System kaucyjny w Polsce od 2025 roku. Oto co się zmieni i jak należy się na niego przygotować
Dawid Wojtowicz
30 października 2023, 10:20·3 minuty czytania
Publikacja artykułu: 30 października 2023, 10:20
14 miesięcy. Tyle dzieli Polskę od uruchomienia systemu kaucyjnego. Oprócz szklanych butelek, które już dziś i od wielu lat możemy zwracać do sklepów w celu odzyskania kaucji, będziemy mogli im oddawać również jednorazowe butelki z tworzyw sztucznych i metalowe puszki. Jak i dlaczego warto przygotować się na zmiany w gospodarce opakowaniami i odpadami, które wejdą w życie od 1 stycznia 2025 roku?
Reklama.
Od 1 stycznia 2025 roku wystartuje w Polsce system kaucyjny, który pozwoli na zwrot kaucji za butelki szklane i plastikowe oraz metalowe puszki. W zbiórce odpadów w sklepach pomogą automatyczne maszyny (recyklomaty) m.in. produkcji TOMRA Collection. Materiały prasowe / TOMRA Collection
Reklama.
Polski system kaucyjny stanowi odpowiedź na tzw. "dyrektywę plastikową". Mowa o Single Use Plastic (SUP), dyrektywie Unii Europejskiej wprowadzonej z myślą o zmniejszeniu wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko naturalne. Nowe prawo ma zwiększyć skuteczność zbiórki odpadów i ich przetwarzania (recyklingu), czyli, krótko mówiąc, podnieść odsetek odzyskiwanych surowców wtórnych.
– Za wprowadzeniem systemu kaucyjnego stoi idea zamknięcia obiegu surowcowego w sposób cyrkularny tak, żeby z opakowań zebranych wytwarzać takie same, a nie inne np. z butelek plastikowych produkować również butelki plastikowe. Cyrkularne modele mają na celu zwiększenie ochrony coraz bardziej obciążonego środowiska naturalnego – tłumaczy Konrad Robak, Managing Director Poland w TOMRA Collection.
Prezentacja "System kaucyjny w Polsce od 2025 roku Jak mamy się przygotować?" / TOMRA Collection
Doświadczenia Polski i innych krajów pokazują, że dotychczasowe modele zbiórki odpadów plastikowych (segregacja do żółtych pojemników) umożliwiały odzysk na poziomie 40 proc., natomiast aż 90 proc. można osiągnąć w systemie kaucyjnym. Przykładem jest Litwa, na której przed wdrożeniem systemu zwrot pojemników PET na napoje wynosił 34 proc., a od jego startu 74 proc. (rok później) i 92 proc. (dwa lata).
System kaucyjny niesie korzyści nie tylko środowiskowe, ale także ekonomiczne i wizerunkowe. W gospodarce generuje oszczędności, zmniejszając koszty wydobycia surowców czy sprowadzania ich z zagranicy. Na poziomie uczestniczących w nim sklepów gwarancja zwrotu kaucji za oddanie pustych opakowań może wpływać na wybory konsumenckie. Blisko 90 proc. klientów zrobi zakupy właśnie tam, gdzie jest taka możliwość.
Prezentacja "System kaucyjny w Polsce od 2025 roku Jak mamy się przygotować?" / TOMRA Collection
Nowy system oczekuje od konsumentów zanoszenia i oddawania do sklepów niezgniecionych opakowań. Czy to dla nich utrudnienie, zważywszy, że do tej pory miażdżyli je i wrzucali do śmietników obok domu? Z badania zleconego przez TOMRA w 7 europejskich krajach z systemem kaucyjnym wynika, że 93 proc. konsumentów zwraca co najmniej 90 proc. całkowitej liczby objętych kaucją pojemników po napojach.
