W instytucjach europejskich zatrudnionych jest prawie 50 tysięcy urzędników z 28 krajów członkowskich. Dzięki zróżnicowaniu narodowemu, pracujący ze sobą urzędnicy mają możliwość stanowienia prawa europejskiego przy wzajemnym zrozumieniu różnych perspektyw. To właśnie dlatego tak ważne aby o stanowiska w tych instytucjach aplikowali dobrze przygotowani do pełnienia tych funkcji Polacy.
Najważniejszą strategicznie instytucją z punktu widzenia kształtowania prawodawstwa europejskiego jest Komisja Europejska. Zatrudniania ona ok. 30 tys. Urzędników, z czego Polacy zajmują niewiele ponad 1400 stanowisk na różnych szczeblach. Procentowo zatrudnieni Polacy w KE stanowią 4,8% kadry urzędniczej. Warto więc podjąć temat i zastanowić się jak można te statystykę poprawić oraz dlaczego jest to ważne z punktu widzenia naszego narodowego interesu.
Między eurosceptycyzmem a euroentuzjazmem
Bez względu na optykę jesteśmy członkami Unii Europejskiej, która działa według jasno określonych zasad. Trzeba przy tym zaznaczyć, że tych zasad jest bardzo wiele, począwszy od zapisów traktatowych kończąc na regulaminach wewnętrznych funkcjonowania instytucji. Unia Europejska jest z jednej strony zespolonym podmiotem, realizującym wspólną politykę i dążącym do przyjętych przez Państwa Członkowskie celów, z drugiej jest platformą w ramach, której ścierają się interesy narodowe. Sztuką efektywnego działania w strukturach wspólnotowych jest umiejętność prowadzenia dialogu tak, aby z jednej strony nie zgubić założonego celu, z drugiej, potrafić dążyć do niego w taki sposób, aby identyfikować możliwe ustępstwa, w zamian za które, można go osiągnąć.
Interes europejski czy narodowy
Urzędnicy europejscy maja obowiązek kierować się w swojej pracy wytycznymi dla całej wspólnoty i nie mogą w żaden sposób oficjalnie realizować agendy narodowej. Nie mniej jednak przygotowywane w Komisji europejskiej akty prawne są fizycznie pisane przez obywateli różnych państw członkowskich. I właśnie w tym momencie realizowana jest podstawowa zasada UE – jedność w różnorodności. Prace legislacyjne prowadzone są w trybie wielu dyskusji, spotkań wewnątrz tzw. unitów, między dyrektoriatami, wreszcie miedzy instytucjami europejskimi oraz wysłuchań publicznych. Zaangażowani urzędnicy proponują rozwiązania jednocześnie korzystając ze swojego doświadczenia, perspektywy spojrzenia ukształtowanej w trakcie swojej edukacji i kariery zawodowej. Dzięki temu właśnie dobrze przygotowane kadry są w stanie wykorzystać swoje doświadczenie tak, aby przygotowywany akt prawny był możliwie najbliżej polskiego puntu widzenia.
Kolejnym ważnym elementem stanowienia prawa są konsultacje z pracownikami Komisji Europejskiej. Każdy urzędnik ma obowiązek spotkać się z przedstawicielami władz lub grup interesu jeżeli temat jest zbieżny z jego kompetencjami. Z praktycznego punktu widzenia łatwiej jest prezentować stanowiska lub zgłaszać i argumentować propozycje w języku ojczystym. Stąd też zazwyczaj takie spotkania odbywają się z urzędnikiem pochodzącym z kraju interesantów. W tych praktykach nie ma niż nadzwyczajnego, ani nie odpowiedniego. Ich znajomość natomiast bardzo pomaga w komunikacji z instytucjami europejskimi. Mając to na uwadze, zrozumiałem jest postulat o możliwie największym wykorzystaniu wakatów w instytucjach UE przez Polaków.
