Wzór na prawidłowo ugotowane jajko to skomplikowana sprawa. Cały proces polega na koagulacji płynu w żel i zachodzi w określonych warunkach. Na dobre ugotowanie jaja ma wpływ wiele czynników, w tym wysokość nad poziomem morza.
Czas gotowania jajka zależy nie tylko od jego wielkości i temperatury, ale i od wysokości n.p.m. i ciśnienia Fot. Robert Robaszewski / Agencja Gazeta
Reklama.
Jaja wrzucamy do wrzątku, wody nie żałujmy Foto: 123rf.com
Wystarczy wpisać dane a kalkulator sam powie nam, jak długo powinniśmy gotować jajka Foto: Omnicalculator.com/other/jajka
Najsmaczniejsze są jajka, które mają 2 - 7 dni Foto: Pexels.com
Dokładne obliczenie czasu potrzebnego na ugotowanie idealnego jajka na miękko jest naprawdę trudne. Białka i żółtka są skomplikowanymi substancjami obejmującymi między innymi różne typy białek i cząsteczek tłuszczu. Ponadto każde jajko jest inne, a właściwości jajek zmieniają się wraz z postępującym procesem starzenia.
Przed gotowaniem jaj pamiętajmy o tym, żeby odpowiednio wcześniej wyjąć je z lodówki. Powinny być w temperaturze pokojowej. Do wody można dosypać też trochę soli – te zabiegi obniżają szanse pęknięcia jajka. Samej wody też nie należy żałować. Jeśli włożymy jajko do małej ilości wody, obniżymy jej temperaturę i w ten sposób wydłużymy czas gotowania. Najlepiej nalać tyle wody, by chwilę po włożeniu do niej jajek znowu wrzała.
Jak długo gotować jajko na miękko?
Kiedy umieszczamy jajka we wrzącej wodzie, stają się one cieplejsze. Ciepło wody ogrzewa skorupki jaj, a następnie ich wnętrze. Zarówno białko, jak i żółtko zaczynają ulegać koagulacji w temperaturze ok. 60 stopni Celsjusza, ale białko ścina się nieco szybciej od żółtka. Następuje to mniej więcej przy 65 stopniach – i do takiej temperatury trzeba je doprowadzić.
Jeśli mamy średnie jajko w temperaturze pokojowej, trzeba je zanurzyć we wrzątku na mniej więcej 5 minut i 15 sekund. Jeśli zapomnieliśmy go wcześniej wyjąć z lodówki, czas gotowania wydłuża się o półtorej minuty, do 6 min. i 45 sekund. Duże jajo w temperaturze pokojowej gotuje się 5 min. i 50 sek., zimne – 7,5 minuty.
Zresztą tak naprawdę najlepiej będzie skorzystać z kalkulatora gotowania jaj. Został on stworzony przez dr. Miłosza Panfila, głównego naukowca Omni Calculator, który ma doktorat z fizyki kwantowej.
Kalkulator uwzględnia wielkość jaj (można nawet wpisać ich wagę), temperaturę, a także wysokość nad poziomem morza. Ma to wbrew pozorom duże znaczenie – im wyżej, tym niższa temperatura wrzenia wody. Na przykład na szczycie Mount Everestu jaja w ogóle nie da się ugotować, bo woda wrze tam w temperaturze 68 °C. W najwyżej położonym na świecie mieście El Alto w Boliwii do ugotowania jajka na miękko potrzebujemy aż o 2 i pół minuty więcej, niż na nizinach.
Jak długo gotować jajo na twardo?
Średnio od 3 do 3,5 minuty dłużej, niż na miękko. Dokładny czas również możemy sprawdzić w kalkulatorze. Uwaga – jajek na twardo nie powinno się gotować zbyt długo. Jeśli nie wyjmiemy go z wrzątku po określonym czasie, siarka zawarta w białkach będzie reagować z żelazem w żółtkach i stworzy sino-zielonkawy siarczek żelazawy pokrywający żółtko.
Co po ugotowaniu?
Kiedy minie nasz czas, jaja należy wyjąć i jak najszybciej włożyć do bardzo zimnej wody. Jeśli tego nie zrobimy, ciepło nadal będzie rozprzestrzeniało się wewnątrz skorupki i ścinało żółtko. Chłodząc skorupkę, zatrzymujemy ten proces.
A jak sprawdzić, czy jajko jest świeże?
Najlepiej je… utopić. Jeśli włożymy jajo do wody a ono zatonie i położy się na dnie naczynia – jest świeże. Im starsze jajo, tym bardziej będzie wypływać. Miesięczne będzie pływało w garnku jak spławik. Najsmaczniejsze są jajka, które mają między 2 a 7 dni.
Jajko zaczyna unosić się w wodzie, po pod skorupką znajduje się pęcherzyk gazu. Im bardziej rozkładają się białka, tym jest go więcej a jajko pływa wyżej. Aby jajo dłużej zachowało świeżość, należy je przechowywać w pionie, szerszym końcem ku górze.
Świeżość jajka można ocenić także na podstawie wyglądu białka i żółtka. Im bardziej zwarte są jego struktury, tym lepiej. Nieświeże żółtko ma bowiem rozlaną konsystencję za sprawą poluzowania łańcuchów protein, a samo białko bardziej przypomina wodę niż kisiel.
Jak ładnie obrać jajko ze skorupki?
Zapewne każdemu zdarzyło się już obierać jaja, z których razem ze skorupką odłaziło białko. Takie jajko, przypominające ofiarę brutalnego eksperymentu, wstyd położyć na stole. Jest na to rada. Przede wszystkim nie gotujmy jajek zbyt świeżych – wtedy skorupka trudniej odchodzi. Po drugie – zdarza się to w przypadku, gdy jajko gotujemy zbyt krótko lub w zbyt niskiej temperaturze. Ono powinno być we wrzątku.
Zawsze można też spróbować metody obierania przy pomocy słoika. Ugotowane jajo wrzucamy do słoika, niektórzy polecają dolanie odrobiny zimnej wody, i energicznie potrząsamy. Potem wystarczy je umyć.
