Jak branża żywności zbroi się na walkę, w której stawką jest zyskanie przewagi konkurencyjnej na coraz bardziej nasyconym rynku produktów? Jakie wyzwania rzuca tej branży globalny rynek i jakie trendy rozwoju wyznacza? Z kim warto się bratać cross-branżowo w tzw. „spożywce”, by nie zamykać peletonu innowacyjnych firm, lecz coraz bardziej zbliżać się do pierwszej dziesiątki? O tym wszystkim dyskutowali eksperci R&D podczas sesji roundtables na kwietniowym techBrainers R&D Summicie.
Stolik ekspercki związany z obszarem żywności, był jednym z 13, jakie w tym roku zorganizowano podczas święta społeczności R&D w Warszawie, w Domu Braci Jabłkowskich i cieszył się dużym zainteresowaniem uczestników konferencji. Trudno się temu dziwić, skoro sprawy żywności dotyczą praktycznie każdego z nas. Poza tym stopień rozwijania się sektora rolno-spożywczego i zagęszczania się rynku, wymagają od przedsiębiorców zaangażowania się w działania innowacyjne. Te dla wielu z nich stanowią swego rodzaju „być albo nie być”, zwłaszcza, że oprócz rosnącej konkurencji, konsumenci stają się coraz bardziej wymagający.
Na co więc przedsiębiorcy muszą przede wszystkim zwracać uwagę i za jakimi trendami podążać lub jakie trendy wyznaczać, aby nie wypaść z gry?
Wyzwania i mega trendy
Uczestnicy R&D Summit zwrócili uwagę na osiem znaczących trendów globalnych, które dyktują dziś kierunki rozwoju wielu gałęziom przemysłu, w tym także branży spożywczej. Są to:
silver economy/active aging
sustainable environment
urban development
smart & ICT
nano-micro / nowe materiały
mobility
eco/bio
health/medicine
Zdaniem szefów i liderów działów R&D we wszystkich tych obszarach branża żywności ma pole do popisu, a w części z nich może nawet zrobić zdecydowanie więcej niż inne. Weźmy chociażby pierwszy z kierunków. W obliczu starzejących się społeczeństw, produkcja żywności dla seniorów, zwiększającej ich witalność, hamującej procesy starzenia się to nie lada wyzwanie. Podobnie jeśli chodzi o zrównoważony rozwój, który w kontekście postępującej degradacji naszej planety i to przy ogromnym udziale właśnie branży produkcji żywności, stanowi już nie tyle wyzwanie, co priorytet wszelkich strategii w tym obszarze. Producenci żywności muszą też podążać za nieustannie zmieniającymi się potrzebami swoich klientów, którzy są coraz bardziej zabiegani i coraz bardziej wymagający. Dziś od żywności nie oczekują już bowiem wyłącznie tego, by zaspokajała ona głód, ale by była szyta na miarę ich trybu życia, by dawła coś więcej. Oczekują zatem, aby można było żywność zamawiać jednym kliknięciem na panelu dotykowym ich lodówki, aby zarówno sama żywność jaki i to, w co jest ona pakowana, spełniało najwyższe normy ekologiczne, środowiskowe. By dostępna była szybko, w poręcznej i/lub łatwej do przyrządzenia formie, a dodatkowo jeszcze pełniła rolę nie tylko pożywienia, ale także lekarstwa lub suplementu diety.
Food & Packaging
- Wśród trendów w obszarze “FOOD”, do najważniejszych z pewnością należą dziś: bioekonomia i tzw. circular economy, automatyzacja rolnictwa i tzw. smart agricultural oraz biotechnologia – wymienia uzgodnione z uczestnikami roundtable wnioski, prowadząca stolik ekspercki Katarzyna Kowalska, wiceprezes i współzałożycielka, a także członek TCI Network i certyfikowany facylitator klastrów Empretec/Proex.UNIMOS / AgroBioCluster.
Wskazuje też trzy zbliżone trendy w obszarze “Packaging”.
- Przemysł opakowaniowy ukierunkowuje swoje działania na coraz większą biodegradowalność, na tworzenie opakowań inteligentnych i tzw. ready-to-go określanym mianem „convenience”, których celem jest maksymalizacja wygody użytkownika – mówi - (red. – tu np. opakowania, które od razu pełnią rolę naczynia lub zawierają w sobie inne ciekawe rozwiązania, ułatwiające konsumentowi spożycie zawartej w nich żywności, etc.).
