Reklama.
Reklama.
Reklama.
Pomoc publiczna – co warto wiedzieć.
Benjamin Franklin powiedział, że „Na tym świecie pewne są tylko śmierć i podatki.”; gdyby żył dzisiaj mógłby śmiało dopowiedzieć „… No i pomoc publiczna”. Jest to bowiem rodzaj wsparcia udzielanego przez instytucje państwowe, polegającego na przyznaniu w jakiejkolwiek formie, pomocy pojedynczemu podmiotowi gospodarczemu, bądź grupie podmiotów, która w efekcie prowadzi do zakłócenia konkurencji na wolnym rynku.
Reklama.
Klasycznym przykładem pomocy publicznej są dotacje udzielane przez agencje wykonawcze Skarbu Państwa (m.in. PARP, NCBR, NCN), w tym dotacje finansowane ze środków UE.
O charakterze powszechnym tej formy wsparcia niech świadczy choćby fakt, że za pomoc publiczną uznawane są również indywidualne zwolnienia podatkowe, czy też gwarancje Skarbu Państwa w spłatach kredytów bankowych. W ich efekcie bowiem dochodzi do uprzywilejowania danego podmiotu względem pozostałych, działających w otoczeniu konkurencyjnym.
O charakterze powszechnym tej formy wsparcia niech świadczy choćby fakt, że za pomoc publiczną uznawane są również indywidualne zwolnienia podatkowe, czy też gwarancje Skarbu Państwa w spłatach kredytów bankowych. W ich efekcie bowiem dochodzi do uprzywilejowania danego podmiotu względem pozostałych, działających w otoczeniu konkurencyjnym.
Pomoc publiczna tak w prawie unijnym, jak też w polskim ustawodawstwie nie jest zdefiniowana jako pojęcie. Interpretujemy ją, jako wsparcie spełniające przesłanki określone w art. 107 ust 1. TFUE, tj.:
1) udzielane przez Państwo Członkowskie lub ze środków państwowych,
2) uzyskiwane na warunkach korzystniejszych od oferowanych na rynku,
3) mające charakter selektywny (to jest takie, które uprzywilejowuje wybranego lub wybranych przedsiębiorców bądź produkcję określonych towarów),
4) grożące zakłóceniem bądź zakłócające konkurencję oraz mające wpływ na wymianę handlową między krajami członkowskimi Unii Europejskiej.
1) udzielane przez Państwo Członkowskie lub ze środków państwowych,
2) uzyskiwane na warunkach korzystniejszych od oferowanych na rynku,
3) mające charakter selektywny (to jest takie, które uprzywilejowuje wybranego lub wybranych przedsiębiorców bądź produkcję określonych towarów),
4) grożące zakłóceniem bądź zakłócające konkurencję oraz mające wpływ na wymianę handlową między krajami członkowskimi Unii Europejskiej.
W przepisach wspólnotowych pojęcie pomocy publicznej odnosi się wyłącznie do pomocy udzielanej przedsiębiorcom. W praktyce orzecznictwa wspólnotowego przyjmuje się, że każdy podmiot, który prowadzi działalność gospodarczą traktowany będzie jako przedsiębiorca niezależnie od: a) formy i źródła finansowania prowadzonej działalności, b) statusu przysługującego zgodnie z regulacjami prawa krajowego.
A zatem przedsiębiorcą może być organizacja prowadząca badania i upowszechniająca wiedzę (dalej: „organizacja badawcza”), czyli np. jednostka naukowa typu uniwersytet lub instytut badawczy. W związku z tym, wsparcie udzielane ze środków publicznych na realizację projektów badawczych, realizowanych w organizacjach badawczych może stanowić pomoc publiczną dla tych organizacji.
Dlatego organizacja badawcza, która prowadzi działalność gospodarczą np. wynajem wyposażenia lub laboratoriów, świadczenie usług dla przedsiębiorców lub prowadzenie badań na zlecenie, może być beneficjentem pomocy publicznej, jeśli finansowany ze środków publicznych projekt (infrastrukturalny bądź badawczy), dotyczy tej działalności gospodarczej.
A zatem przedsiębiorcą może być organizacja prowadząca badania i upowszechniająca wiedzę (dalej: „organizacja badawcza”), czyli np. jednostka naukowa typu uniwersytet lub instytut badawczy. W związku z tym, wsparcie udzielane ze środków publicznych na realizację projektów badawczych, realizowanych w organizacjach badawczych może stanowić pomoc publiczną dla tych organizacji.
Dlatego organizacja badawcza, która prowadzi działalność gospodarczą np. wynajem wyposażenia lub laboratoriów, świadczenie usług dla przedsiębiorców lub prowadzenie badań na zlecenie, może być beneficjentem pomocy publicznej, jeśli finansowany ze środków publicznych projekt (infrastrukturalny bądź badawczy), dotyczy tej działalności gospodarczej.
W tym miejscu dochodzimy do kwestii kluczowej, która związana jest z wykorzystywaniem infrastruktury badawczej (finansowanej ze środków publicznych, pochodzących z dotacji) do działalności gospodarczej i „niegospodarczej”.
