Pierwsze zdanie powieści Lwa Tołstoja Anna Karenina, które brzmi: „Wszystkie szczęśliwe rodziny są do siebie podobne, każda nieszczęśliwa rodzina jest nieszczęśliwa na swój sposób” można odnieść także do kryzysów w przedsiębiorstwach. Potwierdza to świetna książka Jima Collinsa – „Jak upadają giganci”. Dla każdej firmy, jak stwierdza autor, źródła trudnej sytuacji są inne.
Zjawiska zachodzące w otoczeniu gospodarczym, wewnętrzne przyczyny związane z błędami w zarządzaniu, nieudanymi inwestycjami, często zdarzenia jednorazowe wynikające z winy menedżerów lub braku ich wyobraźni – katalog czynników jest długi. Sukcesy firm przeplatają się z porażkami, które trzeba nauczyć się przezwyciężać. W profesjonalnie opracowanym podręczniku, S. Slatera i D. Lovetta – „Restrukturyzacja firmy. Zarządzanie przedsiębiorstwem w sytuacjach kryzysowych” opisano cztery najważniejsze cele restrukturyzacji, które prowadzą do skutecznego zahamowania negatywnych zjawisk. Opanowanie sytuacji, odbudowanie wsparcia grup interesu, zapewnienie przyszłych źródeł finansowania i naprawienie przedsiębiorstwa, zarówno w obszarze strategii, organizacji oraz zarządzania procesami to najważniejsze kierunki działań menedżera, który podejmuje się wdrożenia programu restrukturyzacji.
CEL USTAWY PRAWO RESTRUKTURYZACYJNE
Zdecydowana większość programów naprawczych jest realizowana z wykorzystaniem potencjału intelektualnego i własnych zasobów przedsiębiorstwa. Niekiedy wsparcia udzielają doradcy, inwestorzy, instytucje finansowe, lub partnerzy biznesowi. Przy braku możliwości skutecznego wprowadzenia zmian uzasadnione jest skorzystanie z przepisów ustawy Prawo restrukturyzacyjne, aby stosując jedno z czterech postępowań restrukturyzacyjnych doprowadzić do zawarcia układu z wierzycielami i zgodnie z jej nadrzędnym celem wskazanym w art. 3, uniknąć upadłości dłużnika przy zabezpieczeniu słusznych praw wierzycieli.
UPORZĄDKOWANA TRIADA
Odstępując od szczegółowej analizy zapisów ustawy warto zwrócić uwagę na uporządkowanie triady: wypłacalny – zagrożony niewypłacalnością – niewypłacalny. Ustawa Prawo restrukturyzacyjne jest adresowana do przedsiębiorców zagrożonych niewypłacalnością i niewypłacalnych. Z ustawy Prawo upadłościowe winni skorzystać dłużnicy niewypłacalni, którzy nie widzą szans odbudowania swojej działalności gospodarczej.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ MENEDŻERÓW
Uzasadnionym jest zwrócić uwagę na znaczący wzrost odpowiedzialności menedżerów oraz wagę definicji pojęcia „zagrożenie niewypłacalnością”. W nowym reżimie prawnym wobec przedsiębiorcy, który składa wniosek o ogłoszenie upadłości uzasadnione jest pytanie, czy analizował sytuację firmy, zauważył oznaki kryzysu i skorzystał z postępowań wskazanych ustawą Prawo restrukturyzacyjne. Odpowiedź negatywna może świadczyć o działaniu na szkodę wierzycieli oraz właścicieli firmy i potwierdzić brak profesjonalnego przygotowania do zarządzania firmą. Należy oczekiwać, że zarządzający przedsiębiorstwami będą szybciej reagować na sytuacje kryzysowe i na przesłanki świadczące o możliwości wystąpienia takowych.
DEFINICJA ZAGROŻENIA NIEWYPŁACALNOŚCIĄ
Drugim aspektem, który jest ważny z punktu widzenia świadomego skorzystania przez przedsiębiorców z ustawy Prawo restrukturyzacyjne jest czytelne wskazanie stanu zagrożenia niewypłacalnością. To pojęcie funkcjonowało w poprzednim porządku prawnym, przy postępowaniu naprawczym. Jednakże wówczas jak i obecnie jego definicja nie jest precyzyjna i wymaga praktycznych poradników adresowanych zarówno do przedsiębiorców jak i sędziów, którzy będą stanowić o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego. Zagrożenie niewypłacalnością jest zapowiedzią i pewną prognozą. Zazwyczaj przyszłość jest obarczona dozą niepewności, stąd wyzwanie przed przedsiębiorcą aby uwiarygodnić przed sądem zagrożenie niewypłacalnością.
ROLA DORADCÓW RESTRUKTURYZACYJNYCH
Przedsiębiorca po stwierdzeniu, że własnymi siłami, zasobami, przy braku wsparcia interesariuszy firmy nie jest w stanie sanować kryzysowej sytuacji winien w odpowiednio wczesnym momencie rozważyć skorzystanie z przepisów omawianej ustawy. Pierwszy krok to kontakt z doradcą restrukturyzacyjnym. Należy wyrazić nadzieję, że wkrótce na polskim rynku będą funkcjonować za wzór kancelarii prawnych, czy firm audytorskich, podmioty zrzeszające kilku lub nawet kilkunastu licencjonowanych doradców restrukturyzacyjnych. Przy ich profesjonalnym wsparciu, przedsiębiorca przeprowadza diagnozę sytuacji ekonomicznej i dokonuje wyboru postępowania restrukturyzacyjnego. Następnie sporządzane są niezbędne dokumenty do złożenia wniosku do Sądu o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego albo zatwierdzenie układu. Warto podkreślić rolę doradcy restrukturyzacyjnego w nowym porządku prawnym, który może występować w roli nadzorcy sądowego, zarządcy, syndyka, jednocześnie jest uprawniony do świadczenia usług doradczych dla przedsiębiorców, a także ich reprezentowania.
KLUCZOWE CZYNNIKI SUKCESU USTAWY
Wyznacznikami sukcesu ustawy będzie wzrost liczby firm skutecznie wywiązujących się z zobowiązań wynikających z układów zawartych z wierzycielami.
Realizacja tego celu jest realna pod warunkiem, że:
- przedsiębiorca odpowiednio wcześnie zauważy oznaki kryzysu i podejmie działania ukierunkowane na przygotowanie programu restrukturyzacyjnego i otwarcia jednego z czterech postępowań,
- doradca restrukturyzacyjny – profesjonalnie wesprze przedsiębiorcę w opracowaniu strategii zmian i uwiarygodni relacje z grupami wsparcia,
- Sąd w terminach określonych ustawą będzie stanowić o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego i dalszych jego krokach.
Ustawa Prawo restrukturyzacyjne stanowi szansę na sprawne sanowanie przedsiębiorców i realne wdrożenie polityki ”drugiej szansy”.