REKLAMA
Dzieci właścicieli pierwszej dużej generacji firm rodzinnych powoli zbliżają się do momentu, w którym ich rodzice będą dochodzić do wieku emerytalnego. Tym samym wiąże się to z trudnymi decyzjami, typu: Jaką ścieżkę kariery wybrać? Gdzie dalej się rozwijać? Bezsprzecznie zbliżamy się do okresu, w którym coraz więcej przedsiębiorstw przechodzić będzie etap zmiany właściciela. Przedsiębiorcy rodzinni zdążyli już wychować swoje dzieci - wykształcić potencjalnych sukcesorów pomiędzy murami renomowanych polskich i niekiedy zagranicznych uczelni wyższych. Wielu nestorów do tej pory nie wie co wydarzy się w kolejnych latach. Czy ich dzieci są na tyle przedsiębiorcze by założyć własne firmy? Czy wyrażają oni chęć kontynuacji tradycji rodzinnych? Czy w obecnych czasach ojcowizna jest dla nich interesująca?
Wielu rodziców już w momencie narodzin swoich dzieci podjęło decyzję, że ich przyszłość związana będzie z kontynuacją tradycji rodzinnych i przekażą swoje biznesy następnym pokoleniom. W obecnych czasach, gdzie dynamika zmian jest wysoka, otwarte są granice państw, które oferują zdecydowanie bardziej atrakcyjne zarobki i możliwości rozwoju zawodowego niż w Polsce. Młodzi ludzie mogą budować markę swojego nazwiska w zupełnie innych obszarach i na zdecydowanie większą skalę niż w przedsiębiorstwach rodzinnych.
Pytania z zakresu przedsiębiorczości skierowane zostały do samych zainteresowanych, którzy w trakcie I polskiej edycji badania GUESSS, zrealizowanej przez Instytut Biznesu Rodzinnego, chętnie uczestniczyli w projekcie. Wśród studentów 36 renomowanych polskich uczelni, którzy już niedługo w zdecydowanej większości zasilą rynek pracy, przebadano 11860 studentów.
Zaczynając rozważania i analizy należało skupić się na kilku kwestiach. Po pierwsze, jakie korzyści dają dzieciom z firm rodzinnych studia wyższe. Po drugie, jak zapatrują się potencjalni reprezentanci kolejnej generacji firm rodzinnych na własną przedsiębiorczość oraz jak oni sami widzą i oceniają możliwość przejęcia ojcowizny.
Okres studiów i rozwoju własnych kompetencji
Niewątpliwie edukacja akademicka stwarza młodym ludziom wiele możliwości, których raczej nie mogliby pozyskać tylko w firmach rodzinnych. Poza oferowaną na wykładach i ćwiczeniach wiedzą do zdobycia, uczelnie kreują dodatkowe obszary w postaci wykładów otwartych, różnego rodzaju konferencji, czy kół naukowych. Rektorzy uczelni zawierają wiele umów o partnerstwie i współpracy z przedstawicielami biznesu, instytucji otoczenia biznesu, czy innymi ośrodkami stwarzającymi możliwość rozwoju dla studentów zarówno w Polsce jak i za granicą. Studenci mogą włączyć się do różnego rodzaju projektów, czy inicjatyw, dzięki którym poznają czołowych przedstawicieli z obszaru biznesu, mediów, polityki. Dla najbardziej obiecujących i perspektywicznych żaków tworzone są programy praktyk i rozwoju talentów we współpracujących z uczelnią firmach, a środowisko uczelni samo w sobie jest okazją do nawiązania długoterminowych przyjaźni, a przede wszystkim do sieciowania kontaktów biznesowych, które odpowiednio dobrane mogą zaprocentować w przyszłości. Wielu wspólników, czy współpracujących ze sobą przedsiębiorców poznało się właśnie na studiach. To ogromna szansa, której nie należy zaprzepaścić! Informacje w jaki sposób w trakcie studiów skorzystać z aktualnej oferty uczelni znaleźć można w biurach karier, akademickich inkubatorach przedsiębiorczości i przede wszystkim na stronach internetowych uczelni, wystarczy kliknąć.
Wiedząc, już jakie szanse stoją przed studentami w okresie ich edukacji, dokonano oceny ich wyników w nauce. Wśród respondentów projektu GUESSS znaczną, bo liczącą niemal 3000 osób próbę stanowili właśnie studenci wychowani w duchu przedsiębiorczości rodzinnej. Czy wpływ tychże rodzinnych wartości miał wpływ na ich zaangażowanie w edukację i poważne potraktowanie szansy jaką (w znakomitej większości przypadków to rodzice są sponsorami studiów swoich pociech) stwarzają studia wyższe? Wydaje się, że tak, a to dobry prognostyk dla przyszłości polskiej gospodarki, napędzanej przez przedsiębiorców rodzinnych. Otóż dzieci z firm rodzinnych osiągają lepsze wyniki w nauce, niż ich nierodzinni odpowiednicy. 61,2% dzieci z firm rodzinnych swoje wyniki w nauce ocenia na poziomie powyżej średniej, przy 59,5% w przypadku nierodzinnych. Różnica, choć nieznaczna świadczyć może o wysokiej własnej motywacji do rozwoju i chęci wykorzystania wspomnianej już szansy jaką stworzyli im rodzice.
