Reklama.
Reklama.
Reklama.
Oznaczenie przedsiębiorcy, czyli czym jest firma i dlaczego jest ona taka ważna?
13 lutego 2016, 16:08·4 minuty czytania
Publikacja artykułu: 13 lutego 2016, 16:08Firma to jedno z najbardziej niezrozumiałych pojęć prawnych. Czym innym jest firma dla przeciętnego Kowalskiego, czym innym dla prawnika. Dlaczego? Potocznie mianem firmy określa się przedsiębiorcę, czyli podmiot prowadzący działalność gospodarczą lub zawodową. W potocznym rozumieniu firmą jest zarówno wielkie przedsiębiorstwo paliwowe ale i maleńki warsztat samochodowy. Dla prawnika jednak firma to zupełnie coś innego. A co?
Reklama.
Odpowiedź na to pytanie możemy znaleźć w art. 432 § 1 kodeksu cywilnego, który stanowi że przedsiębiorca (czyli podmiot prowadzący działalność gospodarczą lub zawodową) działa właśnie pod firmą. A zatem w języku prawników firma to nie konkretny przedsiębiorca ale jego oznaczenie - nazwa, pod którą dany podmiot występuje na rynku i konkuruje z innymi przedsiębiorcami.
Zgodnie z przepisami polskiego prawa firma przedsiębiorcy powinna odróżniać się od firm innych przedsiębiorców, zwłaszcza jeżeli operują oni na tym samym rynku. Co więcej, zgodnie z art. 433 § 2 kodeksu cywilnego, firma nie może wprowadzać w błąd, w szczególności co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalności, miejsca w którym działa czy źródeł zaopatrzenia. Przedsiębiorcy powinni więc wyborowi właściwej firmy poświęcić dostatecznie dużo uwagi, zwłaszcza że niewłaściwe jej ukształtowanie może narazić ich na uznanie, iż jest to czyn nieuczciwej konkurencji, a to już rodzi odpowiedzialność cywilną, o której mowa w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zgodnie bowiem z jej art. 5 oznaczenie przedsiębiorstwa, które może wprowadzić klientów w błąd co do jego tożsamości, przez używanie firmy, nazwy, godła, skrótu literowego lub innego charakterystycznego symbolu wcześniej używanego, zgodnie z prawem, do oznaczenia innego przedsiębiorstwa jest waśnie czynem nieuczciwej konkurencji.
Jak zatem w prawidłowy sposób oznaczyć przedsiębiorcę? Wszystko zależy od formy w jakiej prowadzona jest działalność gospodarcza. Jeżeli przedsiębiorca jest osobą fizyczną, prowadzącą działalność gospodarczą (w tym także wspólnikiem spółki cywilnej), to zastosowanie znajdzie art. 434 kodeksu cywilnego (k.c.). Zgodnie z nim firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko. Powyższe nie wyłącza oczywiście możliwości użycia w firmie pseudonimu, określeń wskazujących na przedmiot wykonywanej działalności, miejsca jej prowadzenia czy innych dowolnie obranych określeń. Imię i nazwisko to jednak te elementy, bez których firma istnieć nie może. A zatem oznaczenie „Jan Kowalski” już samo w sobie jest firmą przedsiębiorcy o tym samym imieniu i nazwisku. Jeżeli jednak Jan Kowalski jest np. szewcem i chciałby podkreślić tą profesję w swojej firmie to może ona brzmieć np. Jan Kowalski. Zakład szewski albo Usługi szewskie. Jan Kowalski. Elementy dodatkowe – w zasadzie zależą od inwencji twórczej samego przedsiębiorcy (z zastrzeżeniem obowiązków wynikających z art. 5 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji) - ale nazwisko i imię w firmie być muszą.
