O społecznej odpowiedzialności biznesu zrobiło się ostatnio ponownie głośno tuż po wydaniu przez sir Richarda Bransona książki „Biznes do góry nogami odwrócony”. Nazwisko miliardera stojącego na czele swojego międzynarodowego imperium zbudowanego pod parasolem brandu Virgin rzadko kiedy pojawia się bez przymiotnika „ekscentryczny”; nic dziwnego zresztą, gdy mowa o człowieku bijącym oryginalne rekordy Guinessa czy próbującym wysyłać wycieczki w kosmos.
Ale gdy przychodzi do poważnych przedsięwzięć, Branson dosłownie odwraca zwyczajowy porządek rzeczy do góry nogami, postulując między innymi, że druga dekada XXI wieku to najwyższy czas, by skończyć z maksymalizacją zysków i zacząć realnie wpływać na poprawę warunków życia całej ludzkości.
Virgin nie jest jedyną firmą, która decydując się na mniejsze zyski, jednocześnie podnosi jakosć życia czy to społeczności, w środowisku których rozwija swoje projekty, czy całej ludzkości, na którą wpływa, generując m.in. odpady czy zanieczyszczenie atmosfery.
Poniższa lista udowadnia, że kluczem do rozwoju międzynarodowego biznesu jest przemyślane zarządzanie nie tylko ludźmi, ale i sposobem wytwarzania produktów czy usług.
BASF
Początek BASF
Historia firmy sięga XIX wieku, a dokładnie 1865 roku. Firma bardzo szybko zaczęła się rozwijać, od samego początku stając się pionierem swoich czasów w podnoszeniu standardów, wedle których traktowani byli pracownicy. Jako jedno z pierwszych przedsiębiorstw na świecie BASF zapewniał bezpłatną opiekę zdrowotną i ubezpieczenia, a na początku lat 30. XX wieku zatrudnił pierwszego inżyniera ds. bezpieczeństwa, edukując pracowników w zakresie ryzyka wypadków.
Jak starania BASF w tym obszarze wyglądają dziś? Przed kilkoma laty, w rankingu "World’s Most Admired Companies", firma zajęła pierwsze miejsce w gronie przedsiębiorstw z branży chemicznej. Złożyło się na to kilka czynników, a jednym z nich była właśnie jakość zarządzania.
Aby pobudzić dyskusje, firma uruchomiła interaktywną platformę internetową o nazwie Creator Space™, gdzie naukowcy, internauci oraz eksperci firmy BASF mogą wymieniać swoje poglądy i pomysły, które dotyczą trzech istotnych tematów – Inteligentnej Energii, Marnotrawstwa Żywności oraz Życia w Miastach.
Lider produkcji, lider legislacji
Koncern aktywnie tworzy jednolite wytyczne prawne dla całej Europy i zastępuje dotychczasowy system oceny stosowanych substancji oraz zgłaszania nowych. Substancje importowane lub produkowane w ilości równej lub większej niż 10 ton rocznie wymagają podania dodatkowych informacji o tym, czy i jak dalece człowiek i środowisko wchodzą w kontakt z substancją oraz jak należy oceniać i traktować potencjalne ryzyko (raport o bezpieczeństwie substancji).
Prócz dostarczania wyrobów chemicznych BASF opracowuje własne rozwiązania. Wśród przykładów innowacyjnych wynalazków są m.in. superwydajne, oparte o poliuretanowy aerożel panele izolacyjne, wykorzystywane w budowie tzw. domów pasywnych, elastyczne materiały, z których powstają zaawansowane technicznie buty do biegania, w pełni biodegradowalny polimerowy plastik czy czterokierunkowe katalizatory filtrujące do silników benzynowych.
Wszystko po to, by maksymalnie redukować niebezpieczne dla środowiska substancje oraz tworzyć chemię, która będzie mogła być używana w bezpieczny sposób w ogólnoświatowym przemyśle.
Co ciekawe, BASF tworzy kodeks etycznego działania zgodnie z międzynarodowo uznanymi zasadami, spełniając, lub nawet wykraczając, poza ustawowe przepisy. Koncern był jednym pierwszych członków agendy ONZ – Global Compact, będącej największą na świecie inicjatywą organizacji na rzecz społecznej odpowiedzialności biznesu i wspierania zrównoważonego rozwoju.
W skład Rady Programowej Global Compact Network Poland wchodzą wysokiej klasy specjaliści w swoich dziedzinach oraz dyrektorzy i prezesi najbardziej zaangażowanych firm działający w jednym z czterech priorytetowych obszarów UN Global Compact: prawa człowieka, ochrona środowiska, prawa pracownicze, wolność od korupcji. Jednym z nich jest szef polskiego oddziału BASF Dirk Elvermann.