Kolejnym elementem, który może poświadczyć o zaangażowaniu i wysokiej świadomości dzieci z firm rodzinnych w okresie studiów jest posiadanie stałej pracy równolegle w trakcie trwania studiów. Ta możliwość łączenia studiów z biznesem, jaką często stwarzają same uczelnie poprzez odpowiednio ułożone plany zajęć, jest wykorzystywana przez młodych. Prawie 28% studentów o podłożu przedsiębiorczości rodzinnej posiada stałą pracę, przy 26% wśród ich nierodzinnych rówieśników. Wśród wykonywanej pracy stricte związanej z „dorobieniem sobie” na studiach znajdują się również wspomniane wcześniej praktyki, staże i programy rozwoju talentów, które pomagają w rozwoju zawodowym i zaprocentują w przyszłości.
Przedsiębiorczość i ścieżka kariery po ukończeniu studiów
Zdecydowana większość dzieci z firm rodzinnych jako swoją pierwszą pracę zaraz po ukończeniu studiów widzi pracę najemną. Najczęściej są to korporacje, w których można nabyć doświadczenie, kontakty, szybko awansować, i co najważniejsze, w większości przypadków mogą „nie zabierać pracy do domu”, czego raczej nie mogliby uniknąć w firmie rodzinnej. Zaraz po ukończeniu studiów tylko 7,2 % dzieci z firm rodzinnych widzi swoją karierę jako potencjalnego sukcesora. Natomiast w roli pracowników najemnych w małych 27,3%, średnich 20,2% i dużych przedsiębiorstwach 14,3%. Własną firmę planuje założyć 19%.
Ciekawym wnioskiem płynącym z badania GUESSS jest również odpowiedź na pytanie, czy włoski model rodziny sprzyja przedsiębiorczości. Mianowicie, czy dzieci z firm rodzinnych, którzy mieszkają ze swoimi rodzicami przynajmniej do momentu zawarcia związku małżeńskiego są bardziej przedsiębiorcze od swoich rówieśników, którzy są już „na swoim”. Odpowiedź jest zaskakująca, otóż skłonność mężczyzn do przedsiębiorczości rozumiana w tym przypadku jako chęć założenia własnej firmy (wśród kobiet sytuacja ta nie miała żadnego wpływu) jest o ponad 30% wyższa wśród studentów, którzy nie mieszkają już z rodzicami. Mieszkanie z rodzicami do ślubu zdecydowanie nie sprzyja przedsiębiorczości.
Zdecydowana większość, bo 60% dzieci z firm rodzinnych zapytanych, czy w swoim życiu chcieliby chociaż przez chwilę spróbować sił jako przedsiębiorcy (zakładając nową, własną firmę), odpowiedziała, że tak. Świadczy to o tym, że w głowach młodych ludzi rodzą się pomysły na biznesy, które prędzej czy później będą chcieli zrealizować. Być może pomogą im w tym rodzice, właściciele firm rodzinnych, którzy przez te wszystkie lata wyrobili już swoją markę, niezliczone kontakty i ogromne doświadczenie w prowadzeniu biznesu. Ich rady w postaci konsultacji biznesplanów, udostępniania sieci kontaktów, czy wsparcie finansowe może zaprocentować w postaci rozwoju nowych, prowadzonych przez ich pociechy firm, firm rodzinnych.
Podsumowując, rodzice mogą planować przyszłość swoich dzieci już na wczesnym etapie ich życia, czy nawet przed ich narodzinami, jednakże one i tak w momencie podjęcia ostatecznej decyzji zrobią to co uważają za słuszne. Dzieci z firm rodzinnych wyposażone są w "DNA przedsiębiorczości", odziedziczone po rodzicach. Skutkuje to tym, że spora część zdecyduje się na założenie własnej, nowej firmy w oparciu o nowe technologie i rozwiązania.
Łukasz Tylczyński
Ekspert ds. Badań i Rozwoju - Instytut Biznesu Rodzinnego
Ekspert ds. Badań i Rozwoju - Instytut Biznesu Rodzinnego
-------------------------------------------------------
Projekt GUESSS, to akronim od Global University Entrepreneurial Spirit Students’ Survey. Badanie diagnozowało predyspozycje do przedsiębiorczości studentów renomowanych uczelni wyższych. Na świecie, w 34 krajach przebadano blisko 110 tys. studentów. W Polsce, realizowane przez Instytut Biznesu Rodzinnego badanie miało miejsce na 36 uczelniach wyższych, gdzie przebadano 11860 studentów. Pełny raport z badania zarówno dotyczący przedsiębiorczości studentów jak i kontekstu firm rodzinnych odnaleźć można na stronie internetowej IBR
Źródło: Lewandowska A., Tylczyński Ł., Barometr sukcesyjny i prognozowane ścieżki kariery dzieci z firm rodzinnych, Instytut Biznesu Rodzinnego, Poznań 2014, www.ibrpolska.pl