W zmianie nawyków na pewno pomogą akcje edukacyjne. Już teraz w Polsce część sieci handlowych realizuje programy pilotażowe. Jak podaje TOMRA Collection, od początku bieżącego roku w ramach tych testów zebrano już ponad 24,5 mln opakowań po napojach. – W przestawieniu się klientów kluczową rolę odgrywa motywacja finansowa, a także wygodna forma zwracania opakowań – mówi Konrad Robak.
Od 1 stycznia 2025 roku zacznie obowiązywać w Polsce system kaucyjny na jednorazowe butelki z tworzyw sztucznych do 3 litrów, szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 litra oraz metalowe puszki o pojemności do 1 litra. Materiały prasowe / TOMRA Collection
Ekspert zwraca uwagę na bliskość punktów zbiórki od miejsca zamieszkania, stąd powodzenie systemu kaucyjnego zależy od jak największej rozbudowy sieci objętych nim sklepów. Zgodnie z polską ustawą kaucyjną obowiązek udziału w systemie będą mieć sklepy powyżej 200 mkw. Inne mogą przystąpić do niego dobrowolnie. Każdy z nich będzie mógł wybrać, czy prowadzi zbiórkę manualnie, czy automatycznie.
– Ta droga do przygotowania już się zaczęła. Wiele sklepów będzie gotowych na nową rzeczywistość, choć zawsze istnieje obawa, że niektórzy nie zdążą – mówi ekspert TOMRA. – Co do wyboru, może wydawać się, że system automatyczny wymaga większych kosztów i nakładów czasu, ale gdy już zostanie wdrożony, znacznie ułatwi nowe zadania, zwłaszcza od strony logistycznej. Warto spojrzeć na niego jak na inwestycję – dodaje.
Automatyczna zbiórka odpadów opakowaniowych ma największy udział w ogólnej liczbie zebranych opakowań do recyklingu. Materiały prasowe / TOMRA Collection
Filarem systemu automatycznego są recyklomaty, czyli maszyny do odbioru pustych opakowań, które można postawić w sklepach. To one będą skanowały i przyjmowały niezmiażdżone butelki i puszki, które zostaną odpowiednio oznakowane. Najczęściej w systemach kaucyjnych każdy produkt zgłoszony do systemu recyklingu przez producenta otrzyma na etykiecie dedykowane logo i specjalny kod kreskowy, aby umożliwić konsumentom zwrot kwoty kaucji.
Czy do takich automatów ustawią się kolejki? – Obsługa naszych recyklomatów jest tak prosta, jak to tylko możliwe. Wystarczy po kolei wrzucić opakowania, wcisnąć przycisk "Wypłać" i odebrać wydrukowany voucher. Kupon można wykorzystać do zakupów w tym samym sklepie albo wymienić na gotówkę – wyjaśnia Konrad Robak. Dużą rolę odegra na pewno dobór odpowiedniej maszyny.
Recyklomaty to maszyny do automatycznej zbiórki pustych opakowań po napojach. Materiały prasowe / TOMRA Collection
TOMRA Collection, która od ponad 50 lat dostarcza recyklomaty do ponad 40 krajów, jest w stanie zaoferować odpowiednio dopasowane do sklepów urządzenia, od najmniejszej obecnie na rynku maszyny TOMRA M1 do modeli multi-feed takich jak TOMRA R1, przyjmujących jednocześnie nawet 100 puszek i butelek. Za marką stoi długa historia, ogromne doświadczenie i sprawdzona zaawansowana technologia.
– Jako pierwsi zbudowaliśmy maszynę automatyczną do odbioru opakowań i jako pierwsi w branży zaczęliśmy też pokazywać maszyny koncepcyjne. I mamy przykłady urządzeń, które działają nawet 20 lat – wskazuje Konrad Robak. O tym, z jakich automatów przyjdzie nam korzystać wraz z uruchomieniem systemu kaucyjnego w Polsce, możemy przekonać się, zaglądając na stronę z recyklomatami TOMRA Collection.
