Mamy wybitnych naukowców, piękne umysły, których geniusz zna już cały świat. Przewodniczą wielkim międzynarodowym placówkom naukowym, ekspedycjom, projektom. Są wśród nich nominowani do Nagrody Nobla, Polacy, którzy dokonali odkryć na miarę wszech czasów. Te nazwiska z pewnością warto znać, bo one zmieniają naszą rzeczywistość i wyznaczają nam nowe kierunki rozwoju.
Królowa Hadronów
Tak można by zatytułować prof. Agnieszkę Zalewską, fizyczkę, która w 2013 roku stanęła na czele Rady Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych CERN pod Genewą. Absolwentka fizyki na Uniwersytecie Jagiellońskim i wieloletnia badaczka Instytutu Fizyki Jądrowej Polskiej Akademii Nauk (PAN), objęła stanowisko przewodniczącej CERN nie tylko jako pierwszy szef z Europy Środkowo-Wschodniej, ale także jako pierwsza kobieta.
- Nie byłoby przewodniczącej Rady CERN z Polski, gdyby nie fakt, że polska fizyka cząstek była i jest po prostu bardzo dobra – mówiła w jednym z wywiadów prof. Zalewska. - Mam nad sobą dwa naukowe pokolenia wybitnych polskich fizyków cząstek. Dzięki kontaktom naukowym ojców-założycieli, którymi byli profesorowie Marian Mięsowicz w Krakowie oraz Marian Danysz i Jerzy Pniewski w Warszawie, ich uczniowie wyjeżdżali do CERN-u już na przełomie lat 50. i 60. dwudziestego wieku. Dzięki temu, kiedy podczas studiów fizyki na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1969 roku wybrałam, jako specjalizację, eksperymentalną fizykę cząstek, pracę magisterską wykonywałam już w ramach międzynarodowej współpracy na danych z CERN-u.
CERN – czyli największy na świecie ośrodek badawczy fizyki cząstek, z Wielkim Zderzaczem Hadronów (LHC), wśród ok. 8000 pracowników, których zatrudnia, ponad 230 stanowią Polacy.
Doktor od słuchu
W ciągu 30 lat pracy zoperował ponad 150 osób z wadami słuchu, a blisko 3 tys. wszczepił implanty słuchowe. Autor 14 patentów, 3 tys. opracowań naukowych i posiadacz kilku tytułów doktora honoris causa. Opracował nieinwazyjną metodę operacji słuchu z wykorzystaniem elektrod, która zyskała nazwę zaczerpniętą z jego nazwiska i uzyskała status najważniejszego wynalazku ostatniego ćwierćwiecza. Mowa o profesorze Henryku Skażyńskim, otochirurgu i dyrektorze Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu oraz Światowego Centrum Słuchu w Kajetanach, oraz zwycięzcy plebiscytu Nauka to Wolność.
Dziś metodą Skażyńskiego, operują chirurdzy na całym świecie. Szacuje się, że wykonano już kilkanaście tysięcy takich operacji, przywracając tym samym bezcenny zmysł osobom z niedosłuchem. W 2012 r. prof. Skarżyński dokonał otwarcia Światowego Centrum Słuchu, w którym wykonuje się dziennie około 70 operacji poprawiających słuch.
Fotograf mózgu
Czyli profesor Wiesław Nowiński – absolwent projektowania komputerowego na Politechnice Warszawskiej, twórca komputerowych atlasów mózgu w wymiarze 3D, a od 1991r. pracownik Agency for Science, Technology and Research (A*STAR) w Singapurze, o którym prezes EPO (Europejskiej Organizacji Patentowej) Benoit Battistelli mówi:
„To wyjątkowy naukowiec, który w uznaniu za swoje badania otrzymał od 1986 roku ponad 40 nagród. Jest europejskim obywatelem świata. Swoją pracą nie tylko łączy naukę z praktyką, ale i jednoczy kontynenty. W świetle starzejącego się społeczeństwa, badania mózgu stają się coraz ważniejsze. Nowiński to zarówno pionier, jak i główne źródło rozwoju tej dziedziny badań”.
Prof. Nowiński opracował już w sumie 34 mapy mózgu, z 2 tys. zdjęć, które ukazują różne (strukturalne, fizjologiczne, naczyniowe) aspekty budowy mózgu, pozwalają lepiej poznać ten obszar ludzkiego organizmu, a co za tym idzie, lepiej leczyć, operować i zapobiegać chorobom neurologicznym, szczególnie udarowi mózgu.
Dzięki atlasom Nowińskiego chirurdzy mogą z dużo większą precyzją zlokalizować miejsce zmienione przez chorobę. Zdjęcia mózgu poszczególnych pacjentów nakładane są na jeden z atlasów, a potem porównuje się odpowiednie struktury w półkulach mózgowych. To pozwala z maksymalną dokładnością określić miejsca odchyleń od normy.
Atlas może również naprowadzić neurochirurgów na miejsce, w którym należy umieścić elektrody, by przeprowadzić głęboką stymulację mózgu. Zdaniem prof. Nowińskiego mózg jest drugim obok czasu największym darem, jaki człowiek zyskał od losu, dlatego uważa, że: „warto mózgowi poświęcać czas”.
Kreator polimerów
Jest jednym z dziesięciu najczęściej cytowanych chemików na świecie i Polakiem nominowanym w 2008 r. przez agencję Thomson Reuters do nagrody Nobla. Autor niezwykle istotnego dla świata odkrycia – prostej i taniej metody kontrolowanej polimeryzacji rodnikowej z przeniesieniem atomu (ATRP), która ułatwia wytwarzanie polimerów i rewolucjonizuje przemysł chemiczny. W latach 60, XX w. student Politechniki Łódzkiej, a absolwent Instytucie Petrochemicznym w Moskwie.
Prof. Krzysztof Matyjaszewski, z tytułem doktora wyniesionym z Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych PAN (CBMiM PAN), stażysta na University of Florida i Uniwersytecie Paryskim, a od 1998 r. szef samodzielnego instytutu Center for Macromolecular Engineering na Carnegie Mellon University i dowodzący niezależnej grupy badawczej pracującej nad syntezą polimerów.
Król Faraonów
Prof. Karol Myśliwiec, wybitny archeolog i egiptolog, dyrektor Zakładu Archeologii Śródziemnomorskiej Polskiej Akademii Nauk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, wykładowca na uniwersytetach w Chile, Japonii, Kanadzie i USA, członek Niemieckiego Instytutu Archeologicznego w Berlinie oraz Explorers’ Club w Nowym Jorku, laureat Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w 2005 r.
Kierowanym przez niego ekspedycjom naukowym udało się odkryć m.in. dzielnicę rzemieślników i artystów wraz ze świetnie zachowaną łaźnią w starożytnym Athribis w Delcie Nilu (1985 r.), nieznaną część nekropolii egipskich królów w Sakkarze sprzed ponad 4000 lat, grobowiec wezyra Merefnebefa oraz grobowiec kapłana Ni-anch-Nefertum. Jest autorem ponad 300 artykułów naukowych i 15 książek.