Najbogatsi biorą największy kawałek tortu

Noblista z ekonomii Joseph Stiglitz to ten sam, który napisał „Of the 1%, for the 1%, by the 1% (Od 1 procent dla 1 procent przez 1 procent), co później wykorzystali demonstranci w ruchu Occupy Wall Street nazywając się „99 procent”. Według Stiglitza w rękach tego 1 procenta skumulowany jest amerykański sen- to właśnie ta ‘garstka’ zarabia tygodniowo 40 procent więcej niż jedna piąta społeczeństwa o najmniejszych zarobkach w USA w ciągu roku, a całkowity dochód po opodatkowaniu 20% najzamożniejszych Amerykanów to więcej niż wszystkie dochody mniej zamożnych 80%. I jeżeli ktoś myśli, że Ameryka to nadal kraj możliwości - to jest w błędzie. Historia od pucybuta do milionera stała się mitem. Miliony się dziedziczy po rodzicach zarządzających wielkimi majątkami, a dobrze płatna praca jest zarezerwowanych dla tych po najlepszych uczelniach - czytaj – po najdroższych. I koło się zamyka. Tak ważna dla rozwoju USA klasa średnia ulega degradacji. Jej dochody od kilkunastu lat utrzymują się na tym samym poziomie bądź się kurczą, a tym samym przepaść w stosunku do zarobków najzamożniejszych się pogłębia – gdyż portfele tych ostatnich pogrubiły się co najmniej dwukrotnie. Nie jest to tylko problem USA, bo jak wykazuje współczynnik Giniego (współczynnik jest od 0 do 1 i im różnice w dochodach są większe, tym parametr jest bliżej 1) nierówności dotykają znaczną część świata. Największe dyspropocje występują w społeczeństwach o współczynniku powyżej 0,5. Należą do nich kraje z Afryki i Ameryki Łacińskiej. Stany Zjednoczone depczą im po piętach ze współczynnikiem o wartości 0,47. Najmniejsze różnice znajdziemy w Szwecji, Japonii, Danii. Dla Polski ten współczynnik wynosi około 0,3. Jesteśmy zatem krajem przeciętnych nierówności. Ten sam problem dostrzegł również Thomas Piketty, który w swojej książce „Kapitał w XX wieku” prześledził powstanie i rozwój największych majątków w kilku państwach świata. Doszedł do wniosku, że generalnie są one dziedziczone i kumulowane w rękach nielicznych. Niekoniecznie też służą inwestycjom, które tworzyłyby nowe miejsca pracy, ale raczej zapychają konta bankowe.

Konsekwencją tych nierówności jest powiększające się ubóstwo najbiedniejszych z małymi szansami na zmianę swojego położenia. Klasa średnia – stabilizator systemu i równowagi – ulega erozji i się kurczy. Najlepsze szkoły na Zachodzie, to szkoły prywatne. Znalezienie pierwszej pracy przy tak wysokim bezrobociu często graniczy z cudem. A i tak z przodu kolejki oczekujących są Ci, którzy otrzymali elitarną edukację. Wielu młodych ludzi decyduje się na emigrację, gdzie pracują poniżej swoich kwalifikacji. A jak dowiedziono, niskie zarobki przekładają się na skrócenie średniej długości życia, co związane jest z gorszym odżywianiem się i ograniczonym dostępem do lekarzy specjalistów. Faktem jest, że Amerykanki żyją najkrócej spośród wszystkich kobiet krajów rozwiniętych. Mniejsze zarobki to niższa konsumpcja i tym samym znikomy wzrost gospodarczy. Zacznie brakować pieniędzy w budżecie państwa na rozwój edukacji czy opieki zdrowotnej. Czyli tym, którym jest źle– będzie jeszcze gorzej, aby w ostatecznym rozrachunku to wszystkim odbiło się czkawką. Przed oczami migają obrazy z „Lalki” Bolesława Prusa. Może wzrosnąć przestępczość, pojawią się masowe migracje, a pracę straci najpierw pracownik, później dyrektor, żeby na końcu właściciel zamknął biznes.