Reklama.
Uchwalony przez Sejm w dniu 25.09.2015 r. projekt ustawy, utrzymał tę generalną zasadę, niemniej w szczegółach obecna propozycja ustawodawcy różni się od prezydenckiego pierwowzoru.
Przede wszystkim zdefiniowano jakie koszty działalności B+R można odliczyć od podstawy opodatkowania (w efekcie zapłacić mniejszy podatek), określając je mianem „kosztów kwalifikowanych”.
Zgodnie z projektem ustawy za koszty kwalifikowane uznane będą:
1) wynagrodzenia ze stosunku pracy oraz składki z tytułu tych należności określone w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w części finansowanej przez płatnika składek, jeżeli te należności i składki dotyczą pracowników zatrudnionych w celu realizacji działalności B+R;
2) nabywane materiały i surowce bezpośrednio związane z prowadzoną działalnością B+R;
3) ekspertyzy, opinie, usługi doradcze i usługi równorzędne, a także nabywane wyniki badań naukowych, świadczonych lub wykonywanych na podstawie umowy przez jednostkę naukową (patrz poniżej), w rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki, na potrzeby prowadzonej działalności B+R;
4) odpłatne korzystanie z aparatury naukowo-badawczej wykorzystywanej wyłącznie w prowadzonej działalności B+R, jeżeli to korzystanie nie wynika z umowy zawartej z podmiotem powiązanym z podatnikiem.
Za koszty kwalifikowane uznane będą także dokonywane w danym roku podatkowym, zaliczane do kosztów uzyskania przychodów, odpisy amortyzacyjne od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wykorzystywanych w prowadzonej działalności B+R, z wyłączeniem samochodów osobowych oraz budowli, budynków i lokali będących odrębną własnością.
Koszty kwalifikowane ponoszone w ramach badań podstawowych (oryginalne prace badawcze eksperymentalne lub teoretyczne w celu zdobywania nowej wiedzy bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne) będą podległy odliczeniu wyłącznie pod warunkiem, że badania te będą prowadzone na podstawie umowy lub porozumienia z jednostką naukową w rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki. Chodzi zatem o – prowadzące w sposób ciągły badania naukowe lub prace rozwojowe –
a) wydziały uczelni,
b) jednostki naukowe Polskiej Akademii Nauk,
c) instytuty badawcze,
d) międzynarodowe instytuty naukowe utworzone na podstawie odrębnych przepisów, działające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
e) Polską Akademię Umiejętności,
f) inne jednostki organizacyjne, posiadające siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, będące organizacjami prowadzącymi badania i upowszechniającymi wiedzę; chodzi tu o taki podmiot, jak np. uniwersytet lub instytut badawczy, agencję zajmującą się transferem technologii, pośrednika w dziedzinie innowacji, fizyczny lub wirtualny podmiot prowadzący współpracę w dziedzinie badań i rozwoju, niezależnie od jego statusu prawnego (ustanowionego na mocy prawa publicznego lub prywatnego) lub sposobu finansowania, którego podstawowym celem jest samodzielne prowadzenie badań podstawowych, badań przemysłowych lub eksperymentalnych prac rozwojowych lub rozpowszechnianie na szeroką skalę wyników takich działań poprzez nauczanie, publikację lub transfer wiedzy – art. 2 pkt 83 rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz. Urz. UE L 187 z 26.6.2014).
Koszty kwalifikowane nie będą mogły zostać odliczone, jeżeli zostaną podatnikowi zwrócone w jakiejkolwiek formie, a także jeżeli podatnik w roku podatkowym prowadził działalność na terenie specjalnej strefy ekonomicznej na podstawie zezwolenia.
Kwota kosztów kwalifikowanych, zgodnie z projektem jest limitowana i nie może przekroczyć:
1) w odniesieniu do kosztów wynagrodzeń oraz składek od tych wynagrodzeń – 30% tych kosztów;
2) w odniesieniu do pozostałych kosztów:
a) 20% tych kosztów – jeżeli podatnik jest mikroprzedsiębiorcą, małym lub średnim przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej,
b) 10% tych kosztów – w przypadku pozostałych podatników.
Odliczenia będzie można dokonać w zeznaniu za rok podatkowy, w którym poniesiono koszty kwalifikowane. W przypadku gdy podatnik poniósł za rok podatkowy stratę lub wielkość dochodu podatnika jest niższa od kwoty przysługujących mu odliczeń, odliczenia – odpowiednio w całej kwocie lub w pozostałej części – dokonuje się w zeznaniach za kolejno następujące po sobie trzy lata podatkowe następujące bezpośrednio po roku, w którym podatnik skorzystał lub miał prawo skorzystać z odliczenia.
Odnosząc się do tej propozycji nie sposób oprzeć się wrażeniu, że pomysłodawca zmian, a następnie ustawodawca podążają w dobrym kierunku (intencjonalnie), natomiast efekt ich pracy – przy całej złożoności kwestii stymulowania rozwoju gospodarczego za pomocą narzędzi polityki fiskalnej, w tym zwłaszcza ulg podatkowych versus brak zaadresowania zmian wprost do jednostek naukowych, by te mogły zintensyfikować działalność B+R dla przygotowywania nowych wdrożeń, których odbiorcami byliby przedsiębiorcy – nie daje moim zdaniem nadziei na rzeczywiste wsparcie innowacyjności.
Efektywność tych zmian, jeśli przepisy ustawy wejdą rzecz jasna w życie, będzie niewielka w sytuacji, gdy w przeważającej mierze przedsiębiorcy w Polsce opierają swoją konkurencyjność na niskich kosztach pracy i niskich wynagrodzeniach, co podniesiono w stanowisku OPZZ z dnia 23.04.2015 r., w toku konsultowania projektu ustawy - opinia OPZZ do druku nr 3286.
O praktycznym wymiarze nowego instrumentu zdecyduje kategoryzacja kosztów poniesionych na badania naukowe lub prace rozwojowe podejmowane w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych rozwiązań? Nie dość zatem, że trzeba będzie umieć wykazać związek podjętych badań ze zwiększeniem danego zasobu wiedzy (tego podatnika?), ale też ten zwiększony zasób będzie musiał być wykorzystany (przez tego podatnika?) do tworzenia nowych zastosowań (cokolwiek to oznacza, gdyż w tym względzie projekt ustawy milczy).
I tu jest źródło największego ryzyka podatkowego. A całe to ryzyko podatnik bierze na siebie w zamian za możliwość nabycia prawa do odliczenia wyselekcjonowanej i niewiele stanowiącej kwoty od 10 do 30% wydatków na koszty kwalifikowane.
Nie dość jednak na tym, albowiem kolejne ryzyko podatkowe będzie tkwiło w rozróżnianiu prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej od działalności B+R, bo omawiane koszty kwalifikowane dotyczą tylko działalności B+R, a dokładnie: realizacji działalności badawczo-rozwojowej i kosztów pozostających w bezpośrednim związku z prowadzoną działalnością badawczo-rozwojową.
Konia z rzędem temu kto będzie miał patent na zabezpieczenie tych potencjalnych ryzyk z kwalifikacją prawnopodatkową wydatków na działalność badawczo-rozwojową, zwłaszcza w wykazywaniu „bezpośredniego związku” tych wydatków z prowadzoną działalnością B+R.