Pracodawca zmarłego może wypłacić rodzinie odprawę pośmiertną. Tak ją uzyskasz

Odprawa pośmiertna jest obowiązkiem pracodawcy, który wypłaca ją rodzinie zmarłego pracownika, jeśli do śmierci doszło w czasie trwania stosunku pracy lub w czasie pobierania zasiłku z tytułu niezdolności do pracy po rozwiązaniu umowy. Jest ona wypłacana niezależnie od zasiłku pogrzebowego, przysługującego osobie, która poniosła koszty pogrzebu zmarłego. Komu przysługuje i ile wynosi?

Warunki uzyskania odprawy pośmiertnej

Zgodnie z Kodeksem pracy, nie ma znaczenia, w jakim miejscu i z jakiej przyczyny nastąpił zgon pracownika w czasie trwania stosunku pracy lub po jego zakończeniu. Odprawa pośmiertna przysługuje również wtedy, gdy pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim oraz na urlopie macierzyńskim lub wypoczynkowym.

Przysługuje ona także, gdy umowa zawarta była na okres próbny. Nie można jej odmówić, jeśli śmierć pracownika była wynikiem np. samobójstwa.

W pierwszej kolejności świadczenie przysługuje małżonkowi zmarłej osoby oraz innym członkom rodziny:

• dzieciom własnym, małżonka oraz przysposobionym — do ukończenia 16 lat, a jeśli kontynuują naukę, to do jej ukończenia, ale nie dłużej niż do 25 lat lub bez względu na wiek, jeżeli są całkowicie niezdolne do pracy,
• dzieciom przyjętym na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności, w tym również w ramach rodziny zastępczej (jeżeli zostały przyjęte na wychowanie i utrzymanie co najmniej na rok przed śmiercią ubezpieczonego — chyba że śmierć była następstwem wypadku przy pracy i nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach),
• przyjęte na wychowanie i utrzymanie wnuki, rodzeństwo,
• rodzicom, w tym także ojczymowi i macosze oraz osobie przysposabiającej, jeżeli osoby te są niezdolne do pracy lub ukończyły 50 lat albo wychowują co najmniej jedno z dzieci, wnuków, rodzeństwa uprawnionych do renty po zmarłym pracowniku.

Wysokość odprawy pośmiertnej

O wysokości odprawy decyduje długość stażu pracownika. Odprawa pośmiertna przysługuje rodzinie pracownika niezależnie od tego, jak długi miał staż, ani jaki rodzaj umowy. Wysokość odprawy pośmiertnej wynosi:

• równowartość wynagrodzenia jednego miesiąca, jeżeli pracownik był zatrudniony w danym miejscu pracy krócej niż 10 lat,
• równowartość 3-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony w danym miejscu pracy co najmniej 10 lat,
• równowartość 6-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony przez co najmniej 15 lat.

Jeżeli odprawa przysługuje kilku członkom rodziny, to dzieli się ją po równo między uprawnione osoby z rodziny zmarłego. Jeśli zaś zmarłemu pozostał jeden uprawniony członek rodziny, przysługuje mu tylko połowa wysokości odprawy.

Kiedy zmarły pracował u kilku pracodawców, rodzinie pracownika przysługuje odprawa pośmiertna w wysokości odpowiedniej do stażu pracy u każdego z nich.

Kiedy odprawa nie jest możliwa?

Odprawa pośmiertna nie przysługuje w sytuacji, jeżeli pracodawca ubezpieczył pracownika na życie, a członkowie rodziny spełniający warunki wymagane do uzyskania świadczenia przysługuje z tego tytułu odszkodowanie od zakładu ubezpieczeń o wysokości równej tej odprawie. 

Jeżeli jest ono niższe, pracodawca jest obowiązany wypłacić rodzinie zmarłego kwotę stanowiącą różnicę między tymi świadczeniami.

Uprawnieni członkowie rodziny mogą za to otrzymać dodatkowe świadczenia, jeśli te są przewidziane w zakładowych źródłach prawa pracy, np. w regulaminie wynagradzania, jeśli zgon pracownika nastąpił w czasie drogi do pracy. Sposób ustalania regulacji w tym zakresie jest jednak dobrowolny.

Jednorazowe odszkodowanie za śmierć w pracy

Jeżeli pracownik zmarł na skutek wypadku przy pracy, członkowie jego rodziny mogą otrzymać jednorazowe odszkodowanie wypłacone ze środków funduszu ZUS. Wynosi ono 18-krotność przeciętnego wynagrodzenia, jeśli do odszkodowania uprawnieni są małżonek lub dziecko. Odszkodowanie wynosi 9-krotność przeciętnego wynagrodzenia dla innych członków rodziny.

To świadczenie pomniejszone jest o kwotę jednorazowego odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, wypłaconemu temu pracownikowi.

W celu uzyskania jednorazowego odszkodowania, za zgon na skutek wypadku przy pracy, należy złożyć w ZUS wniosek o to świadczenie, protokół powypadkowy oraz dokument potwierdzający pokrewieństwo lub powinowactwo ze zmarłą osobą.