STENA METALL GROUP
Nie wszystkie odpady można przetworzyć – niestety. Ale nie można też ignorować ich istnienia, co silnie postuluje grupa Stena, zajmująca się bardzo szeroko rozumianym recyklingiem. Koncern posiada sieć zakładów recyklingu w całej Europie – w sumie ponad 180 obiektów w Norwegii, Danii, Szwecji, Finlandii i Polsce – gdzie odpady przetwarzane są na nowe surowce.
Recykling społecznie zaangażowany
Wraz z Uniwersytetem Technologicznym Chalmers i innymi Stena uruchomiła kilka ośrodków doskonalenia w zakresie recyklingu. Jednym z przykładów jest ośrodek kompetencyjny ds. recyklingu (Competence Center Recycling, CCR), prowadzący badania nad stylem życia i czynnikami, które mają wpływ na wybory konsumenckie. Innym przykładem jest rafineria odpadów (Waste Refinery), która pracuje nad odzyskiwaniem energii.
Zasadnicza działalność koncernu opiera się jednak na przetwarzaniu surowców, każdego roku zajmując się utylizacją (która popularnie rozumiana jest w błędny sposób jako niszczenie) ponad 5 milionów ton odpadów. Dzięki tym działaniom Stenie udaje się zredukować emisję dwutlentku węgla o 8,7 miliona ton rocznie. To mniej więcej tyle, ile wygenerowałby samolot, okrążając kulę ziemską... 1,7 miliona razy!
W zakres swoich działań CSR Stena włącza także fundowanie stypendiów na uniwersytecie Chalmers w Goeteborgu z recyklingu przemysłowego, tworzenie zakładów, gdzie ograniczana jest emisja hałasu czy kampanie informacyjne na temat odpowiedzialności za środowisko. Według firmy odpady są tym, co pozostaje, gdy wyczerpuje się wyobraźnia.
IKEA
Światowy lider w produkcji i sprzedaży wszelkiego rodzaju mebli i elementów wystroju, działalność rozpoczął w Szwecji z inicjatywy Ingvara Kamprada w 1943 roku. Dziś Polska jest drugim, tuż po Chinach, producentem sprzedawanego przez Ikeę asortymentu. Koncern stanowi jeden z ważniejszych przykładów stosowania CSR w praktyce – od wprowadzenia strategii zrównoważonego rozwoju, znanej pod nazwą PEOPLE&PLANET POSITIVE, odnotował kilka sukcesów.
Światełko LED w tunelu
Obecnie ponad 76% wykorzystywanej w produktach bawełny pochodzi z bardziej zrównoważonych źródeł. Na budynkach Ikea na całym świecie znajduje się ponad 700 tys. paneli słonecznych, firma zakupiła i administruje 224 turbinami wiatrowymi na całym świecie.
Energooszczędne oświetlenie LED jest coraz bardziej przystępne, dzięki czemu coraz więcej ludzi może obniżać poziom zużycia energii, a co za tym idzie – swoje rachunki za prąd. 75% wszystkich produktów oświetleniowych sprzedanych w 2014 roku było wykonanych w technologii LED lub nadawało się do użycia z żarówkami LED.
W 2000 roku Ikea we współpracy z międzynarodową organizacją non-profit Save the Children oraz w konsultacji z Międzynarodową Organizacją Pracy (ILO) i UNICEF-em stworzyła kodeks postępowania w sprawie zatrudniania dzieci, stanowczo zakazując tej praktyki swoim podwykonawcom. Ponadto Ikea Foundation wspiera różne programy wyżej wymienionych podmiotów prowadzone w 25 tysiącach wiosek w wielu rejonach Indii i Pakistanu z planem objęcia wsparciem i opieką 15 milionów dzieci do 2017 roku.
Zresztą Ikea wypracowała kilka kodeksów, którymi kieruje się, rozwijając swoją współpracę m.in. z dostawcami – w firmach, które kooperują ze szwedzkim koncernem zatrudnionych jest ponad 600 tys. osób, dlatego za jeden z głównych celów Ikea stawia sobie realizowanie podstawowych standardów m.in. w zakresie wynagrodzenia i praw pracowniczych. Kto nie stosuje się do wytycznych, traci umowę z firmą.
Dwa wyjścia, choć tak naprawdę – jedno
Dziś każdy przedsiębiorca staje przed tym samym dylematem, który może rozwiązać na dwa sposoby – albo podążać drogą zrównoważonego rozwoju jak BASF i inne wielkie koncerny, albo nieustannie dążyć do maksymalizacji zysków, nie zważając na zniszczenia społeczne i środowiskowe. Nietrudno dostrzec, że coraz więcej firm podąża drogą wytyczoną przez liderów – i z pewnością nie jest to przypadek.