Rządy się zmieniają, innowacje zostają. Technologie są kluczowe, jeżeli nie chcemy podzielić losu Grecji

Powiedzenie „Polska montownią Europy” na dobre weszło do polskiego dyskursu politycznego. Nad Wisłą montujemy samochody niemieckich marek, składamy meble dla szwedzkiej Ikei i skręcamy sprzęt AGD dla zagranicznych koncernów. I nie byłoby tak smutno, gdyby nie fakt, że na najbardziej zyskownych etapach produkcji, czyli projektowaniu i marketingu, zarabia ktoś inny.

Jak wynika z zestawień Europejskiego Urzędu Statystycznego, wydatki na prace badawczo-rozwojowe w Polsce wciąż nie przyprawiają o zawrót głowy. Wynoszą one niecały 1 proc. PKB. Innymi słowy, na innowacje wydajemy o połowę mniej niż sąsiednie Czechy. To jednak nie koniec niechlubnych statystyk.

Analiza nakładów B+R sektora przedsiębiorstw pod kątem narodowościowym wskazuje, wciąż nie możemy w pełni rozwinąć krajowego potencjału innowacyjnego bez zewnętrznego wsparcia. Ponad 40 proc. nakładów na ten cel to wydatki ponoszone przez firmy zagraniczne. – Oczywiście nie da się w łatwy sposób zastąpić kapitału zagranicznego, a nawet nie ma takiej potrzeby – wyjaśnia Krzysztof Klincewicz. – Zwłaszcza, że wiele polskich podmiotów to dostawcy tych zagranicznych firm – dodaje.

Istnieje też inny problem. Ponad 60 proc. aktywności badawczo-rozwojowej, mierzonej nakładami, to domena większych firm. – Należy się zastanowić, jak do innowacji przekonać też firmy z sektora MSP. Jest to najlepszy sposób, by w większym stopniu zaangażować polski kapitał – dodaje. Jak przekonuje prof. Klincewicz, takie hasła jak innowacje wciąż rzadko goszczą na łamach rocznych raportów spółek giełdowych. – Prezesi wciąż wolą mówić o cięciu kosztów, restrukturyzacji operacji, optymalizacji i akwizycji – wyjaśnia.

– Mimo że polskie innowacje zdobywają coraz szerszy rozgłos na świecie, wciąż znajdujemy się na początku tej drogi. Jeszcze kilka lat temu w polityce innowacyjnej nie działo się nic. Wszystko, czym mogliśmy wtedy się pochwalić, to powołanie agencji dedykowanej do wspierania badań stosowanych czy nieśmiałe próby podjęcia dyskusji na temat stosowania ulg podatkowych dla firm zajmujących się działalnością badawczo-rozwojową – wylicza prof. Klincewicz. – Dziś sytuacja jest diametralnie inna, a hasło innowacji regularnie pojawia się w dokumentach rządowych i debacie publicznej – dodaje.

To jednak wciąż za mało. Jak przekonuje prof. Klincewicz, Polska ma duże szanse na dopięcie swego. Zwłaszcza, że sprzyjają nam tzw. wiatry polityczne. – Każda z opcji politycznych dostrzega wagę innowacji. W zakresie polityki innowacyjnej nie musimy więc obawiać się populizmu. Wszyscy politycy jednym głosem sugerują, że modernizacja polskiej gospodarki jest konieczna – dodaje.

Strategia rządowa to jedno. Ważne jest też, by przedsiębiorcy zrozumieli, że liczą się nie tylko proste wskaźniki finansowe, lecz także innowacyjność. Jest ona warunkiem wyższych zysków, jak rozgłosu medialnego. Swoją rolą w tym procesie muszą odegrać także media. – Takie konkursy jak trwający właśnie „Inicjator Innowacji”, którego organizatorem jest „Newsweek Polska”, również przyczynia się do zmiany podejścia do innowacji w świadomości polskich firm – przekonuje Krzysztof Klincewicz. W jaki sposób? – Stanowią możliwość uświadomienia zarządom firm, że działalność badawczo-rozwojowa nie jest wyłączną domeną jednostek naukowych – wyjaśnia.

Polityka innowacyjna ma różne oblicza. – Czasem może zupełnie odbiegać od wyobrażeń badaczy czy dziennikarzy. Zdarza się, że szeregowy pracownik marketingu dowiadując się o konkursie dociera z inicjatywą do prezesa. Nagle następuje pospolite ruszenie, które powoduje, że nagle firma orientuje się: faktycznie, mamy te innowacyjne produkty, mamy, czym się pochwalić! – przekonuje prof. Klincewicz.