Potężny jak polski paszport. Siła tego dokumentu jest większa, niż myślałeś

Indeks przygotowywany przez Passe/Port składa się z trzech elementów, które decydują o ostatecznym wyniku, tj.: liczba państw, do których wjazd ma charakter bezwizowy, liczba państw, do których wjazd wiąże się z nabyciem wizy w dniu przyjazdu oraz wskaźnik rozwoju społecznego (HDI). O ile dwa pierwsze elementy w rankingu są zrozumiałe, to ten ostatni może zastanawiać. Dlatego postanowiłem pogrzebać w opisanej metodzie i znalazłem uzasadnienie, które jest w miarę logiczne. Chodzi o możliwość rangowania siły paszportów, ponieważ jest wiele państw których paszporty uprawniają do przekraczania granic takiej samej liczby krajów.

Wstępnym elementem tworzenia rankingu jest podział na państwa "bezwizowe" oraz te do których wjeżdżając trzeba nabyć wizę w dniu przyjazdu (co jest formalnością - stąd uwzględnianie tej kategorii w rankingu). Na tej podstawie tworzą nam się pierwsze rankingi, gdzie na pierwszym miejscu jest liczba państw do których na podstawie paszportu danego państwa można wjechać bez wizy, a na drugim liczba państw z wizami "w dniu przyjazdu". Jednakże w tym obszarze znajdowały się takie przypadki, wśród których wartości te się powtarzały. Dlatego autorzy rankingu, stosując siatkarską terminologię, postanowili wprowadzić "tie break" w postaci HDI. Co istotne uzasadniali go istotnym miernikiem postrzegania państwa na arenie międzynarodowej.

Na tej podstawie polski paszport, który znajduje się na 9 miejscu na świecie razem z Maltą, w przeliczeniu na rangi zajmuje dopiero 30 lokatę, co wydaje się być i tak dobrym wynikiem, biorąc pod uwagę, że w raporcie uwzględnionych jest 199 państw.

Analizując siłę paszportów państw, zarówno uwzględniając powyższe rozwiązania metodologiczne, jak i ograniczając je jedynie do formalnej mocy paszportu, należy zauważyć, że prym pod tym względem wiodą głównie państwa Europy, a w szczególności Unii Europejskiej. Biorąc pod uwagę metody zaproponowane przez autorów rankingu można zauważyć, że w pierwszej 10 najsilniejszych paszportów, aż 9 to paszporty europejskie, z czego 7 pochodzi z państw Unii Europejskiej. Biorąc pod uwagę samą liczbę państw, do których można bezwizowo (lub z wizą w dniu przybycia) podróżować po świecie to można zauważyć, że wśród 34 państw z pierwszej 10 tylko 8 to państwa spoza Europy.

Wśród najsłabszych paszportów znajdują się te pochodzące z państw Afryki oraz Bliskiego Wschodu. Analizując ten stan przez pryzmat obydwu metod, należy zauważyć, że w każdym z przypadków w ostatniej 10 zdecydowaną większość stanowią państwa Afryki i Bliskiego Wschodu.

Analizując raport Passport Index i przekładając go na wyniki wskaźników dotyczących postrzegania państw możemy zauważyć ciekawą analogię, która przejawia się tym, że państwa o dobrej reputacji to często te same, które posiadają silne paszporty. Rzeczywiście w obydwu obszarach rządzi Europa, a za nią jest Ameryka Północna i Australia. Można też zauważyć, że w obydwu przypadkach najsłabiej wypadają państwa Azji i Afryki. Czy na tej podstawie można stwierdzić, że siła paszportu jest dobrym miernikiem reputacji?

Odpowiedź nie jest łatwa. Z jednej strony należy mieć świadomość, że siła paszportu wynika z szeregu aspektów, gdzie reputacja może stanowić jeden z nich. Z drugiej strony na podstawie analizy porównawczej dwóch wykresów można stwierdzić, że rola reputacji w kształtowaniu siły paszportu wydaje się być wysoka. Dlatego pytanie powinno dotyczyć roli jaką reputacja odgrywa w kształtowaniu siły paszportu - a możemy o niej powiedzieć, że wydaje się być duża. Na tej podstawie siłę paszportów można przedstawiać jako kolejną mierzalną korzyść z budowania przez państwo własnej reputacji w środowisku międzynarodowym.