Strajk nauczycieli - jak zapewnić dzieciom opiekę

Wbrew pozorom problem jest wielowątkowy. Z jednej strony – jako przedstawiciele ustawowi dziecka - zobowiązani jesteśmy zapewnić mu opiekę. Z drugiej – jako pracownicy – posiadamy zobowiązania wobec naszego pracodawcy (wprawdzie nie sądzę, aby konieczność opieki nad dzieckiem była powodem masowych zwolnień, ale pewne minimum pracy musi być zrobione). Z jeszcze innej strony – jako pracodawcy – zmuszeni jesteśmy radzić sobie w czasie nieobecności naszych pracowników, mamy przecież klientów, którzy mimo że też mogą być dotknięci strajkiem, liczą na realizację powierzonych nam zleceń.
Co może zrobić rodzic?
Przede wszystkim, zgodnie z przepisami prawa, rodzic zobowiązany jest zapewnić dziecku opiekę (zwłaszcza dziecku do 7 roku życia, bo za pozostawienie go bez opieki grozi odpowiedzialność karna). Zapewnienie opieki nie oznacza jednak konieczności osobistego jej sprawowania. Jeśli nasze dziecko jest starsze (ma np. 15 lat) i jego rozwój na to pozwala możemy zostawić je same. Jeżeli mamy taką możliwość możemy skorzystać z pomocy bliskich (np. babci, dziadka, niani lub innej osoby dorosłej). Nie mając takiej możliwości możemy skorzystać z oferty klubików, które w związku z planowanym strajkiem zaczęły oferować tego rodzaju usługi.
Co zrobić jeżeli jednak żadna z powyższych możliwości nie wchodzi w grę?
Niewątpliwie najwięcej możliwości mają osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę. W pierwszej kolejności mogą one skorzystać z przysługującego im urlopu wypoczynkowego (niestety jeżeli jesteśmy zatrudnieni na podstawie umowy zlecenia, umowy o dzieło czy prowadzimy własną działalność gospodarczą co do zasady takiej możliwości nie mamy). Każdemu pracownikowi – w zależności od stażu pracy – przysługuje 20 lub 26 dni urlopu wypoczynkowego. Pamiętaj jednak, że urlop udzielany jest zgodnie z planem urlopów a pracodawca planując go powinien wziąć pod uwagę nie tylko wnioski zainteresowanych, ale i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. Może to oznaczać, że mimo Twojego wniosku, pracodawca urlopu Ci nie udzieli i zobowiązany będziesz stawić się w miejscu pracy. Wprawdzie przesunięcie wcześniej zaplanowanego na inny okresu urlopu jest możliwe i może nastąpić na umotywowany ważnymi przyczynami wniosek pracownika, jednak nie powinno to dezorganizować pracy.
Jeżeli brak możliwości opieki nad dzieckiem pojawi się nagle możesz skorzystać z tzw. urlopu na żądanie. Możliwość ta – tak jak w przypadku urlopu wypoczynkowego - dotyczy tylko osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Obecnie urlop na żądanie to 4 dni robocze w ciągu roku kalendarzowego, które pomniejszają Twój urlop wypoczynkowy. Żądanie udzielenia takiego urlopu należy zgłosić najpóźniej w dniu jego rozpoczęcia. Pracodawca jest zobowiązany udzielić Ci takiego urlopu w terminie przez Ciebie wskazanym, jednak zgodnie z najnowszym orzecznictwem pracownik nie może rozpocząć urlopu na "żądanie" dopóty, dopóki pracodawca nie wyrazi na to zgody (tak: SN w wyroku z dn. 16.09.2008 r., II PK 26/08).
Rodzice, którzy zatrudnieni są w oparciu o umowę o pracę, mogą skorzystać również z przewidzianego w art. 188 Kodeksu pracy zwolnienia od pracy w celu sprawowania opieki nad dzieckiem (tego rodzaju zwolnienie od pracy nie przysługuje osobom samozatrudnionym, zleceniobiorcom ani osobom pracującym w oparciu o umowę o dzieło). Warunkiem skorzystania z tego uprawnienia jest konieczność wychowywania przynajmniej jednego dziecka w wieku do 14 lat. Korzystając z tego zwolnienia zachowujesz pełne prawo do wynagrodzenia a zwolnienie nie powoduje pomniejszenia przysługującego Ci urlopu wypoczynkowego. Wymiar tego zwolnienia to 16 godzin lub 2 dni i jest niezależny od ilości wychowywanych dzieci, co oznacza że nawet jeśli posiadasz ich dwoje lub więcej, nadal przysługuje Ci nie więcej niż 2 dni zwolnienia. Dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy zwolnienie – jeżeli ma być udzielone w wymiarze godzinowym - jest ustalane proporcjonalnie do wymiaru czasu jego pracy. Niepełną godzinę zwolnienia zaokrągla się do pełnej godziny. Prawo do zwolnienia przysługuje łącznie obojgu rodzicom albo opiekunom dziecka, co oznacza że jeżeli obydwoje jesteście zatrudnieni na podstawie umowy o pracę i tak macie możliwość skorzystania tylko z 2 dni opieki. O sposobie korzystania z tego zwolnienia decyduje pracownik w pierwszym wniosku złożonym w danym roku kalendarzowym. Uprawnienie przysługuje od pierwszego dnia zatrudnienia, niezależnie od rodzaju umowy (ważne jednak, aby była to umowa o pracę) i nie przechodzi na kolejny rok.
Ostatnią możliwością zapewnienia opieki nad dzieckiem jest możliwość skorzystania z zasiłku opiekuńczego. Z tego prawa mogą skorzystać osoby objęte ubezpieczeniem chorobowym (zarówno obowiązkowym jak i dobrowolnym), a zatem nie tylko pracownicy ale i osoby pracujące w oparciu o umowę zlecenia czy prowadzące własną działalność gospodarczą (o ile oczywiście opłacają dobrowolnie składkę na ubezpieczenie chorobowe). Możliwość skorzystania z tego zasiłku pojawia się wówczas, gdy musisz opiekować się zdrowym dzieckiem do 8 roku życia z uwagi na wystąpienie nadzwyczajnych okoliczności (np. nieprzewidziane zamknięcie przedszkola lub szkoły, do której uczęszcza Twoje dziecko) a nie ma innej osoby, która mogłaby się dzieckiem zająć. Z zasiłku może skorzystać zarówno matka jak i ojciec, jednakże łączny wymiar tego zasiłku nie może przekroczyć 60 dni w roku niezależnie od ilości dzieci, nad którymi sprawujecie opiekę.
Możliwości jest zatem kilka, jednak obyśmy nie musieli z nich zbyt długo korzystać