Europejski Fundusz Inwestycji Strategicznych (EFSI) jest wspólnym porozumieniem kontraktowym Komisji Europejskiej i Grupy Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EIB), a tym samym jest jednym z trzech strategicznych elementów Planu Inwestycyjnego dla Europy potocznie zwanego Planem Junckera.
Misją funduszu, utworzonego w odpowiedzi na globalny kryzys finansowy, jest zwiększenie konkurencyjności Europy i pobudzenie inwestycji poprzez akumulację środków finansowych, do wysokości 315 miliardów EURO i do końca 2017 roku, poprzez maksymalizację finansowych zasobów publicznych i uruchomienie kapitału prywatnego z przeznaczeniem na inwestycję publiczno- prywatne w projekty o wyższej wartości społecznej i gospodarczej, których finansowanie z innych źródeł jest skomplikowane ze względu na skalę przedsięwzięcia.
Fundusz o łącznej wartości bazowej 21mld EUR, którego wkład finansowy stanowią gwarancje Komisji Europejskiej w wysokości 16 mld EUR oraz środki EBI w kwocie 5mld EUR, jest swoistym wehikułem finansowym z zadaniem zwielokrotnienia wspomnianej kwoty 21mld EUR do kwoty przewidzianej tzn. 315 mld EUR czyli de facto 15-krotności wartości bazowej.
Sposobem na akumulację środków do kwoty przewidzianej jest zaangażowanie i wkład kapitałowy ze strony państw członkowskich UE, krajowych banków rozwoju, władz regionalnych oraz inwestorów prywatnych. Skumulowane w ten sposób środki podzielone są na dwie linie: okno dla projektów infrastrukturalnych i innowacyjnych (kwota zagregowana w wysokości 240mld EUR) oraz okno dla MŚP i małych spółek o średniej kapitalizacji (w kwocie 75mld EUR).
Celem funduszu jest wsparcie projektów o odmiennym, podwyższonym profilu ryzyka.
Oznacza to, że projekty infrastrukturalne, powyżej 25mln EUR, są finansowane do wysokości 50% w formie pożyczki czy też gwarancji, a pozostała część środków powinna pochodzić z sektora publicznego, np. krajowych banków regionalnych i/lub kapitału prywatnego, a projekty powinny spełniać wymogi kryteriów kwalifikowalności tj. rentowność ekonomiczna, spójność ze strategiami politycznymi UE, dodatkowość, maksymalizacja uruchomienia kapitału prywatnego oraz wykonywalność technicznej.
Beneficjentami projektów mogą być podmioty dowolnej wielkości, w tym podmioty świadczące usługi użyteczności publicznej, spółki celowe lub spółki projektowe; MŚP lub spółki o średniej kapitalizacji; krajowe banki i instytucje pro-rozwojowe lub instytucje finansowe zajmujące się pośrednictwem; fundusze kapitałowe dłużne oraz wszelkie inne formy instrumentów zbiorowego inwestowania; platformy inwestycyjne; podmioty sektora publicznego (w tym terytorialne, ale z wykluczeniem działań takich podmiotów skutkujących bezpośrednim ryzykiem dla państwa członkowskiego) oraz podmioty mające charakter podmiotów sektora publicznego.
EFIS powinien zatem wspierać inwestycje strategiczne przyczyniające się do osiągnięcia celów politycznych Unii * , m.in. takie jak projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania, których celem jest urzeczywistnienie rynku wewnętrznego w sektorze transportowym, w tym między-systemowych połączeń energetycznych i transportowych oraz infrastruktury cyfrowej.
Wśród potencjalnych projektów z sektora transportu przykładowo na szczególne wsparcie mogą liczyć projekty w zakresie rozwoju infrastruktury transportowej, sprzętu transportowego i innowacyjnych technologii w dziedzinie transportu, które powinny przyczynić się do realizacji celów rozporządzeń (UE) nr 1315/2013 i (UE) nr 1316/2013 dzięki stworzeniu nowych lub brakujących elementów infrastruktury oraz modernizacji i remontom istniejących elementów infrastruktury, a zarazem umożliwieniu finansowania działań badawczo-rozwojowych w tym sektorze.
Należy zwrócić szczególną uwagę na projekty ukierunkowane na synergię, wzmacniające powiązania między sektorami transportu, telekomunikacji i energetyki, a także na projekty dotyczące inteligentnego i zrównoważonego transportu miejskiego.
Gwarancje unijne w stosunku do projektów inwestycyjnych dotyczą projektów skierowanych na rozwój infrastruktury transportowej, sprzętu transportowego i innowacyjnych technologii w dziedzinie transportu, a w szczególności dotyczą projektów i horyzontalnych priorytetów kwalifikujące się na mocy rozporządzeń (UE) nr 1315/2013 i (UE) nr 1316/2013, projektów na rzecz inteligentnej i zrównoważonej mobilności w miastach (dotyczące dostępności, redukcji emisji gazów cieplarnianych, zużycia energii i wypadków) i projektów łączących węzły z infrastrukturą TEN-T.
Eksponowanie komponentu B+R w ramach finansowania projektów z sektora transportu, w tym projektów z obszaru żeglugi śródlądowej oraz morskiej jako modułu transportu, pozwala domniemywać, że aby podnieść prestiż i skalę projektu ciekawym rozwiązaniem może być zaangażowanie do współpracy, na wczesnym etapie projektowania, organizacji i sieci takich jak Europejska Platforma Technologiczna WATERBORNE i/lub ALICE, a także eksponowanie synergii ze strategiami politycznymi UE w tym strategiami makro-regionalnymi tj. Strategia Unii Europejskiej dla Regionu Morza Bałtyckiego (SUERMB).
Niniejszy artykułu znajdzie się w raporcie polskiego przedstawicielstwa Global Compact Organizacji Narodów Zjednoczonych