Innowacyjność a Tolerancja

Dlaczego?
W ostatnim wpisie obiecałem przedstawić związek pomiędzy tolerancją a wzrostem gospodarczym. Zrozumienie tego związku, a szczególnie jego znaczenia dla kraju wymaga wprowadzenia kilku nowych pojęć socjologii amerykańskiej i wykorzystania wyników wieloletnich badan amerykańskich prowadzonych przez Richarda Floridę.

Nowe Sektory Gospodarki Amerykańskiej
W anachronicznym już ujęciu socjologii marksistowskiej kryterium podziału społeczeństwa na klasy był stosunek do własności środków produkcji. W tym przypadku podział społeczeństwa był dualny, wyróżniał Klasę Posiadaczy (burżuazja) i Klasę Robotniczą (proletariat). Obecnie socjologowie i politolodzy amerykańscy starają się unikać używania terminu „Klasa Społeczna”, ale mówią o sektorach gospodarki i pracownikach tych sektorów, co z naszego punktu widzenia jest właściwie odpowiednikiem klas społecznych.

W roku 2002 Florida opublikował książkę „The Rise of the Creative Class” (Basic Books). W książce tej przedstawił, wcześniej zaproponowany z Kevinem Stolarickiem, podział gospodarki amerykańskiej na trzy sektory. Kryteria podziału to stosunek do wiedzy (jako największej wartości) i dziedzina gospodarki gdzie jest ona używana. Wyróżnione sektory to Sektor Wytwórczy (Manufacturing Sector), Sektor Usługowy (Service Sector) i Sektor Kreatywny (Creative Sector), którego pracownicy są zwani zresztą Klasą Kreatywną (Creative Class). Pracownicy pierwszych dwóch sektorów jedynie używają istniejącą wiedzę: w Sektorze Wytwórczym w produkcji (przemysłowej i rolniczej) a w Sektorze Usługowym w usługach. Trzeci sektor, Klasa Kreatywna wytwarza wiedzę i również ją przetwarza. Ten podział szczególnie dobrze odpowiada epoce wiedzy, w której żyjemy i szybko zmieniającemu się charakterowi społeczeństwa amerykańskiego.

Sektor Wytwórczy można opisać jako cześć siły roboczej, która jest aktywna w produkcji przemysłowej i rolniczej. W swojej działalności zawodowej członkowie tego sektora jedynie wykorzystują istniejącą wiedzę a produkty ich pracy mają charakter materialny. W USA stopniowo maleje procent siły roboczej należącej do tego sektora gospodarki, co wiąże się z globalizacja, rozwojem technologii, a ostatnio również z coraz szerszym stosowaniem robotów.

Sektor Usługowy to cześć siły roboczej pracująca w szeroko rozumianych usługach, na przykład w przemysłach restauracyjnym lub hotelowym. Ludzie pracujący w tym sektorze również jedynie wykorzystują istniejąca wiedzę, ale w usługach. Produktem ich pracy są oczywiście usługi. Procent „usługowców” w sile roboczej USA stopniowo rośnie, szczególnie w centrach miejskich.

Szczególnie ciekawe i ważne jest dla nas pojęcie Klasy Kreatywnej. Jest ona opisana jako cześć siły roboczej, która „produkuje” i „przetwarza” wiedzę. Klasa ta nie produkuje żadnych dóbr materialnych, ale produkuje dobra niematerialne w postaci wiedzy. W ramach Klasy Kreatywnej Florida rozróżnia dwie grupy społeczne: „Super Kreatywny Rdzeń” (Super Creative Core”) i „Kreatywnych Zawodowców” (Creative Professionals).

Super Kreatywny Rdzeń to naukowcy, inżynierowie, pisarze, poeci i artyści, ale również liderzy społeczeństwa (działacze społeczni i politycy). Ta grupa wytwarza wiedzę, która w Epoce Wiedzy jest najważniejszym dobrem. Kreatywni Zawodowcy to ludzie, którzy przetwarzają wiedzę. Do tej grupy Florida zalicza ludzi pracujących w przemysłach informatycznym, farmaceutycznym i bankowym, w służbie zdrowia, prawników, oraz ludzi pracujących w firmach wdrażających zaawansowane technologie (high-tech companies).

W czasie ostatniego wieku i obecnie obserwujemy szybki wzrost Klasy Kreatywnej w USA, która 100 lat temu stanowiła jedynie 10% siły roboczej, już 15% w latach 40-tych, a obecnie ponad 30%. Znaczenie Klasy Kreatywnej stale rośnie, ponieważ w Epoce Wiedzy to właśnie ta klasa praktycznie decyduje o przyszłości społeczeństwa, o jego ewolucji i o wzroście gospodarczym. Dokonuje się to poprzez kontrolę wiedzy, ale również ponieważ klasa ta dysponuje około 50% wszystkich dochodów czyli ogromną siłą nabywczą, która kształtuje rynek.

Kreatywność Regionu
W USA stopa wzrostu dochodu narodowego na głowę mieszkańca w różnych regionach jest zróżnicowana w zależności od charakteru społecznego tych regionów. W wyniku wieloletnich badan Florida ustalił, że istnieje związek statystyczny pomiędzy kreatywnością mieszkańców danego regionu a jego wzrostem gospodarczym. Okazało się, że najszybszy wzrost dochodu narodowego występuje w regionach w których mieszkańcy są kreatywni.