Działalność gospodarcza organizacji badawczej:
• usługi badawczo – rozwojowe na zlecenie,
• wynajem infrastruktury,
• studia podyplomowe, kursy, odpłatne szkolenia.
Działalność „niegospodarcza” organizacji badawczej:
• prowadzenie studiów w ramach szkolnictwa wyższego,
• dydaktyka, publikacje naukowe, konferencje naukowe,
• działalność badawczo-rozwojowa.
Infrastruktura badawcza, to:
• znajdujące się w dyspozycji danej organizacji badawczej obiekty zasoby i powiązane z nimi usługi, które mogą być wykorzystywane do prowadzenia prac badawczo-rozwojowych (np. zestawy przyrządów, oprogramowanie, bazy danych itp.).
Działalność gospodarcza organizacji badawczej:
• usługi badawczo – rozwojowe na zlecenie,
• wynajem infrastruktury,
• studia podyplomowe, kursy, odpłatne szkolenia.
Działalność „niegospodarcza” organizacji badawczej:
• prowadzenie studiów w ramach szkolnictwa wyższego,
• dydaktyka, publikacje naukowe, konferencje naukowe,
• działalność badawczo-rozwojowa.
Infrastruktura badawcza, to:
• znajdujące się w dyspozycji danej organizacji badawczej obiekty zasoby i powiązane z nimi usługi, które mogą być wykorzystywane do prowadzenia prac badawczo-rozwojowych (np. zestawy przyrządów, oprogramowanie, bazy danych itp.).
Jeżeli organizacja badawcza wykorzystuje infrastrukturę badawczą zarówno do prowadzenia działalności gospodarczej, jak i niegospodarczej, to ograniczenia wynikające z pomocy publicznej dotyczą tych środków publicznych, które mają związek z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Jeśli organizacja badawcza, wykorzystując taką infrastrukturę badawczą prowadzi niemal wyłącznie działalność niegospodarczą, jej finansowanie nie podlega ograniczeniom związanym z pomocą publiczną. Musi jednak spełniony być warunek, że sama działalność gospodarcza ma charakter pomocniczy. Sytuacja taka zachodzi wówczas, gdy w ramach działalności gospodarczej wykorzystuje się dokładnie te same nakłady, co w przypadku działalności niegospodarczej oraz, kiedy zasoby przeznaczane rocznie na działalność gospodarczą nie przekraczają 20 % całkowitych rocznych zasobów organizacji badawczej.
Komisja Europejska stanowiąc o tym nie określiła jednak jaki jest sposób wyliczania wydajności infrastruktury na cele gospodarcze (komercyjne).
Jest to istotne, albowiem trzeba to odnieść do specyfiki danej infrastruktury badawczej. Należałoby wówczas określić poziom wykorzystania gospodarczego danej infrastruktury badawczej i przyrównać to do poziomu uzyskanego dofinansowania dla tej infrastruktury – czy wpłynie to, czy nie wpłynie na poziom dofinansowania projektu badawczego. Ponadto, jeżeli w projekcie podatek VAT stanowi wydatek kwalifikowany, to wówczas należałoby oszacować kwotę podatku VAT możliwego do odzyskania w wyniku gospodarczego wykorzystania tej infrastruktury badawczej.
W tym miejscu widać wyraźnie, że po stronie organizacji badawczej należałoby opracować mechanizm monitorowania udziału pomocy publicznej w działalności gospodarczej. Ważnym jego elementem jest rozdzielenie obu rodzajów działalności oraz ich koszty, finansowanie i przychody.
Jeśli organizacja badawcza, wykorzystując taką infrastrukturę badawczą prowadzi niemal wyłącznie działalność niegospodarczą, jej finansowanie nie podlega ograniczeniom związanym z pomocą publiczną. Musi jednak spełniony być warunek, że sama działalność gospodarcza ma charakter pomocniczy. Sytuacja taka zachodzi wówczas, gdy w ramach działalności gospodarczej wykorzystuje się dokładnie te same nakłady, co w przypadku działalności niegospodarczej oraz, kiedy zasoby przeznaczane rocznie na działalność gospodarczą nie przekraczają 20 % całkowitych rocznych zasobów organizacji badawczej.
Komisja Europejska stanowiąc o tym nie określiła jednak jaki jest sposób wyliczania wydajności infrastruktury na cele gospodarcze (komercyjne).
Jest to istotne, albowiem trzeba to odnieść do specyfiki danej infrastruktury badawczej. Należałoby wówczas określić poziom wykorzystania gospodarczego danej infrastruktury badawczej i przyrównać to do poziomu uzyskanego dofinansowania dla tej infrastruktury – czy wpłynie to, czy nie wpłynie na poziom dofinansowania projektu badawczego. Ponadto, jeżeli w projekcie podatek VAT stanowi wydatek kwalifikowany, to wówczas należałoby oszacować kwotę podatku VAT możliwego do odzyskania w wyniku gospodarczego wykorzystania tej infrastruktury badawczej.