Nieco inaczej wygląda kwestia budowania firmy spółek prawa handlowego. Ich zasady określa kodeks spółek handlowych (ksh). I tak, stosownie do art. 24 § 1 ksh, w firmie spółki jawnej znaleźć się musi nazwisko albo firma (nazwa) co najmniej jednego ze wspólników oraz oznaczenie „spółka jawna”. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby umieścić w niej nazwiska kilku a nawet wszystkich wspólników. Podobna sytuacja odnosi się do ich imion. Nie ma też przeciwwskazań, aby w firmie spółki znalazło się dodatkowe oznaczenie, określające np. rodzaj prowadzonej działalności albo inny element związany z prowadzoną działalnością. Jeżeli zatem wspólnikami w spółce jawnej są Jan Kowalski, Tomasz Nowak i Andrzej Iksiński to firma tej spółki może przyjąć m.in. jedną z następujących form: Kowalski i wspólnicy spółka jawna, Jan Kowalski, Tomasz Nowak, Andrzej Iksiński spółka jawna czy Agencja PR „Dobra Komunikacja” Kowalski, Nowak, Iksiński spółka jawna.
Większe ograniczenia spotkamy w przypadku formułowania oznaczenia przedsiębiorcy, będącego spółką partnerską. Wynika to z tego, że ustawodawca określił pewien krąg osób, które mogą być wspólnikami tej spółki do tzw. wolnych zawodów, enumeratywnie wskazanych w art.88 ksh. Z uwagi na powyższe firma spółki partnerskiej musi zawierać - obok wskazania nazwiska co najmniej jednego partnera – dodatek „i partner” albo „i partnerzy” oraz oznaczenie wolnego zawodu (zawodów), który w tej spółce jest wykonywany. Zakładając, że Jan Kowalski, Tomasz Nowak, Andrzej Iksiński są prawnikami firma ich spółki mogłaby przyjąć m.in. następujące brzmienie: Kancelaria Radców Prawnych i Adwokatów Jan Kowalski i wspólnicy spółka partnerska albo Kowalski Nowak Iksiński Adwokaci i Radcowie Prawni spółka partnerska czy Kancelaria Adwokacka Iksiński i partnerzy.
Podobna konstrukcja firmy odnosi się do spółki komandytowej. Musi ona zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy, czyli wspólników odpowiedzialnych za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem, oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowa”. Istotne odstępstwo dotyczy sytuacji, w której komplementariuszem jest osoba prawna (np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością albo spółka akcyjna, co w obrocie występuje dość często) wówczas w firmie spółki komandytowej musi zostać ujęta pełna (rejestrowa) firma (nazwa) tej spółki – komplementariusza. W tym ostatnim przypadku oznaczenie spółki komandytowej mogłoby zostać ukształtowane np. w następujący sposób: ABC spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa albo Zdrowa żywność Kowalski Jan, ABC spółka ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa. W przypadku tej spółki jednak należy uważać, aby nazwisko albo firma komandytariusza (wspólnika, który ponosi ograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki) nie znalazła się w jej firmie. Jeżeli jednak tak się stanie, wspólnik ten będzie za zobowiązania spółki ponosił odpowiedzialność jak jej komplementariusz a zatem bez ograniczenia.
Identyczne zasady, jak te wskazane powyżej, rządzą budowaniem firmy spółki komandytowo – akcyjnej. Również musi ona zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) co najmniej jednego z komplementariuszy i oznaczenie jej formy prawnej – „spółka komandytowo – akcyjna”. Również i w tym przypadku jeżeli komplementariuszem jest osoba prawna, firma spółki powinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej, co nie wyklucza możliwości zamieszczenia w firmie spółki nazwiska komplementariusza, który byłby osobą fizyczną. I tu trzeba uważać, aby w firmie spółki nie znalazło się nazwisko lub firma (nazwa) komandytariusza.
Nieco większą swobodę przy tworzeniu firmy otrzymały spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne, bowiem przepisy kodeksu spółek handlowych stanowią, że ich firma może być obrana dowolnie, byleby zawierała oznaczenie odpowiednio „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością” albo „spółka akcyjna”.
