Obniżka stawki podatku VAT do 0 proc. na najważniejsze produkty spożywcze obowiązuje nieprzerwanie od 1 lutego 2022 roku. "Domyślna" stawka VAT na żywność wynosi 5 proc. Przejściowe obniżenie VAT-u było jednym z elementów tzw. tarcz antyinflacyjnych, które nie obniżają inflacji, ale czynią ją łatwiejszą do zniesienia dla obywateli.

Ministerstwo Finansów ogłosiło, że zerowa stawka VAT na niektóre produkty żywnościowe nie zostanie przedłużona, co oznacza, że wygaśnie wraz z końcem marca. A więc 1 kwietnia ceny żywności pójdą w górę.

Jakie produkty podrożeją?

Wśród towarów z zerową stawką VAT znajduje się 9 kategorii produktów:

• mięso i ryby oraz przetwory z nich,
• mleko i produkty mleczarskie,
• jaja,
• miód naturalny,
• orzechy,
• warzywa i owoce oraz ich przetwory,
• tłuszcze zwierzęce i roślinne jadalne, 
• zboża i przetwory ze zbóż, w tym pieczywo i pieczywo cukiernicze,
• określone preparaty i mleko do żywienia niemowląt i dzieci oraz dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego.

Jak wzrosną ceny?

Przy naszych przykładowych wyliczeniach posługiwaliśmy się cenami z koszyka zakupowego serwisu dlahandlu.pl.

• Kilo schabu obecnie kosztuje 16,74 zł. Od 1 kwietnia cena podskoczy do 17,58 zł.
• Śledziowe matjasy w oleju 650 g. Było 13,94 zł, będzie 14,64 zł.
• Litr mleka 3,2 proc. Było 3,83 zł, będzie 4,02 zł.
• 10 jajek. Było 6,98 zł, będzie 7,33 zł.
• Olej Kujawski. Było 8,18 zł, będzie 8,59 zł.
• Masło ekstra (200 g). Było 5 zł, będzie 5,25 zł.
• Chleb (1000 g). Było 5,06 zł, będzie 5,31 zł.
• Śmietana Piątnica 18 proc. 200 g. Było 2,53 zł, będzie 2,66 zł.
• Mąka pszenna poznańska typ 500 1kg. Było 3,75 zł, będzie 3,94 zł.
• Ser żółty gouda 1 kg. Było 23,35 zł, będzie 24,52 zł.
• Banany 1 kg. Było 6,96 zł, będzie 7,31 zł.
• Ziemniaki 1 kg. Było 2,43 zł, będzie 2,55 zł.

Wyższe ceny to wyższa inflacja

"Od 1 kwietnia wraca 5 proc. stawka VAT na większość produktów żywnościowych. Dla analityków nie jest to zaskoczeniem – to zakładano powszechnie w prognozach (poniżej fragment z naszego Outlooku) – prognozy inflacji raczej się więc nie zmienią. Powrót stawki 5 proc. to +11 mld zł do budżetu i inflacja wyższa o 0,8 pkt. proc." – piszą na X analitycy Pekao.

Decyzja o zniesieniu zerowej stawki VAT budzi wiele emocji i kontrowersji w społeczeństwie. Jednym z głównych argumentów przeciwko tej decyzji jest obawa przed wzrostem cen podstawowych produktów spożywczych. Wielu ekspertów i organizacji konsumenckich obawia się, że bez zerowej stawki VAT ceny żywności mogą wzrosnąć, co szczególnie dotknie osoby o niższych dochodach.

Z drugiej strony, zwolennicy zniesienia zerowej stawki VAT argumentują, że ta ulga podatkowa kosztuje budżet państwa ogromne pieniądze, które mogłyby być przeznaczone na inne cele, takie jak infrastruktura czy służba zdrowia.

Ponadto argumentują oni, że obniżenie podatków na żywność nie ma bezpośredniego wpływu na zmniejszenie ubóstwa, ponieważ korzyści te mogą być równomiernie rozdzielane między konsumentów o różnych dochodach.