izraelskich, i to przy tych samych wycenach, to stwierdzam, że wolę działać tam. Nie znaczy to, że nie zrobimy już nic w Polsce, ale jest tam nam po prostu lepiej.

Oczywiście. Jest jeszcze więcej pieniędzy, ale jest bardzo dużo startupów i doświadczonych ludzi – bo często mają oni już za sobą kilka startupów: w tym na przykład porażkę i ze dwa sukcesy. To nie jest tak, że nie mamy tam czego szukać, bo na ich rynek mamy porównując – właśnie ten tysiąc złotych. Znaleźliśmy tam dla siebie miejsce i będziemy się na nim skupiać w najbliższym czasie.

Rozmawiałem z innymi funduszami, ale żaden z nich nie chciał tam z nami lecieć, bo „daleko.” Pewnie, że jest daleko, ale nie tak daleko jak do Doliny Krzemowej, do której trzeba lecieć ponad 12 godzin. Poza tym, bardzo lubią tam Polaków, bo wiele osób ma polskie korzenie.

Wszystko jest tam mniejsze: jeden poleca cię drugiemu. Nasza obecność zaczęła się tam z powodu jednego z naszych projektów, który miał tam partnerów biznesowych. Ciężko wejść w to środowisko i zdobyć zaufanie, ale gdy już się to uda i popracuje się tam rok czy dwa, to każde drzwi stoją otworem.

Na pewno nie pogardzą tam naszymi środkami i nie możemy mieć kompleksów, ale tak jak mówiłem, naszą Dolinę Krzemową odkryliśmy w Izraelu. Jesteśmy małym zespołem, ja też nie jestem 24 godziny na dobę wolny. Nie byłbym w stanie polecieć do Doliny na dwa miesiące i tam budować swój network. Zaczęliśmy robić go w Izraelu, a według mnie ilość exitów na liczbę mieszkańców jest tam większa niż w Dolinie Krzemowej.

Z kolei przenoszenie polskich startupów do Doliny Krzemowej ma sens, ale według mnie skutecznie robi to tylko Piotr Wilam, który wyjeździł i wychodził tam kontakty, bo to nie jest proste. Tam trzeba się przeprowadzić. Wpadanie tam na miesiąc w roku nic nie da. Tam trzeba po prostu być. W Tel Awiwie zresztą też, tylko tam latam co miesiąc na tydzień. Trzeba poświęcić swoje życie w kraju.

Są oczywiście przykłady polskich przedsiębiorstw, które odnoszą sukcesy za granicą, a zarząd siedzi w Polsce. Koronnym przykładem jest LiveChat. Mają swój zespół w Stanach, założyciel często tam lata, ale działa głównie z Polski. Nie jest tak, że musisz być w Dolinie Krzemowej, żeby robić tam biznes.

Co pokazuje, że nie jesteśmy normalnym funduszem. A przynajmniej nie „normalnie działającym,” bo rzadko zdarza się, żeby fundusz kupował 100 proc. spółki, i to starej, która zwija się z rynku.

Z sentymentu [śmiech].

Jak to fundusz: oportunistycznie. Zobaczyliśmy, że mimo tego, że statystyki spadają, to jest wciąż rzesza użytkowników, którzy z tego GG korzystają i jeszcze długo będą korzystać. Uważamy, że to ciągle dobre narzędzie do komunikacji. Jest proste – oczywiście teraz, bo kilka lat temu zrobiono z niego wręcz choinkę. Wrócono jednak do korzeni, narzędzie jest proste i świetnie działa na telefonie. Jeśli chodzi o mobile, to liczba użytkowników rośnie. Spada w komunikatorze internetowym, ale i te spadki wyhamowały. Dziennie wciąż korzysta z niego milion osób, a w ciągu miesiąca około trzech milionów. To wciąż może być alternatywa dla WhatsAppa czy facebookowego Messengera.

Lata świetności ma za sobą, ale może znajdziemy swoją niszę. Wciąż korzystają z tego niektóre biznesy. GG zauważyć można na przykład u lekarzy czy w urzędach.

Skype jest w ogóle świetnym przykładem w świecie biznesu, bo przyznaje się do niego Estonia, Szwecja czy Dania. Skype nie jest estoński jak się często mówi. Założyciele pochodzili z Estonii, Szwecji i Danii, a środki były również z Luksemburga. Przypisanie Skype'a do Estonii to zabieg głównie PR-owy. Oczywiście mnóstwo pracowników pochodziło właśnie z Estonii i tam było też pierwsze biuro. To jednak twór multikulturowy. Estonia świetnie to ograła. Ktoś wypowie nazwę Skype, a inni od razy myślą właśnie o Estonii.

Kojarzysz taki startup Klarna? Zajmuje się płatnościami online i ma siedzibę w Szwecji. Wyceniany jest obecnie na miliardy dolarów. To jeden z największych europejskich startupów. Zakładał go Polak. Pojechał do Szwecji, tam studiował, założył startup. Jest to polski startup czy nie? Kiedy mówimy, o tym, że startup jest polski czy nie. Czy chodzi tylko o założycieli czy o biuro?