Na koniec wspomnieć trzeba również o spółce europejskiej oraz europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych (EZIG), wprawdzie nie są to zbyt popularne w Polsce formy prowadzenia działalności ale prawo dopuszcza je do obrotu, więc nie sposób ich pominąć. One również zobowiązane są do prowadzenia swojej aktywności pod obraną przez siebie firmą. Status prawnych tych podmiotów, w tym zasady tworzenia ich firm, określa ustawa o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce europejskiej oraz prawo europejskie. I tak rozporządzenie Rady (WE) nr 2157/2001 z 8 października 2001 roku w sprawie statutu spółki europejskiej (SE) określa, że firma spółki europejskiej zawiera na początku lub na końcu dodatkowe oznaczenie ”SE”, w pozostałym zakresie do spółki europejskiej stosujemy przepisy o spółce akcyjnej, które pozwalają na obranie dowolnego jej oznaczenia. W przypadku EZIG natomiast stosujemy przepisy o spółce jawnej.
Zgodnie z przepisami polskiego prawa firma przedsiębiorcy powinna odróżniać się od firm innych przedsiębiorców, zwłaszcza jeżeli operują oni na tym samym rynku. Co więcej, zgodnie z art. 433 § 2 kodeksu cywilnego, firma nie może wprowadzać w błąd, w szczególności co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalności, miejsca w którym działa czy źródeł zaopatrzenia. Przedsiębiorcy powinni więc wyborowi właściwej firmy poświęcić dostatecznie dużo uwagi, zwłaszcza że niewłaściwe jej ukształtowanie może narazić ich na uznanie, iż jest to czyn nieuczciwej konkurencji, a to już rodzi odpowiedzialność cywilną, o której mowa w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zgodnie bowiem z jej art. 5 oznaczenie przedsiębiorstwa, które może wprowadzić klientów w błąd co do jego tożsamości, przez używanie firmy, nazwy, godła, skrótu literowego lub innego charakterystycznego symbolu wcześniej używanego, zgodnie z prawem, do oznaczenia innego przedsiębiorstwa jest waśnie czynem nieuczciwej konkurencji.
Jak zatem w prawidłowy sposób oznaczyć przedsiębiorcę? Wszystko zależy od formy w jakiej prowadzona jest działalność gospodarcza. Jeżeli przedsiębiorca jest osobą fizyczną, prowadzącą działalność gospodarczą (w tym także wspólnikiem spółki cywilnej), to zastosowanie znajdzie art. 434 kodeksu cywilnego (k.c.). Zgodnie z nim firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko. Powyższe nie wyłącza oczywiście możliwości użycia w firmie pseudonimu, określeń wskazujących na przedmiot wykonywanej działalności, miejsca jej prowadzenia czy innych dowolnie obranych określeń. Imię i nazwisko to jednak te elementy, bez których firma istnieć nie może. A zatem oznaczenie „Jan Kowalski” już samo w sobie jest firmą przedsiębiorcy o tym samym imieniu i nazwisku. Jeżeli jednak Jan Kowalski jest np. szewcem i chciałby podkreślić tą profesję w swojej firmie to może ona brzmieć np. Jan Kowalski. Zakład szewski albo Usługi szewskie. Jan Kowalski. Elementy dodatkowe – w zasadzie zależą od inwencji twórczej samego przedsiębiorcy (z zastrzeżeniem obowiązków wynikających z art. 5 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji) - ale nazwisko i imię w firmie być muszą.
Nieco inaczej wygląda kwestia budowania firmy spółek prawa handlowego. Ich zasady określa kodeks spółek handlowych (ksh). I tak, stosownie do art. 24 § 1 ksh, w firmie spółki jawnej znaleźć się musi nazwisko albo firma (nazwa) co najmniej jednego ze wspólników oraz oznaczenie „spółka jawna”. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby umieścić w niej nazwiska kilku a nawet wszystkich wspólników. Podobna sytuacja odnosi się do ich imion. Nie ma też przeciwwskazań, aby w firmie spółki znalazło się dodatkowe oznaczenie, określające np. rodzaj prowadzonej działalności albo inny element związany z prowadzoną działalnością. Jeżeli zatem wspólnikami w spółce jawnej są Jan Kowalski, Tomasz Nowak i Andrzej Iksiński to firma tej spółki może przyjąć m.in. jedną z następujących form: Kowalski i wspólnicy spółka jawna, Jan Kowalski, Tomasz Nowak, Andrzej Iksiński spółka jawna czy Agencja PR „Dobra Komunikacja” Kowalski, Nowak, Iksiński spółka jawna.
