Wokół pojęcia klasy średniej w Polsce w ostatnich latach narosło wiele pytań i wątpliwości, gdyż nikt nie określił dokładnych kryteriów, kogo należy zaliczyć do tego grona osób. Tę kwestię postanowił doprecyzować Bohdan Wyżnikiewicz, wiceprezes Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową, na podstawie analizy dochodów mieszkańców naszego kraju pochodzących z kilku źródeł. Wynika z nich, że nad Wisłą jest około 3 mln obywateli należących do klasy średniej.
Co więcej, grupa ta ciągle rośnie, a jej dochody się wyrównują. Bohdan Wyżnikiewicz jako kryterium przynależności do klasy średniej przyjął założenie, że należą do niej osoby zarabiające miesięcznie w przedziale 6-40 tys. zł brutto - w okresie co najmniej pięciu lat, przy przyjęciu poziomu cen z lat 2010-2012. Ponadto założył, że do klasy średniej zaliczymy także członków rodzin osób o odpowiednio wysokich zarobkach.
Aby określić liczbę osób należącą do klasy średniej, ekonomista skorzystał z dwóch źródeł. Pierwsze z nich to komunikaty Ministerstwa Finansów dotyczące corocznych rozliczeń podatków PIT. Z kolei drugie to dane GUS, opisujące rozkład wynagrodzeń odnoszący się do osób o najwyższych wynagrodzeniach. Postanowił wykorzystać informacje z tych dwóch miejsc niezależnie od siebie.
Klasa średnia to osoby objęte najwyższym progiem w PIT i przedsiębiorcy rozliczający się podatkiem liniowym
Ekspert założył, że przy rygorystycznym podejściu do klasy średniej, można zaliczyć wszystkich podatników, którzy zostali objęci najwyższą stawką PIT w latach 2001-2006 oraz 2007-2013. W efekcie to grono cały czas systematycznie rosło, osiągając na koniec 2013 r. poziom ponad 600 tys. osób.
Ponadto ekonomista przeanalizował sytuację osób prowadzących działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym o stawce 19 proc. Bohdan Wyżnikiewicz przyjął więc, że do klasy średniej należy 2/3 takich podatników – czyli około 300 tys. osób.
Oznacza to, że na podstawie danych resortu finansów, zgodnie z przyjętymi przez ekonomistę założeniami, w Polsce do klasy średniej zalicza się co najmniej 900 tys. osób, ale wyklucza to osoby zarabiające 6-7 tysięcy złotych miesięcznie.
13 proc. zatrudnionych należy do klasy średniej
Z kolei GUS co 2 lata prowadzi badania statystyczne wynagrodzeń odnoszące się do ponad 8 mln pracujących Polaków. Wyróżniają one m. in. liczebność zatrudnionych w grupie osób o najwyższych zarobkach oraz specjalistów. W efekcie kryterium dochodowe przynależności do klasy średniej spełnia 13 proc. zatrudnionych, czyli około 1050 tys. osób.
Łącznie klasa średnia miałaby liczyć ok. 3 mln osób, przy czym do tego należy dodać ponad pół miliona ludzi, którzy zarabiają 6-7 tysięcy miesięcznie, ale nie zaliczają się jeszcze do klasy średniej.