Naruszenie dóbr osobistych przedsiębiorcy (spółki) w internecie – co robić?

Renoma, wiarygodność, reputacja – jako dobra osobiste przedsiębiorcy.

„Dobre imię osoby prawnej jest łączone z opinią, jaką o niej mają inne osoby ze względu na zakres jej odpowiedzialności. Uwzględnia się tu nie tylko renomę wynikającą z dotychczasowej działalności osoby prawnej, ale i niejako zakładaną (domniemaną) renomę osoby prawnej od chwili jej powstania. Dobre imię osoby prawnej naruszają wypowiedzi, które obiektywnie oceniając, przypisują osobie prawnej niewłaściwe postępowanie mogące spowodować utratę do niej zaufania potrzebnego do prawidłowego funkcjonowania w zakresie swych zadań” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 2005 r., III CK 622/04, Lex nr 180853).

Naruszenie dobrego imienia osoby prawnej może polegać bądź na rozpowszechnianiu zarzutów określonej treści, bądź na ujemnej ocenie jej działalności. Do naruszenia dobrego imienia osoby prawnej może dojść w wyniku analogicznych działań jak przy naruszeniu dóbr osobistych osoby fizycznej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2012 r., I CSK 790/10, LEX nr 1129077). Przykładem może być rozpowszechnianie informacji, że osoba prawna jest niesolidnym dłużnikiem (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 21 maja 2010 r., I ACa 430/10, LEX nr 677943). W wypadku osób prawnych szczególnie częste są wypadki naruszenia dobrego imienia przez przedstawienie informacji w określonym, niekorzystnym kontekście, nierzetelnych sugestiach itd. Elementem dobrego imienia osoby prawnej jest renoma tej osoby lub prowadzonego przez nią przedsiębiorstwa – zob. P. Księżak, w: M. Pyziak – Szafnicka (red.), Kodeks cywilny, Komentarz, Część ogólna, wyd. II, Warszawa 2009, s. 395.

Upowszechnianie informacji o przedsiębiorcy będącym osobą prawną, że jest nierzetelny, niewątpliwie narusza jego dobre imię – zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 25 kwietnia 2014 r., I ACa 30/14.

Umieszczenie w sieci Internet, dostępnych dla nieograniczonej liczby osób, informacji o przedsiębiorcy jako osobie działającej nierzetelnie narusza jego dobre imię (renomę). W praktyce często przybiera to postać celowo stworzonych stron internetowych, z uwypukleniem nazwy przedsiębiorcy, a nawet graficznym podkreśleniem jego nieprawdziwych cech lub działalności.

Aby mówić o naruszeniu dóbr osobistych treść wpisów zamieszczonych na stronie internetowej musi być formułowana kategorycznie, a nie w trybie przypuszczającym. Wpisy muszą odbiegać swą formą od wymogów rzeczowości oraz zgodności z faktami.

Artykuł 24 § 1 k.c. konstruuje ochronę naruszonych dóbr osobistych opartą o domniemanie bezprawności. Bezprawność jest kategorią obiektywną i polega na sprzeczności z prawem lub z zasadami współżycia społecznego. Za bezprawne uważa się każde działanie naruszające dobra osobiste, o ile nie zachodzi żadna ze szczególnych okoliczności usprawiedliwiających tego typu działanie. Przyjmuje się w związku z tym, że do naruszenia dobra osobistego osoby prawnej, w szczególności jej prawa do dobrego imienia (dobrej sławy, reputacji), dochodzi wówczas, gdy zachowanie sprawcy prowadzi (lub potencjalnie może prowadzić) do utraty zaufania do niej, potrzebnego do prawidłowego jej funkcjonowania w zakresie swych zadań (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2007 r., II CSK 392/06, OSP, nr 5 z 2009 r., poz. 55, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 10 lipca 2014 r., I ACa 444/14 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 listopada 2013 r., VI ACa 657/13 oraz zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 1986 r., II CR 295/86, OSNC 1988, nr 2-3, poz. 40, z dnia 28 maja 1999 r., I CKN 16/98, OSNC 2000, nr 2, poz. 25, z dnia 9 czerwca 2005 r., III CK 622/04, niepubl. i z dnia 10 listopada 2005 r., V CK 314/05, niepubl.).

Przedsiębiorąca w pozwie musi wykazać, że przysługuje mu określone dobro osobiste oraz, że miało miejsce naruszenie tego dobra osobistego. Nie musi wykazywać, że było to działanie bezprawne, bo w tym zakresie przepis przewiduje istnienie domniemania bezprawności naruszenia dobra osobistego.

Jeżeli naruszenie dóbr osobistych nastąpiło poprzez utworzenie w tym celu „dedykowanej” strony internetowej to żądanie pozwu powinno również zmierzać do trwałego usunięcia strony internetowej zamieszczonej pod określonym adresem, w tym wpisów zawartych na tej stronie.

Odpowiednia forma i treść oświadczenia o przeprosinach w rozumieniu art. 24 § 1 k.c. powinna spełniać racjonalne kryterium celowości – wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2011 r., IV CSK 587/10. Wskazana w pozwie forma i treść powinna zatem być adekwatna do sposobu naruszenia. We wskazanym zakresie należy powołać się na pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uchwale z dnia z dnia 30 grudnia 1971 r. (III CZP 87/71, OSNC 1972/6/104), zgodnie z którym ten, czyje dobro zostało bezprawnie naruszone, może żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków. Z przepisu tego wynika, że w każdym wypadku naruszenia dobra osobistego, a więc bez względu na rodzaj naruszenia i rodzaj dobra, pokrzywdzonemu przysługuje wymienione roszczenie, tzn. może on żądać, aby osoba, która jego dobro naruszyła, dokonała takiej czynności lub takich czynności, które według powszechnie przyjętych poglądów lub pojęć danego środowiska stanowią ekwiwalent wyrządzonej krzywdy w tym znaczeniu, że niejako niwelują jej skutki. Rodzaj tych czynności musi być odpowiedni, tzn. musi zależeć od rodzaju dobra osobistego oraz rodzaju i rozmiaru naruszenia tego dobra. W szczególności typowym sposobem usunięcia skutków naruszenia dobra osobistego jest przeproszenie i odwołanie stawianych bezpodstawnie zarzutów.

Istotne jest to, aby nie lekceważyć zagrożeń wynikających z faktu naruszenia dóbr osobistych. Może to mieć duże znaczenie dla prawidłowego prowadzenia działalności gospodarczej.

W mojej praktyce adwokackiej często pojawiają się sprawy dotyczące dóbr osobistych przedsiębiorców.