I Ty możesz zostać urzędnikiem europejskim
Według sprawdzonych informacji oraz własnego doświadczenia wiem, że podstawowym czynnikiem decydującym, o wciąż relatywnie do wielkości naszego kraju, niskim zatrudnieniu Polaków w instytucjach jest niewielka ilość kandydatów z naszego kraju. Jest to spowodowane kilkoma czynnikami. Po pierwsze brakiem wiedzy na temat możliwości podejmowania pracy w instytucjach, procesów aplikacyjnych i wymogów jakie są stawiane kandydatom. Kolejnym powodem jest brak wiary w swoje możliwości. Zupełnie niesłusznie bardzo często zarzucamy sobie niedostateczną znajomość języków obcych, mówienie z akcentem, czy wreszcie brak odpowiedniej wiedzy.
Obalmy mity. Brussels English to pojęcie funkcjonujące w Brukseli ze względu na fakt, iż choć wszyscy się w tym mieście komunikują po angielsku, to tych angielskich języków można tu zidentyfikować przynajmniej kilka. Hiszpanie, Włosi, Francuzi… każdy mówi jak potrafi a najważniejsze, żeby się dogadać. Jesteśmy jednym z tych narodów, których akcent jest mało deformujący język angielski.
Procedury europejskie jak każde inne procedury urzędowe są łatwo przyswajalne. To czego najbardziej potrzebują instytucje, to rzetelna wiedza specjalistyczna. Ekspert od hodowli ryb ma takie same, a może nawet większe szanse na zatrudnienie co ekspert od unijnego prawa.
Naprzeciw tym wyzwaniom wychodzi w tym roku Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, uruchamiając trzymiesięczny kurs pt. Akademia Kadr Europejskich. Jego założeniem jest zapoznanie słuchaczy z wszystkimi możliwymi ścieżkami kariery w instytucjach europejskich a także innych organizacjach, mających realny wpływ na unijne prawodawstwo. Ponadto zaplanowany jest cykl zajęć wprowadzających w system prawny UE, sposoby funkcjonowania instytucji, a także najważniejsze unijne polityki. Zajęcia będą prowadzone m.in. urzędników europejskich z wieloletnim stażem dzięki czemu uczestnicy kursu otrzymają wiedzę w oparciu najbardziej aktualne informacje oraz praktyczne wskazówki dla przyszłych kandydatów ubiegających się o europejskie stanowiska.
To pierwszy w Polsce tego typu kurs, który w tak kompleksowy sposób ma na celu przygotowanie do podjęcia pracy w instytucjach europejskich. W chwili obecnej instytucje europejskie zaczną wzmożone rekrutacje, co jest wypadkową wielu czynników. Najbliższe lata według statystyk będą latami, w których wielu pracowników tzw. starej Unii zacznie przechodzić na emerytury. Postępujący proces Brexitu odetnie możliwość pracy dla obywateli Wielkiej Brytanii w instytucjach. Wreszcie ostanie wyzwania jak kryzys migracyjny doprowadziły do podjęcia decyzji o zwiększeniu zatrudnienia m.in. we Frontex, instytucji odpowiedzialnej za bezpieczeństwo granic UE, której siedziba mieści w Warszawie.
Kurs jest również skierowany do urzędników, których zadaniem jest bezpośrednia współpraca z instytucjami europejskimi. Najważniejszą kwestią zwłaszcza teraz kiedy już za moment rozpoczną się negocjacje nowego okresu programowania jest przygotowanie kadry negocjacyjnej do efektywnej realizacji polskiego stanowiska. Ta wiedza również jest zawarta w ofercie kursu.
Podsumowując – zdroworozsądkowe podejście do Unii Europejskiej i jej instytucji jest jedynym gwarantem efektywnej realizacji polskiego interesu w jej strukturach. Polityka europejska jest realizowana według ustalonych reguł, aby więc umieć w niej obronić swoje stanowisko, należy po prostu dobrze je poznać i skutecznie wykorzystywać. Nie jest to ani turniej szermierski i nie ma punktów za machanie szablą, ani też konkurs piękności, w którym wygrywa najbardziej ujmujący uśmiech. Bądźmy sobą i bądźmy skuteczni.