GUS się zagapił, więc warszawiacy płacą wyższe podatki. Stolica traci setki milionów

Konrad Bagiński
Główny Urząd Statystyczny zaniża liczbę mieszkańców Warszawy, przez co stolica musi płacić zbyt wysokie "janosikowe". W statystykach wychodzi na to, że miasto jest o wiele bogatsze, niż w rzeczywistości. Władze stolicy szacują, że płacą rocznie aż o 350 milionów złotych za dużo. Za te pieniądze można byłoby kupić na przykład 10 pociągów metra.
Warszawa płaci coraz więcej janosikowego. To przez złe dane GUS - mówi ratusz Fot. Adam Stępień / Agencja Gazeta
Jak to możliwe? Nowi mieszkańcy stolicy często nie meldują się w mieście. Zaniżają więc faktyczną liczbę mieszkańców, to zaś wpływa na postrzeganie Warszawy jako bogatszej, niż jest w rzeczywistości. Pieniądze wypracowane przez mieszkańców dzielą się po prostu na zbyt małą liczbę ludzi. Problem jest poważny, bo od tego zależy wysokość wpłat, jakie Warszawa musi wyasygnować tytułem tzw. janosikowego.

To pieniądze, jakie bogate samorządy płacą do budżetu centralnego a potem są rozdysponowywane pomiędzy biedniejsze regiony. Władze Warszawy (wcale nie najbogatszej gminy na Mazowszu) uważają, że z powodu zaniżonej przez GUS liczby mieszkańców dopłacą do janosikowego średnio 350 mln zł rocznie w ciągu najbliższych pięciu lat.


– Zakłada się, że w 2020 r. obciążenie budżetu miasta z tytułu tzw. janosikowego zwiększy się rok do roku o kwotę przekraczającą 160 mln zł, tj. o blisko 16 proc. – podają władze stolicy. Największy problem Warszawy polega na tym, że tylko w latach 2014–2019 wzrost wpłat z tytułu janosikowego wyniósł 46 proc., jednak dochody własne miasta zwiększyły się w tym samym czasie o 27 proc.

Kwoty szybko rosną
W przyszłym roku wpłata Warszawy przekroczy 1,2 mld zł. W 2014 r. było to 719 mln zł. Zdaniem władz stolicy "winny jest algorytm naliczania wysokości wpłat, który nie uwzględnia faktycznej liczby ludności, "znacząco wyższej" od oficjalnych danych GUS" - czytamy na stronie Forsal.pl.

Jak duży może być rozdźwięk między danymi GUS a faktyczną liczbą ludności stolicy? Urząd statystyczny podaje ok. 1,78 mln mieszkańców (2018 r.). Tymczasem w ubiegłym miesiącu warszawski samorząd oświadczył, że wiosną 2018 r. w mieście mieszkało średnio ponad 2 mln ludzi (np. 2,275 mln w dni powszednie), w weekendy liczba ta spadała do 1,874 mln. Szacunki to efekt współpracy miasta z operatorem komórkowym Orange (analiza big data z sieci telefonii komórkowej).

W marcu 2014 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przepisy o janosikowym dot. województw są niezgodne z konstytucją, gdyż nie gwarantują województwu zachowania istotnej części dochodów na realizację własnych zadań. Przepisy zmieniono w sposób, który znacznie zmniejszył obciążenia finansowe Mazowsza. Niemniej pierwotnie zakładano, że regulacje te miały obowiązywać tylko do końca 2015 r.