W tym miejscu widać wyraźnie, że po stronie organizacji badawczej należałoby opracować mechanizm monitorowania udziału pomocy publicznej w działalności gospodarczej. Ważnym jego elementem jest rozdzielenie obu rodzajów działalności oraz ich koszty, finansowanie i przychody.
Jakie to ma znaczenie praktyczne?
Relacja w jakiej występuje organizacja badawcza w stosunku do przedsiębiorców (w związku z wykorzystywaniem infrastruktury badawczej) jest dwojaka.
1. Jeżeli infrastruktura badawcza wykorzystywana jest do prowadzenia prac B+R na rzecz przedsiębiorców na warunkach zlecenia, tzn. że właścicielem powstałych wyników prac będzie zleceniodawca, to wówczas nie ma ryzyka, że ten przedsiębiorca będzie otrzymywał (za pośrednictwem organizacji badawczej) pomoc publiczną. Ważne jednak, by wynagrodzenie za tę usługę ustalone zostało w wysokości rynkowej i z zachowaniem trybu konkurencyjności.
2. Jeśli infrastruktura badawcza wykorzystywana jest do projektu realizowanego wspólnie przez organizację badawczą oraz przedsiębiorcę, to pośrednia pomoc publiczna nie wystąpi zasadniczo, gdy:
• podmioty uczestniczące w projekcie ponoszą pełne i rzeczywiste jego koszty lub
• powstałe prawa własności intelektualnej przynależą wspólnie do obu stron.
Relacja w jakiej występuje organizacja badawcza w stosunku do przedsiębiorców (w związku z wykorzystywaniem infrastruktury badawczej) jest dwojaka.
1. Jeżeli infrastruktura badawcza wykorzystywana jest do prowadzenia prac B+R na rzecz przedsiębiorców na warunkach zlecenia, tzn. że właścicielem powstałych wyników prac będzie zleceniodawca, to wówczas nie ma ryzyka, że ten przedsiębiorca będzie otrzymywał (za pośrednictwem organizacji badawczej) pomoc publiczną. Ważne jednak, by wynagrodzenie za tę usługę ustalone zostało w wysokości rynkowej i z zachowaniem trybu konkurencyjności.
2. Jeśli infrastruktura badawcza wykorzystywana jest do projektu realizowanego wspólnie przez organizację badawczą oraz przedsiębiorcę, to pośrednia pomoc publiczna nie wystąpi zasadniczo, gdy:
• podmioty uczestniczące w projekcie ponoszą pełne i rzeczywiste jego koszty lub
• powstałe prawa własności intelektualnej przynależą wspólnie do obu stron.
Czy jest to ważne?
Otóż tak, gdyż w przypadku uzyskania finansowania na realizację projektu badawczego niezgodnie z zasadami udzielania pomocy publicznej organizacja badawcza (jako beneficjent tej pomocy) może zostać zobowiązana do zwrotu kwoty udzielonej pomocy publicznej wraz z odsetkami.
Otóż tak, gdyż w przypadku uzyskania finansowania na realizację projektu badawczego niezgodnie z zasadami udzielania pomocy publicznej organizacja badawcza (jako beneficjent tej pomocy) może zostać zobowiązana do zwrotu kwoty udzielonej pomocy publicznej wraz z odsetkami.
W odniesieniu do dotacji, jako formy udzielania pomocy publicznej, to należy podkreślić, że w swoim założeniu mają one wspierać innowacyjność w gospodarce. Istnieją głosy, że bez pomocy publicznej sektor prac B+R nie będzie w stanie się rozwinąć, czego uzasadnieniem może być np. skala ryzyka projektowego, które jest nie do oszacowania dla instytucji udzielających komercyjnych kredytów. Z kolei przeciwnicy tego rozwiązania uważają, że to nie pomoc publiczna (sama w sobie) stanowi o możliwościach innowacyjnych danej gospodarki, lecz liczba przedsiębiorców będących w stanie zakupić innowacje. Jeszcze inni uważają, że w polskich warunkach w ogóle nie jest łatwo znaleźć innowacyjne pomysły do wdrożeń. A jak jest naprawdę?
Porównaj:
- TFUE – Traktat o Unii Europejskiej i Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (2012/C 326/01),
- rozporządzenie Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu,
- Zasady ramowe dotyczące pomocy państwa na działalność badawczą, rozwojową i innowacyjną (2014/C 198/01) – Komunikat Komisji z dnia 27 czerwca 2014 r.,
- Modele współpracy rynkowej z wykorzystaniem infrastruktury badawczej, Deloitte Innovation Consulting, NCBR 2015.
- TFUE – Traktat o Unii Europejskiej i Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (2012/C 326/01),
- rozporządzenie Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu,
- Zasady ramowe dotyczące pomocy państwa na działalność badawczą, rozwojową i innowacyjną (2014/C 198/01) – Komunikat Komisji z dnia 27 czerwca 2014 r.,
- Modele współpracy rynkowej z wykorzystaniem infrastruktury badawczej, Deloitte Innovation Consulting, NCBR 2015.
Reklama.