Jesteśmy najbardziej wyzyskiwanym krajem Europy? Korporacje ponoć wyprowadzają z Polski nawet 46 mld złotych rocznie

– Ten raport to dopiero wstępna próba oszacowania kosztów tych transferów. W badaniu opieraliśmy się głównie na danych zewnętrznych, więc nasze wyliczenia są bardzo zachowawcze. Prawdopodobnie bowiem ta luka podatkowa znacznie przekracza 10 miliardów złotych. Ale niestety, nie mamy wystarczającej liczby danych, żeby to potwierdzić. Tak samo nie potrafimy powiedzieć, jak dużo przedsiębiorstw wyprowadza swoje dochody za granicę, a także które z tych transferów są naprawdę nielegalne. Bo przecież trzeba pamiętać, że nie każda wysyłka pieniędzy do innego kraju jest tożsama z łamaniem prawem – mówi w rozmowie z INNPoland Radosław Piekarz.

I tak oczywiście można wymienić wiele krajów, gdzie niskie podatki był głównym motorem wzrostu. W ten sposób rozwijały się Stany Zjednoczone w latach 80. i 90. czy Japonia zaraz po II Wojnie Światowej. Ale kontrprzykładów jest również cała masa. Wysoki wzrost PKB przy bardzo wysokich podatkach odnotowywano m.in. w Szwecji na przełomie XX i XXI wieku czy w latach 60’ w większości państw Europy Zachodniej. Warto tutaj także pamiętać o Polsce, której gospodarka w latach 1995-97 rosła najszybciej w ciągu ostatniego ćwierćwiecza (około 7 proc. rocznie), chociaż CIT wynosił wtedy 40 proc. Te dane potwierdzają tylko tezę, że to wcale nie wysokie obciążenia fiskalne są główną przyczyną ucieczek polskich przedsiębiorstw do „rajów podatkowych”

Nie zgadza się z nim Grzegorz Szysz, doradca podatkowy z Grant Thornton, który uważa, że większość nadużyć bierze się z mało przejrzystego prawa. – Co roku około 10 mln podatników korzysta jednej z ulg podatkowych w postaci wspólnego rozliczania się małżonków. Większość korzysta z tego w celu zmniejszenia poziomu płaconego przez siebie podatku obniżając wpływy budżetowe z PIT. Tak jak nikt nie czyni zarzutu wobec osób korzystających z ulg podatkowych w PIT, tak uważam, że nie można mieć pretensji do przedsiębiorców czy też menedżerów, że tak prowadzą swoje biznesy, aby minimalizować płacone podatki tak długo jak działania są realizowane zgodnie z prawem. Kluczowa staje się tutaj jakoś, przejrzystość i stabilność prawa – podkreśla Szysz.

Co można więc zrobić, żeby poprawić ściągalność podatków od firm? – Wprowadzić jeszcze skuteczniejsze kontrolę. Bo teraz urzędnicy skupiają się głównie na błahostkach. Na przykład sprawdzają, czy drobne przedsiębiorstwo spod Lublina mogło sobie wrzucić w koszty ceny paliwa, w tym samym czasie ignorując kontrolę w wielkich korporacjach. Przecież to nie tak powinno wyglądać. Dlatego powinniśmy się wzorować na innych krajach, którym udało się ograniczyć transferowanie pieniędzy za zagranicę, m.in. Australii, która utworzyła przy tamtejszym urzędzie podatkowym specjalną komórkę kontrolną zatrudniająca były pracowników największych firm audytorskich – PwC czy Deloitte. Oni sami bowiem pracowali wcześniej jako konsultanci od cen transferowych, więc doskonale wiedzą, jak działają mechanizmy pozwalają wyprowadzać pieniądze za granicę i z łatwością znajdują wszystkie, nadużycia – twierdzi Piekarz.

– Problem jest ogólnonarodowy i nie tylko Polska, ale wszystkie kraje UE i OECD podjęły działania mające na celu uszczelnienie systemów podatkowych i zapobiegnięcie erozji podstaw opodatkowania. Wśród narzędzi sprawdzonych i rekomendowanych przez organizacje międzynarodowe są m.in. wprowadzenie nowych (bardziej szczegółowych) regulacji dotyczących sprawozdawczości w zakresie cen transakcyjnych (w Polsce zaczną obowiązywać od 2017 r.), wprowadzenie do krajowych systemów podatkowych klauzul generalnych przeciwdziałających unikaniu opodatkowania (projekt obecnie w konsultacjach społecznych) oraz opodatkowanie w kraju dochodów zagranicznych spółek kontrolowanych zarejestrowanych w rajach podatkowych (przepisy obowiązują w Polsce od 2016 r.) – wylicza Przemysław Pruszyński, ekspert Konfederacji Lewiatan.

Czyli jednak nie można powiedzieć, że "Polska to najbardziej wyzyskiwany kraj Unii Europejskiej". – To dalece nieuprawnione stwierdzenie. W ramach UE funkcjonuje swobodny przepływ osób, towarów, usług i kapitału. Polskie przedsiębiorstwa mogą bez przeszkód prowadzić działalność na terytorium całej UE, a przedsiębiorstwa z innych krajów w Polsce. Przepisy podatkowe są jednakowe dla wszystkich bez względu na pochodzenie i nie ma podstaw do formułowania zarzutu firmom zagranicznym, że prowadzą działalność u nas, a rozliczają się (zgodnie z prawem) w innym państwie, nawet jeżeli w innym kraju korzystają z preferencji podatkowych. Warto zwrócić uwagę, że to w naszym interesie jest, aby zachęcić zagranicznych inwestorów do lokowania swoich przedsięwzięć w Polsce, dzięki czemu gospodarka się rozwija oraz tworzone są nowe miejsca pracy – kończy Pruszyński.