Międzysektorowość opoką innowacyjności
Zdaniem liderów R&D w Polsce, współcześnie płaszczyznę do tworzenia innowacji stanowi tzw. cross-branżowość czyli współdziałanie ze sobą różnych sektorów, różnych branż, w celu skuteczniejszego wypracowywania innowacyjnych rozwiązań. I tak według nich sektor rolno-spożywczy może znakomicie odnaleźć się we wspólnych przedsięwzięciach zarówno z sektorem chemicznym, paliwowym, it/ict, biotechnologicznym, jak i tymi związanymi ze zdrowiem czy medycyną, z lifescience, gospodarką wodną, branżą farmaceutyczną, metalową, packaging, energii odnawialnej, kosmetycznej czy też zarządzania odpadami.
- W kosmetyce można wykorzystać metodę pasteryzacji i tworzyć kosmetyki z warzyw i owoców pod określony typ skóry, z branżą chemiczną można np. pracować nad nowymi materiałami pokryciowymi do wyściełania kontenerów w celu polepszenie zabezpieczenia żywności podczas transportu, z ICT zaś tworzyć aplikacje mobilne pozwalające personalizować dietę na podstawie wyników badań – wymienia Katarzyna Kowalska. – Obszarów wspólnych, cross-branżowych działań jest mnóstwo. Dlatego konieczne jest obecnie stworzenie modeli współpracy i modeli biznesowych, tak by zaowocowały one nowymi wspólnymi przedsięwzięciami (wzory umów, procesy współpracy, obowiązki i odpowiedzialność stron, etc.).
Innowacja, ale i edukacja
Jak się jednak okazuje nie wystarczą tylko działania w ramach działów R&D oraz innowacje międzysektorowe w branży rolno-spożywczej pod kątem tworzenia nowych produktów i usług, by „stała się innowacyjność”. Jak stwierdzili eksperci omawianego roundtable, niezbędna jest również edukacja społeczeństwa, tak by było ono przygotowane na zmiany, jakimi podąża współczesny świat. W obszarze branży rolno-spożywczej chodzi zwłaszcza o edukację w dziedzinach segregowania odpadów oraz silver economy/active aging, bowiem obecnie to najbardziej determinujące rozwój wielu branży zjawiska. Świadome społeczeństwo będzie wymuszać określone, pozytywne zmiany w branży, branża natomiast będzie mogła sobie pozwolić na pewien rozmach w innowacjach, mając do czynienia z wyedukowanym konsumentem.
Już dziś podążanie polskich producentów żywności w omawianych powyżej kierunkach możemy obserwować, przechadzając się między sklepowymi półkami, które uginają się od produktów typu „super foods”, żywności spersonalizowanej pod potrzeby bezglutenowców, wegetarian, wegan, cukrzyków, osób na diecie. Mamy już żywność w opakowaniach, które same informują, kiedy ta traci datę ważności lub kiedy właśnie uzyskuje dojrzałość do spożycia. Są już makarony a nawet masła orzechowe nie zwierające kalorii, kosmetyki do pielęgnacji ciała, które można jeść, paliwo roślinne, którym można ogrzewać dom i napędzać pojazdy, a także opakowania, które bezpiecznie mogą wylądować w naszym przydomowym kompostowniku.
Niemniej wiele jest jeszcze w branży spożywczej do wymyślenia. Z pewnością więc działy R&D w polskich przedsiębiorstwach rolno-spożywczych będą się rozwijać i mają szansę realnie wpłynąć na budowanie innowacyjnej gospodarki, na tworzenie innowacji, które podbiją także rynek globalny. Wbrew pozorom bowiem, Polska żywność, nie tak bardzo przetworzona i obdarta z cennych właściwości, jak wiele innych produktów zagranicznych, mimo iż dotychczas nie przodowała w innowacjach, jest ceniona poza granicami naszego kraju. Jeśli więc zachowując dotychczasową jakość, zaczniemy podążać za biotrendami globalnymi, możemy stać się w końcu ważnym partnerem biznesowym na świecie.