Większe ograniczenia spotkamy w przypadku formułowania oznaczenia przedsiębiorcy, będącego spółką partnerską. Wynika to z tego, że ustawodawca określił pewien krąg osób, które mogą być wspólnikami tej spółki do tzw. wolnych zawodów, enumeratywnie wskazanych w art.88 ksh. Z uwagi na powyższe firma spółki partnerskiej musi zawierać - obok wskazania nazwiska co najmniej jednego partnera – dodatek „i partner” albo „i partnerzy” oraz oznaczenie wolnego zawodu (zawodów), który w tej spółce jest wykonywany. Zakładając, że Jan Kowalski, Tomasz Nowak, Andrzej Iksiński są prawnikami firma ich spółki mogłaby przyjąć m.in. następujące brzmienie: Kancelaria Radców Prawnych i Adwokatów Jan Kowalski i wspólnicy spółka partnerska albo Kowalski Nowak Iksiński Adwokaci i Radcowie Prawni spółka partnerska czy Kancelaria Adwokacka Iksiński i partnerzy.
Podobna konstrukcja firmy odnosi się do spółki komandytowej. Musi ona zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy, czyli wspólników odpowiedzialnych za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem, oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowa”. Istotne odstępstwo dotyczy sytuacji, w której komplementariuszem jest osoba prawna (np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością albo spółka akcyjna, co w obrocie występuje dość często) wówczas w firmie spółki komandytowej musi zostać ujęta pełna (rejestrowa) firma (nazwa) tej spółki – komplementariusza. W tym ostatnim przypadku oznaczenie spółki komandytowej mogłoby zostać ukształtowane np. w następujący sposób: ABC spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa albo Zdrowa żywność Kowalski Jan, ABC spółka ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa. W przypadku tej spółki jednak należy uważać, aby nazwisko albo firma komandytariusza (wspólnika, który ponosi ograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki) nie znalazła się w jej firmie. Jeżeli jednak tak się stanie, wspólnik ten będzie za zobowiązania spółki ponosił odpowiedzialność jak jej komplementariusz a zatem bez ograniczenia.
Identyczne zasady, jak te wskazane powyżej, rządzą budowaniem firmy spółki komandytowo – akcyjnej. Również musi ona zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) co najmniej jednego z komplementariuszy i oznaczenie jej formy prawnej – „spółka komandytowo – akcyjna”. Również i w tym przypadku jeżeli komplementariuszem jest osoba prawna, firma spółki powinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej, co nie wyklucza możliwości zamieszczenia w firmie spółki nazwiska komplementariusza, który byłby osobą fizyczną. I tu trzeba uważać, aby w firmie spółki nie znalazło się nazwisko lub firma (nazwa) komandytariusza.
Nieco większą swobodę przy tworzeniu firmy otrzymały spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne, bowiem przepisy kodeksu spółek handlowych stanowią, że ich firma może być obrana dowolnie, byleby zawierała oznaczenie odpowiednio „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością” albo „spółka akcyjna”.
Na koniec wspomnieć trzeba również o spółce europejskiej oraz europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych (EZIG), wprawdzie nie są to zbyt popularne w Polsce formy prowadzenia działalności ale prawo dopuszcza je do obrotu, więc nie sposób ich pominąć. One również zobowiązane są do prowadzenia swojej aktywności pod obraną przez siebie firmą. Status prawnych tych podmiotów, w tym zasady tworzenia ich firm, określa ustawa o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce europejskiej oraz prawo europejskie. I tak rozporządzenie Rady (WE) nr 2157/2001 z 8 października 2001 roku w sprawie statutu spółki europejskiej (SE) określa, że firma spółki europejskiej zawiera na początku lub na końcu dodatkowe oznaczenie ”SE”, w pozostałym zakresie do spółki europejskiej stosujemy przepisy o spółce akcyjnej, które pozwalają na obranie dowolnego jej oznaczenia. W przypadku EZIG natomiast stosujemy przepisy o spółce jawnej.
Reklama.