Kreatywność mieszkańców danego regionu jest mierzona przy pomocy Wskaźnika Kreatywności (Creativity Index), który jest sumą czterech miar składowych o identycznych wagach: “Wskaźnika Innowacyjności” (Innovation Index), “Wskaźnika Zaawansowanego Przemysłu” (High-Tech Index), “Wskaźnika Homoseksualistów” (Gay Index), i “Wskaźnika Klasy Kreatywnej” (Creative Class Index). Oczywiście te wszystkie wskaźniki muszą być wyjaśnione.

Wskaźnik Innowacyjności to liczba patentów na głowę mieszkańca danego region.

Wskaźnik Zaawansowanego Przemysłu jest związany z rankingiem danego regionu w skali kraju, który jest ustalany używając dwóch kryteriów. Pierwsze kryterium to procentowa wartość produkcji zaawansowanego przemysłu w danym regionie w stosunku do całkowitej wartości produkcji tego przemysłu w skali kraju. Drugie kryterium to procent jaki stanowi wartość produkcji zaawansowanego przemysłu w danym regionie do całkowitej wartości produkcji w tym regionie.

Wskaźnik Homoseksualistów to stosunek procentowy homoseksualistów wśród ludności danego regionu do ludności kraju żyjącej w danym regionie.

Wskaźnik Klasy Kreatywnej to procent członków Klasy Kreatywnej wśród ludności danego regionu.

Tolerancja Regionu
Zgodnie z Floridą, tolerancja danego regionu może być formalnie mierzona przy pomocy „Wskaźnika Tolerancji” (Tolerance Index). Jest on sumą czterech miar składowych o równych wagach: „Wskaźnik Homoseksualistów”, “Wskaźnik Cyganerii Artystycznej” (Bohemian Index), “Wskaźnik Emigrantów“ (Emigrant Index) ” oraz “Wskaźnik Integracji” (Integration Index). Te wskaźniki również wymagają wyjaśnienia.

Wskaźnik Cyganerii Artystycznej mierzy procent artystów w ludności danego regionu.

Wskaźnik Emigrantów mierzy procent ludności danego regionu, która nie urodziła się w USA.

Wskaźnik Integracji mierzy procent ludności danego regionu, która nie jest biała.

Tolerancja a Wzrost Gospodarczy
Możemy powiedzieć, że Wskaźnik Tolerancji jest miarą tolerancji danego regionu dla rożnego rodzaju „odmieńców”, czyli dla ludzi którzy swoim wyglądem, kolorem, ubiorem lub zachowaniem wzbudzają różne reakcje - od przyjacielskich do wręcz wrogich. Sam doskonale pamiętam jak w Nigerii zawsze szły za nami gromadki rozbawionych dzieci wołając „O biały, o człowiek bez skory” i próbowały nas szczypać – szczęśliwie - jedynie w celach poznawczych. To było zresztą prawdziwym problemem dla naszej pięcioletniej córki, która przez kilka pierwszych dni szkoły zawsze wracała do domu solidnie poszczypana. Niestety, zdarzały się też znacznie groźniejsze sytuacje. Istniały nawet regiony w Nigerii, gdzie nasza wizyta wiązałaby się z ogromnym ryzykiem wynikającym z naszej odmienności, która sygnalizowałaby łatwy cel dla rożnego rodzaju przestępców. Domyślam się, ze Wskaźnik Tolerancji dla tych regionów Nigerii byłby niesłychanie niski.

Wysoki Wskaźnik Tolerancji oznacza, że w danym regionie wszyscy ludzie, niezależnie od ich indywidualnych cech, będą prawdopodobnie akceptowani a przynajmniej tolerowani. Jak wiemy ludzie twórczy, wynalazcy, rzeźbiarze lub poeci, bardzo często wyróżniają się swoim niecodziennym wyglądem i zachowaniem. Oczywiście tacy ludzie też chcą żyć w warunkach względnego komfortu psychicznego i naturalnie dążą do życia w regionach tolerancyjnych.

W USA istnieje bardzo silny związek statystyczny pomiędzy Wskaźnikiem Kreatywności a Wskaźnikiem Tolerancji. Oznacza to, że regiony kreatywne są jednocześnie regionami tolerancyjnymi. Jak wiemy już, wysoka kreatywność regionu oznacza również szybszy niż przeciętny w kraju wzrost gospodarczy. Możemy wiec powiedzieć, że ponadprzeciętny wzrost gospodarczy wymaga ponadprzeciętnej tolerancji. Ten wniosek jest zresztą łatwy do wytłumaczenia rozumiejąc, że szybki wzrost gospodarczy wymaga działań twórczych do których potrzeba osób twórczych, miedzy innymi wynalazców, a nie urzędników.

Polska Tradycja Kluczem do Przyszłości
Przez 30 lat życia w Polsce bardzo często słyszałem o unikalnej polskiej tolerancji, która powodowała, że przez wiele wieków Polska była celem uchodźców z całej Europy. To przecież do Polski uciekali prześladowani i mordowani Żydzi z Hiszpanii lub protestanci z Holandii. Praktyka przyjmowania uchodźców i zapewniania im względnego bezpieczeństwa (w kontekście czasów) była oczywiście przedstawiana jako wynikająca z wyjątkowej pobożności i chrześcijańskiego miłosierdzia Polaków. Tak naprawdę ta praktyka znakomicie służyła interesom gospodarczym i politycznym wielonarodowego państwa polskiego. Nawet pomijając korzyści ekonomiczne, uchodźcy przynosili do Polski różne kultury przyspieszając rozwój kultury polskiej oraz ich własny wkład czynił nasza kulturę bogatszą. Dzisiaj przecież nie można nawet wyobrazić sobie polskiej kultury bez Tuwima lub Słonimskiego, Lechonia, Gombrowicza lub Lema.