Zwalczanie nieuczciwej konkurencji - oranie cudzym wołem

Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. Tak czyn nieuczciwej konkurencji definiuje art. 3 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Polska ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji reguluje zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji w działalności gospodarczej, w szczególności produkcji przemysłowej i rolnej, budownictwie, handlu i usługach - w interesie publicznym, przedsiębiorców oraz klientów.

Ustawa nie tworzy zamkniętego katalogu czynów nieuczciwej konkurencji. Wskazany powyżej art. 3 ustawy tworzy ramy dla zdefiniowania czynów nieuczciwej konkurencji, tj. takich działań przedsiębiorców, które są sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami i jednocześnie zagrażają lub naruszają interes innego przedsiębiorcy lub klienta. Powszechnie nazywa się to klauzulą generalną czynu nieuczciwej konkurencji.

W ustawie zdefiniowano tez typowe, wydaje się najbardziej powszechne czyny nieuczciwej konkurencji. Zalicza się do nich w szczególności: wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa, fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług, wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług, naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy, naśladownictwo produktów, pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie, utrudnianie dostępu do rynku, przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną, a także nieuczciwa lub zakazana reklama, organizowanie systemu sprzedaży lawinowej oraz prowadzenie lub organizowanie działalności w systemie konsorcyjnym.

Wyspecyfikowanie powyższych czynów nieuczciwej konkurencji nie ogranicza możliwości uznaniach innych zachowań przedsiębiorców w ramach działalności gospodarczej za czyny nieuczciwej konkurencji. Uznanie określonego zachowania za czyn nieuczciwej konkurencji wymaga kumulatywnego spełnienia następujących przesłanek: 1) działanie przedsiębiorcy musi być podjęte w związku z działalnością gospodarczą, 2) działanie musi być sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami oraz w konsekwencji 3) musi zagrażać lub naruszać interesu innego przedsiębiorcy lub klienta.

Zwalczanie nieuczciwej konkurencji jest nadrzędnym celem ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Trzeba pamiętać, że konkurencja sama w sobie jest pozytywnym zjawiskiem kształtującym działalność gospodarczą i bez wątpienia przyczynia się do powstawania coraz to bardziej innowacyjnych rozwiązań i pozytywnie wpływa na rozwój gospodarki. Jest też w interesie klientów, bo dostarcza coraz to lepszych i bardziej wartościowych produktów lub usług.

Wielokrotnie w ramach działalności gospodarczej, szczególnie na tym samym rynku, dochodzi do tzw. konkurencji pasożytniczej. Konkurencja pasożytnicza to nic innego jak wykorzystanie cudzego miejsca rynkowego w celu budowy własnej pozycji rynkowej, w szczególności poprzez przejmowanie cudzej renomy, pomysłów oraz naśladownictwo cudzych osiągnięć rynkowych, np. poprzez zbliżanie wyglądu opakowań lub etykiet swoich produktów do wyrobów konkurenta.
Konkurencja pasożytnicza powoduje, że przedsiębiorca uzyskuje korzystną pozycję na rynku bez mozolnego i długotrwałego budowania własnej reputacji oraz renomy, jak też bez ponoszenia nakładów. W krajach anglosaskich określa się do mianem free riding, w Niemczech zaś pflüge mit dem fremden Ochsen (oranie cudzym wołem). W konsekwencji przedsiębiorca uzyskuje nieuzasadnioną przewagę nad konkurentami, a jednocześnie powoduje niszczenie renomy innych przedsiębiorców. Dobrym obyczajem w rozumieniu art. 3 jest zatem niepodszywanie się pod firmę i renomę konkurencyjnego przedsiębiorstwa (tak np. wyrok Sądu Najwyższego z 16 stycznia 2009 r., V CSK 241/08). Konkurencja pasożytnicza przede wszystkim narusza interesy innych przedsiębiorców i dlatego jest czynem nieuczciwej konkurencji.

Przede wszystkim w razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać:

1) zaniechania niedozwolonych działań;
2) usunięcia skutków niedozwolonych działań;
3) złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie;
4) naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych;
5) wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych;
6) zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego - jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.

Sąd, na wniosek uprawnionego, może orzec również o wyrobach, ich opakowaniach, materiałach reklamowych i innych przedmiotach bezpośrednio związanych z popełnieniem czynu nieuczciwej konkurencji. W szczególności sąd może orzec ich zniszczenie lub zaliczenie na poczet odszkodowania.

Dochodzenie powyższych roszczeń odbywa się przed sądem. Konieczne jest wytoczenie powództwa.