Cywilizacja świata, nauka oraz kultura, odkrycia oraz wynalazki, skłania do refleksji na temat tego, kim jesteśmy – naszych wartości, naszej wiary, naszych poglądów oraz postaw - i kształtuje nas od tysiącleci poprzez mitologię, systematyczne propagowanie pewnych wartości i negowanie innych.
Czy pojęcie „natura ludzka” jest efektem naszych czasów, wymysłem na potrzeby uprawiających ją ekspertów - inwencją, a nie rezultatem odkrycia naukowego?
Odkrycia to danie odpowiedzi na to, jak funkcjonuje świat. Inwencja twórcza człowieka to pozyskanie natchnienia i znalezienie pomysłów na usprawnienie świata. Wynalazki, mówiąc w skrócie, kreowanie procesów lub tworzenie przedmiotów, które sprawiają, że można zmienić funkcjonowanie świata, twierdzi psycholog Barry Schwartz i podsumowuje współzależność pomiędzy odkryciem a wynalazkiem, wskazując na konsekwencje natury moralnej.
„Jeśli naukowiec dokonuje odkrycia nie zadaje sobie pytania o naturę i konsekwencje tego odkrycia. Odkrywa. Odkrycia z natury rzeczy nie mogą być zapewne upatrywane w ich moralnej naturze oraz konsekwencjach odkrycia. Inaczej jest z wynalazkami. Wynalazki charakteryzuje już ich moralna perspektywa istnienia i potrzeba wynalazcza”.
O ile nie prowadzimy debat wokół użyteczności odkryć, to wynalazki już takie debaty otwierają. Zastanawiamy się nad użytecznością wynalazków w aspekcie odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób sprawiają, że nasze życie staje się lepsze oraz, co w danym wynalazku może spowodować pogorszenie się naszych warunków życia.
Mamy pozytywne, jak i negatywne przykłady odkryć oraz wynalazków, aby tylko wymienić odkrycie malowideł naskalnych z Indonezji, liczących ponad 40 tysięcy lat (naukowcy uważają, że sztuka naskalna jest jednym z najważniejszych wyznaczników intelektualnego skoku, jaki był udziałem homo sapiens na drodze do jego obecnego kształtu), czy odkrycie uranu i plutonu oraz analiza struktury atomu Ernesta Rutherforda (wynalezienie broni jądrowej).
Wynalazki związane są nieodzownie z technologią, a wiedza wykreowała także technologię nakierowaną na naturę oraz naturę ludzką.
O ile nie ma nic niebezpiecznego w odkrywaniu naszej planety oraz innych planet i snuciu teorii na ich temat, o tyle wszelkie teorie, które oscylują wokół natury ludzkiej wymagają naszej szczególnej uwagi. Planety nie przejmują się tym, co naukowcy powiedzą na ich temat. Ziemia krąży wokół słońca bez względu na to, jak bardzo spierają się o to fizycy, astronauci i astronomowie.
Z naturą ludzką jest już inaczej. Teorie na temat natury ludzkiej mogą zmienić sposób, w jaki postrzegamy siebie i otoczenie, oraz jak się zachowujemy. Każda teoria, która nie jest sprawdzona, może stać się prawdziwa, jeśli ludzie w nią uwierzą.
Każda teoria wymaga zatem potwierdzenia. Sprytnie potwierdzeniem można jednak manipulować. Rezultatem tego będzie to, że dobre dane mogą przysłużyć się złym teoriom i dopóki nie zostaną one sprawdzone, zweryfikowane, mogą narobić wokół wielkiego spustoszenia.
„Natura ludzka jest w znacznym stopniu produktem human design”.
Barry Schwartz
Można na tej podstawie stawiać pytanie o rynek i jego trendy oraz konsumenta. Czy produkty, które są nam oferowane są efektem naszej potrzeby czy konieczności? Czy media i newsy odzwierciedlają ludzkie potrzeby w obszarze komunikacji, a może media kreują nasze gusta?
Czy mówcy motywacyjni, których rzesze zalewają świat na każdym kontynencie są efektem potrzeby człowieka czy kreują potrzebę wokół ludzkiej natury?
Warto być świadomym takich współzależności przy podejmowaniu naszych decyzji konsumenckich oraz kierowaniu się złotymi receptami na życie.