Wyzwania techniczne i administracyjne w ochronie zdrowia
Sebastian Pracuch
17 kwietnia 2015, 13:09·3 minuty czytania
Publikacja artykułu: 17 kwietnia 2015, 13:09Opublikowany przez demografów UE raport dotyczący struktury społecznej Europy dowodzi, że żyjemy w społeczeństwie starzejącym się. Według wszelkich przewidywań w roku 2050 osoby w wieku +65 stanowić będą ⅓ populacji Polski. Nic dziwnego, że po raz kolejny pojawia się dyskusja dotycząca ustawy o opiece zdrowotnej, wydatków na opiekę osób starszych oraz kontroli nad pracą placówek medycznych.
W obliczu starzejącego się społeczeństwa
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w ostatniej dekadzie grupa osób w wieku poprodukcyjnym wzrosła w Polsce o ponad 1mln. Wszystko wskazuje na to, że proces starzenia się społeczeństwa będzie postępował. Według szacunków demografów liczba osób starszych (65+) w 2050 roku przekroczy 30% na obszarach wiejskich i zbliży się do 35% na obszarach miejskich.
Aby zminimalizować nieuniknione problemy społeczeństwa, tzn. utrzymać osoby w grupie aktywnych zawodowo i ograniczyć koszty ich leczenia, wymagane są wzmożone działania profilaktyczne.
Niezbędne ramy prawne
Ostatnia nowelizacja ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r., Nr 164, poz. 1027) nastąpiła w dniu 27 sierpnia 2004 roku. Nałożyła na Jednostki Samorządu Terytorialnego obowiązek realizacji programów profilaktyki zdrowotnej wynikającej z rozpoznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców gminy. Brak skutecznego sposobu finansowania zdrowia publicznego znacznie ograniczył działania JST w tym zakresie. Według wstępnych informacji nowa ustawa o systemie zdrowia publicznego, nie tylko zintegruje działania na rzecz profilaktyki, ale także skutecznie zapewni jej finansowanie.
Szacuje się, że w pierwszym roku obowiązywania ustawy - w 2016 r. - na realizację profilaktycznych programów zdrowotnych wydanych zostanie ok. 1,5 mld zł. Środki prawdopodobnie pochodzić będą z budżetu NFZ (1%) oraz Funduszu Zdrowia Publicznego finansowanego z podatku akcyzowego na alkohol (1%), na wyroby tytoniowe (0,5%) oraz gry hazardowe (3%).
Rosnące problemy administracyjne
Jednostki Samorządu Terytorialnego, które do tej pory realizowały programy zdrowotne, zmagały się nie tylko z niskim budżetem przeznaczonym na realizację programów zdrowotnych, ale także z brakiem podstawowych narzędzi usprawniających ich pracę. Realizatorzy projektów zobowiązani byli do składania papierowych sprawozdań cząstkowych, które następnie były ręcznie weryfikowane i scalane przez pracowników Jednostek Samorządu Terytorialnego.
Przygotowanie raportu zbiorczego z realizacji wszystkich działań było czasochłonne i kosztowne. Największym problemem okazywało się obliczenie liczby osób objętych programem. W tym celu należało porównać i scalić wykazy osób dostarczonych przez wszystkich realizatorów. W zależności od Jednostki Samorządu Terytorialnego listy zbiorcze mogły przekraczać sumarycznie nawet kilkaset tysięcy świadczeń, a wraz ze wzrostem wydatków na zdrowie publiczne ich liczba może dodatkowo wzrosnąć.
Niezbędny proces informatyzacji
Kolejną trwającą zmianą jest informatyzacja Wydziałów Zdrowia zapoczątkowana przez niektóre Jednostki Samorządu Terytorialnego. Podstawową funkcją wdrażanych aplikacji jest usprawnienie monitorowania realizowanych programów zdrowotnych. Samorządy, które zdecydowały się na informatyzację, zbierają w ten sposób spójne dane w centralnej bazie danych. Umożliwia to wykrycie ponownego udziału mieszkańca w danym programie zdrowotnym, dostęp do aktualnych informacji, automatyczne ostrzeganie o wykrytych nieprawidłowościach w realizacji harmonogramu programu zdrowotnego oraz automatyczne generowanie sprawozdania końcowego.
Świetnym przykładem udanej informatyzacji są wdrożenia systemu do monitorowania realizacji szczepień przeciwko grypie. Jednostka Samorządu Terytorialnego określa warunki udziału w programie (np. osoby po 65 roku życia), definiuje dostępne świadczenia (np. badanie lekarskie, szczepienie przeciwko grypie) oraz wprowadza do systemu szczegóły umów zawartych z realizatorami (np. zakontraktowaną liczbę szczepień, cenę jednostkową szczepienia). Chcąc wykonać szczepienie, realizatorzy wprowadzają do systemu jedynie pesel mieszkańca, ograniczając ilość wymaganych danych do minimum. System automatycznie weryfikuje, czy może on zabrać udział w programie. Jeśli osoba wykonała już szczepienie w innej placówce medycznej, nie spełnia kryterium dostępowego albo realizator nie posiada więcej zakontraktowanych szczepień, system wyświetla komunikat o braku możliwości wykonania świadczenia. W konsekwencji JST nie musi ręcznie scalać i weryfikować dużej liczby danych, aby policzyć liczbę osób objętych programem - zawsze posiada aktualne zestawienie.
Perspektywy rozwoju
Sukcesy wybranych Jednostek Samorządu Terytorialnego pokazują, że informatyzacja w zakresie usprawnienia opisanego wyżej obszaru może być szybko i skutecznie przeprowadzona, w szczególności jeśli Jednostki Samorządu Terytorialnego decydują się na wdrożenie rozwiązania działającego już w innych samorządach. Zakup sprawdzonego rozwiązania to nie tylko gwarancja sukcesu wdrożenia, ale także sposób na korzystanie z dobrych praktyk wypracowanych przez inne samorządy.