Każdy produkt wymaga formy. Ta z kolei przekłada się na użytkowość i pierwsze wrażenie. Prawdy te wydają się oczywiste. Wielu przedsiębiorców prowadzących działalność produkcyjną wciąż jednak zapomina, by – parafrazując literacką myśl Norwida – „odpowiednią dać rzeczy formę”.
Tymczasem w warunkach rosnącej globalnej konkurencji prowadzenie działalności wyłącznie w oparciu o politykę niskich cen traci na znaczeniu. Wytwarzane produkty w coraz większym stopniu opierają się nie tylko na innowacyjnych rozwiązaniach technologicznych, ale również na nowoczesnym wzornictwie. Wzajemne oddziaływanie na siebie wzornictwa i technologii wydaje się oczywiste – bo przecież projektowanie produktów wytwarzanych przemysłowo musi korzystać z technologii. Wysoce innowacyjne produkty z reguły oparte są na innowacyjnych wynalazkach lub nowych procesach technologicznych, ale sam wynalazek czy nowa technologia nie wystarczają. Pojawia się potrzeba wartości dodanej jaką oferuje wzornictwo. Doskonale ilustruje to cytat z książki Derricka de Kerckhove „Wzornictwo to skóra technologii. Technika jest tak niezrozumiała, że wymaga interpretacji”. Co więcej, wzornictwo nie tylko wzbogaca technologię i ułatwia jej komercjalizację, ale potrafi inspirować wynalazczość. Wzornictwo jest zatem nie tylko „kropką nad i” innowacji. Rola wzornictwa w procesie rozwoju nowego produktu jest kluczowa. Efektom prac badawczo-rozwojowych zostaje nadana forma i funkcjonalność optymalnie odpowiadające potrzebom użytkownika i rynku.
W Polsce rośnie liczba przedsiębiorstw (zarówno małych, jak i dużych – tu dobrym przykładem może być np. bydgoska PESA), które traktują wzornictwo przemysłowe jako nieodłączny element procesu tworzenia nowego produktu. I to cieszy.
Rozmowy z przedsiębiorcami pokazały jednak, że wiele firm wciąż napotyka na bariery finansowe lub boryka się z brakiem wystarczającej wiedzy nt. wzornictwa. Dla tworzenia produktów innowacyjnych istotne dla przedsiębiorców jest wsparcie finansowe, także na wzornictwo, rozumiane jako cel firmy a nie pokrycie niezbędnych z projektowaniem kosztów. Program Innowacyjna Gospodarka pomaga to zmieniać, czego świetnym przykładem jest dofinansowany projekt Instytutu Wzornictwa Przemysłowego: „Wzornictwo – Biznes – Zysk”. W ramach przedsięwzięcia organizowane są warsztaty i seminaria nt. praktycznego zastosowania wzornictwa w działalności każdego przedsiębiorcy. Projekt uczy jak rozumieć osiąganie korzyści ekonomicznych i przewagi konkurencyjnej poprzez myślenie wzornictwem. Ale to nie wszystko. Przedsiębiorcy i projektanci zyskali także dostęp do kopalni wiedzy, jaką jest portal projektu. Zawiera on m.in. studia przypadków, przykłady dobrych praktyk, materiały szkoleniowe. Wychodząc naprzeciw potrzebie stworzenia profesjonalnego otoczenia biznesowego pomyślano też o elektronicznej bazie projektantów i przedsiębiorców, udostępnionej wszystkim uczestnikom projektu.
Warto także zauważyć, że ekonomiczne wartości dizajnu dla młodych ludzi to na szczęście sprawa oczywista. Dowiodła tego dyskusja podczas jednego z paneli XL Sympozjum Współczesnej Gospodarki i Administracji Publicznej w Szczyrku, w której miałam przyjemność uczestniczyć. Biorący udział w spotkaniu absolwenci kierunków wzorniczych nie ograniczają się do projektowania, również wytwarzają i sprzedają własne produkty. Dla wszystkich uczestników było jasne jak wiele zyskuje produkt czy usługa dzięki wysokiej jakości projektowania i że biznesowe podejście do wzornictwa się opłaca.
W latach 2007-2013 ze środków Programu Innowacyjna Gospodarka dostępne było również bezpośrednie wsparcie finansowe dla przedsiębiorstw na zwiększanie wykorzystania wzornictwa. Firmie Calitan Furniture Factory, na przykład, otrzymana dotacja pozwoliła wprowadzić zmiany, dzięki którym produkowane meble stały się proekologiczne, zyskały na bezpieczeństwie i ergonomii oraz wpisały się w panujące na rynku trendy.
Również w najbliższych latach środki unijne będą dostępne na wsparcie projektów związanych z szeroko rozumianym wzornictwem. Głównym źródłem finansowania tego typu przedsięwzięć będzie Program Inteligentny Rozwój, z budżetem ponad 10 mld euro. Firmy (we własnym zakresie lub przy współpracy z jednostką badawczą) z przyznanych środków będą mogły przykładowo zakupić usługi związane z opracowaniem nowego produktu lub usługi, w tym projektu wzorniczego, bądź skorzystać z proinnowacyjnych usług w zakresie wzornictwa, świadczonych przez wyspecjalizowane instytucje otoczenia biznesu.
Choć oczywiście nie należy oczekiwać, że projekty finansowe ze środków UE będą jedynym „remedium” i rozwiążą wszystkie problemy związane z zastosowaniem wzornictwa w gospodarce, to wierzę, że pozwolą one na dalszy rozwój tej branży, a kolejni przedsiębiorcy dostrzegą, że wzornictwo przemysłowe jest potencjałem ich firmy i warto zadbać o to by było wzorowe.