Brak naocznych świadków lub nagrania z monitoringu wkrótce może przestać stanowić dla organów ścigania przeszkodę w ustaleniu wyglądu sprawcy. W zeszłym miesiącu amerykańska policja z Columbii opublikowała portret podejrzanego, sporządzony przez komputer w oparciu wyłącznie o…DNA znalezione na miejscu zbrodni.
Sprawa dotyczy zabójstwa młodej kobiety i jej 3-letniej córki sprzed 4 lat. Wobec braku wykrycia przestępcy i wyczerpania, zdaniem policji, konwencjonalnych metod prowadzenia śledztwa, zdecydowano się zastosować nietypową próbę ustalenia tożsamości zabójcy.
Zawężenie kręgu podejrzanych
Takie rozwiązanie może być też stosowane przez różnego rodzaju służby w innych przypadkach. Śledczy coraz częściej są w stanie określić cechy fizyczne podejrzanych na podstawie DNA pozostawionego na miejscu przestępstwa. Dość dokładnie można już ustalić kolor oczu i włosów. Jest również możliwe, choć nie zawsze, przewidzenie takich cech jak kolor skóry, łysienie, kształt zębów czy wiek.
"To co najmniej zawęża krąg podejrzanych" — komentowała na łamach "New York Times" Susan Walsh, profesor biologii na Indiana University Purdue University Indianapolis. Badaczka otrzymała niedawno od amerykańskiego Ministerstwa Sprawiedliwości 1,1 mln dolarów dotacji na opracowanie tego typu technik.
Wątpliwości co do dokładności
Ale nie wszyscy naukowcy podzielają jej optymizm. Niektórzy wątpią w dokładność technologii, szczególnie w zakresie odtworzenia rysów twarzy. Z kolei inni twierdzą, że stosowanie tego typu technik narusza prywatność. Zwłaszcza w kontekście ustalania chorób lub przypadłości, na jakie cierpi dana osoba na podstawie DNA.
Niektóre firmy już oferują organom ścigania swoje narzędzie do przeprowadzania tego typu badań. Np. policja z Toronto chciała na podstawie DNA stworzyć portret 29 sprawców, ale w 10 przypadkach jakość próbki była zbyt słaba do przeprowadzenia analizy.
Technologia wymaga dopracowania
Technologia w wielu aspektach wymaga jeszcze dopracowania. Przykładowo narzędzie o nazwie HIrisPlex z Holandii pozwala w 94 proc. określić, czy dana osoba ma niebieskie, czy brązowe oczy. Ale dokładność jest mniejsza w przypadku barw pośrednich, takich jak np. zielona. Podobnie narzędzie jest skuteczne w około 75 proc. w ustalaniu koloru włosów.
Wielu naukowców wątpi w możliwość dokładnego ustalenia rysów twarzy ze względu na ich skomplikowaną i różnorodną budowę u różnych grup etnicznych. "To trochę science fiction w tym momencie" — ocenił w rozmowie z "NYT" Benedikt Hallgrimsson z Uniwersytetu w Calgary.
Aktualnie informacje na temat cech fizycznych pochodzące z DNA nie są uznawane przez sądy jako materiał dowodowy, ze względu na zbyt mało rozwiniętą wiedzę na ten temat. Co więcej, np. w Belgii i w Niemczech całkowicie zabronione jest stosowanie tego typu technik kryminalistycznych.