W dotacjach na projekty badawczo – rozwojowe jedną z trudniejszych rzeczy jest zakwalifikowanie poszczególnych czynności do badań przemysłowych (BR) lub prac rozwojowych (PR). To podstawowy podział w dotacjach dla przedsiębiorstw i dotyczy zarówno programów krajowych (np. Szybka Ścieżka), jak i europejskich (np. Horyzont 2020). Podział o tyle ważny, że rodzaje badań różnią się sporo w poziomie dofinansowania, bo na prace rozwojowe dostaniemy 25% małe – 35% średnie i 45% duże przedsiębiorstwo, a dla badań przemysłowych poziomy kształtują się 50% - 60% - 70%. W przypadku Horyzontu mamy, bez względu na wielkość przedsiębiorstwa, 100% dla research and innovation actions (w większości utożsamiane z badaniami przemysłowymi) i 70% dla innovation actions (prace rozwojowe). Jak więc widać, w przypadku małych firm różnica potrafi być dwukrotna, a to kusi, bardzo kusi, do kwalifikowania czego się tylko da, do badań przemysłowych.

REKLAMA
Chciałabym, aby to był praktyczny wpis dla Państwa na tyle, na ile to możliwe, dlatego nie będę Was zanudzać definicjami i przepisami, te na pewno znajdziecie w wielu innych artykułach. Na dole zamieszczam listę przypisów, jeśli ktoś miałby ochotę zgłębić temat.
Zanim przejdziemy do sedna jeszcze jedno, małe zastrzeżenie – podział na BR i PR może różnić się w zależności od sektora, może nawet różnić się nieco w zależności od danego projektu. W nieniejszym wpisie będę więc bazować na pewnych uogólnieniach.
Zaczniemy od termometru
W formie termometru przedstawia się poziom gotowości technologii (ang. TRL - Technology Readiness Levels) TRL to ogólnie przyjęta 9cio stopniowa skala służąca do oznaczania etapu rozwoju różnych technologii (co do zasady nie jest przypisana do żadnej branży, choć historycznie była stworzona przez NASA do opisywania technologii kosmicznych).
logo

Źródło: PwC Polska
Nazwy poziomów: w j. angielskim wg General Annexes sekcja G, dla programu Horyzont 2020
w j. polskim wg Rozporządzenia MNiSW z 4.01.2011 r. w sprawie sposobu zarządzania przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju realizacją badań naukowych lub prac rozwojowych na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa
Ta prosta skala pokazuje, jak przebiega proces twórczy od samego początku, czyli badań podstawowych, które (uwaga!) nie są objęte dofinansowaniem dla przedsiębiorstw w europejskich programach operacyjnych, poprzez prace koncepcyjne, laboratoryjne, prototypy, aż do produktu gotowego. To, co ważne to, że nie trzeba w ramach dofinansowywanego projektu przechodzić wszystkich etapów, możecie Państwo realizować tylko kilka końcowych. Jednak zawsze kończycie na pracach rozwojowych, bo musicie mieć wynik projektu, który będzie nadawał się do komercjalizacji, a z definicji badania przemysłowe nie dają takich rozwiązań.
O samych TRL możnaby napisać oddzielny artykuł, na nasze dzisiejsze potrzeby warto zapamiętać, że badania przemysłowe to pierwsze wyniki w laboratorium, to pierwsze potwierdzenie naszych założeń badawczych, może pierwszy, bardzo surowy prototyp. Wyjście z laboratorium, przejście na większą skalę, wyjście do środowiska zbliżonego do rzeczywistego i na pewno już funkcjonalnie kompletne prototypy oraz linie pilotażowe lub demonstracyjne, ze względu na swoją bliskość do końcowego produktu, a więc i wysoką gotowość technologiczną to już prace rozwojowe.
Definicje
W warstwie definicyjne kluczowe jest to, że badania przemysłowe to etap zdobywania nowej wiedzy, badania te obejmują tworzenie elementów składowych systemów złożonych, szczególnie do oceny przydatności technologii rodzajowych. Za to już na etapie prac rozwojowych wykorzystuje się dostępną wiedzę i na jej podstawie tworzy nowe lub ulepszone produkty, usługi i procesy. I właściwie tyle. Jeśli więc jesteśmy na etapie budowania hipotez, szukania metod do ich weryfikacji, konstruowania koncepcji i sprawdzania czy, mówić kolokwialnie, nasz pomysł ma „ręce i nogi” i czy mógłby się udać, to najprawdopodobniej jesteśmy na etapie badań przemysłowych.
Poznacie je po wynikach
Rzeczywiście najprościej podzielić BR od PR ze względu na wynik każdej z faz. BR nie kończą się jeszcze rozwiązaniem gotowym do komercjalizacji, a prace rozwojowe, szczególnie na poziomie fazy 8, już tak.
Rozłożyłam dla Państwa definicje na czynniki pierwsze pod względem wyników każdego z typów działań, wyniki w tabeli poniżej.
logo

Na zakończenie jeszcze jedna ważna kwestia. Chociaż co do zasady projekt z rozwiązaniem gotowych do komercjalizacji powinien kończyć się pracami rozwojowymi, to wcale nie znaczy, że w przekroju całego projektu jest ścisła sekwencja BR-->PR. Badania naukowe są jak żywy, dynamiczny mikroświat i poszczególne etapy przeplatają się ze sobą, toczą się równolegle lub tworzą pętle. Jeżeli po pierwszych testach prototypu musimy wrócić do początku to często znowu wchodzimy w fazę BR. Konkluzja jest z tego taka, że nie należy sugerować się kolejnością zadań badawczych przy dzieleniu ich na badania przemysłowe i prace rozwojowe.
A na pocieszenie dodam, że wielu naukowców ma problem z odpowiednim przyporządkowaniem zadań do rodzajów badań. Spędzamy wiele godzin z naszymi klientami na warsztatach projektowych i rozrysowujemy poszczególne czynności w projekcie, odpowiednio je szeregując. Zawsze pomaga pytanie – „Jaki konkretnie jest wynik danego zadania?” i właśnie od wyników, więc może nieco od końca, zaczynamy modelować architekturę projektu badawczego.
* * *
Przypisy:
1. Ustawa o zasadach finansowania nauki: Tekst linka
2. Podręcznik Frascati Tekst linka - to nie tylko bardzo dokładne definicje, ale też wiele przykładów, np. w zakresie tego, co w IT jest, a co nie jest uważane za badania i rozwój,
3. Horizon 2020 - Poziomy gotowości technologii zostały określone dla Horyzontu 2020 w „General Annexes” sekcja G.
4. Przykładowa strona PwC z definicjami i zasadami konkursów: Tekst linka
5. TRL - Rozporządzenie MNiSW z dn. 04.01.2001 r. w sprawie sposobu zarządzania przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju realizacją badań naukowych lub prac rozwojowych na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa