Od kwietnia 2024 r. w programie "Czyste Powietrze" zaczną obowiązywać poważne zmiany. Wśród nich jest wprowadzenie obowiązku wyboru pomp ciepła oraz kotłów zgazowujących drewno i kotłów na pellet tylko z tych wpisanych na listę zielonych urządzeń i materiałów (lista ZUM).

Do tego dochodzi możliwość uzyskania najwyższego poziomu dofinansowania tylko na jeden budynek mieszkalny jednorodzinny albo jeden lokal mieszkalny w takim budynku.

Wyjaśnijmy te zmiany. Szczególnie duże poruszenie budzi pierwsza. Pojawiają się już nawet teorie spiskowe. Bo skoro ktoś prowadzi listę "dopuszczalnych urządzeń", to znajdą się na niej te najdroższe. Cóż, jest takie prawdopodobieństwo. Z rynku znikną jednak te urządzenia "podejrzanie tanie" i nietrzymające parametrów, które na polskim rynku są prawdziwą plagą.

Jak szacuje Izba Gospodarcza Urządzeń OZE, ponad połowa pomp ciepła na polskim rynku nie spełnia parametrów deklarowanych przez producenta. Jakie są efekty? Kupujesz pompę ciepła, by płacić mniej za energię i korzystać z wydajnego i nie obciążającego środowiska źródła ciepła. A nagle okazuje się, że pompa jest bublem, który zżera olbrzymie ilości prądu, a jej wydajność jest iluzoryczna.

Co to jest tzw. lista ZUM?

To prowadzona przez Instytut Ochrony Środowiska listy zielonych urządzeń i materiałów (ZUM), które spełniają wymagania techniczne określone w programie "Czyste Powietrze".

– Wszystkie urządzenia grzewcze wykorzystujące OZE do ogrzewania naszych domów powinny być traktowane z należytą rzetelnością, a ich producenci działać na równych zasadach. Dotyczy to zarówno wydawania certyfikatów potwierdzających parametry urządzenia przez akredytowane laboratoria znajdujące się na terenie UE, jak również wysokości dotacji – mówi dr Adam Nocoń, prezes Izby Gospodarczej Urządzeń OZE.

"Prosimy państwa o ostrożność i rozwagę, w szczególności w przypadku oferty akwizytorów na instalację źródła ciepła (...). Nieuczciwi sprzedawcy proponują niedopasowane do Waszego domu i potrzeb – niskiej jakości urządzenia, które w okresie grzewczym zużywają dużo prądu, a ich trwałość i jakość jest słaba" – czytamy na stronie programu "Czyste powietrze" jeszcze przed wejściem w życie zmian

– Wybierając pompę ciepła, pamiętajmy, że zawsze należy sprawdzić, czy producent ma wymagane certyfikaty, jak długo działa na rynku, czy daje gwarancję i zapewnia serwis oraz części zamienne. Jeżeli tego nie zrobimy, może okazać się, że nasze rachunki za ogrzewanie się nie zmniejszą, a wzrosną nawet kilkukrotnie – tłumaczy dr Nocoń.

Co z kotłami?

Podobne rozwiązanie dotyczy kotłów zgazowującego drewno oraz kotłów na pellet drzewny, przy czym tutaj nie planuje się zmiany wymogów w programie "Czyste Powietrze", a jedynie obowiązkowy wybór tych urządzeń z listy ZUM.

Dodatkowe wymogi dotyczące listy ZUM poddane zostały konsultacjom z przedstawicielami branży producentów i dystrybutorów pomp ciepła oraz stroną społeczną.

Kolejną ważną zmianą w programie "Czyste Powietrze" będzie ograniczenie możliwości dofinansowania w części 3) programu. Beneficjent, który raz skorzysta z najwyższego poziomu dofinansowania (część 3) programu), będzie mógł wnioskować o dofinansowanie na kolejne budynki tylko w ramach części 1) programu (podstawowy poziom dofinansowania).

Program ze zmianami wejdzie w życie 22 kwietnia 2024 r., okres przejściowy zakończy się 13 czerwca 2024 r.

Oto zmiany dot. pomp ciepła dofinansowywanych w programie "Czyste Powietrze"

• Kosztem kwalifikowanym w ramach programu będą mogły być wyłącznie pompy ciepła wpisane listę zielonych urządzeń i materiałów (ZUM), która jest dostępna na stronie internetowej https://lista-zum.ios.edu.pl/.
• Pompy ciepła będą mogły zostać wpisane na listę ZUM po udokumentowaniu spełnienia wymogów programu oraz wykonaniu odpowiedniego zgłoszenia zgodnie z regulaminem listy ZUM.
• Wszystkie pompy ciepła znajdujące się obecnie na liście ZUM będą wymagały uzupełnienia dokumentacji o raport z badań przeprowadzonych w niezależnych akredytowanych laboratoriach zlokalizowanych na terenie EU lub EFTA, wynik badań powinien być zgodny z danymi w karcie produktu i etykiecie energetycznej danego urządzenia.
• Badania mają potwierdzać parametry dla klimatu umiarkowanego zarówno dla zastosowań średnio jak i niskotemperaturowych.
• Przeprowadzone i przedstawiane przez producenta/dystrybutora badania mają w pełni potwierdzać parametry wskazane w etykiecie energetycznej oraz karcie produktu oraz spełnienie wymogów programu „Czyste Powietrze”.
• Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy (IOŚ‐PIB), prowadzący na zlecenie NFOŚiGW listę ZUM, na podstawie dostarczanych przez producentów/dystrybutorów raportów z ww. badań, zweryfikuje spełnienie nowych wymogów programu przez pompy ciepła wpisane na listę ZUM.
• Po zakończeniu okresu przejściowego, na liście ZUM pozostaną tylko pompy ciepła spełniające wymogi programu, potwierdzone wskazanymi powyżej badaniami, które przeszły pozytywną weryfikację.

W przypadku zgłaszania do wpisania na listę ZUM większej liczby pomp ciepła z jednego typoszeregu, możliwe będzie przedstawienie badań dla typoszeregu, przy czym:

• w przypadku, gdy jeden typoszereg obejmuje nie więcej niż 5 podtypów, dopuszcza się przedstawienie raportu z ww. badań dla minimum jednej pompy ciepła z tego typoszeregu przy spełnieniu wymogu, że moc pomp ciepła zakwalifikowanych do jednego typoszeregu nie będzie się różniła więcej niż +/‐ 50 proc. od mocy pompy ciepła poddanej badaniom,
• w przypadku typoszeregu składającego się z więcej niż 5 podtypów urządzeń, należy przedstawić co najmniej 1 raport z badania urządzenia na każde 5 podtypów.

Podtypy pomp ciepła uznaje się za należące do jednego typoszeregu, jeżeli spełniają łącznie następujące warunki:

Urządzenia z i bez zaworu czterodrogowego nie mogą być zaliczone do tego samego typoszeregu.