Co programista może zrobić dla ludzi z demencją?

Demencji sporo uwagi poświęcają naukowcy zajmujący się badaniami nad mózgiem. Dzisiaj wiemy już, że nie jest to wcale normalny objaw nierozerwalnie związany ze starzeniem. Sama demencja może mieć wiele przyczyn (jedną z nich jest choroba Alzheimera) i w większości przypadków jest obecnie nieodwracalna. Jednak wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie umożliwiają spowolnienie jest postępów, a także poprawę jakości życia osób nią dotkniętych. Lekarze i biolodzy pracują nad skuteczniejszymi terapiami, czym więc zajmują się informatycy? Istnieją co najmniej trzy główne obszary aktywności informatyków.

Narzędzia informatyczne mogą wspierać wczesną diagnostykę. Naukowcy z Uniwersytetu w Wirginii przygotowali wersję popularnego testu przesiewowego MMSE na urządzenia mobilne. Dzięki temu test ten można zrealizować nie wychodząc z domu, w ciągu 5 minut. Wystarczy pomoc kogoś kto ma smartfon z zainstalowaną aplikacją. Japończycy z Uniwersytetu w Nara (dawna stolica Japonii i miasto zdecydowanie warte odwiedzenia ze względu na swoje zabytki) zbudowali awatara, który przeprowadza ten sam test, prowadząc z pacjentem rozmowę. Grupa naukowców z Uniwersytetu w Lancaster, we współpracy z medykami z King’s College London, poszła jeszcze krok dalej. Opracowali oni system do diagnozy wczesnym objaw demencji w oparciu o pasywne śledzenie zachowań użytkownika komputera. Dzięki temu unikamy stresu i stygmatyzacji związanej z badaniem, a także jesteśmy w stanie prowadzić badania przesiewowe na większej grupie.

Wczesna diagnoza to tylko jedno z możliwych zastosowań informatyki. Wiele prac badawczych dotyczy projektowania gier, które poprzez trening mózgu mają spowalniać postępy choroby. Obok komercyjnych rozwiązań, które adresowane są do dużo szerszej grupy osób (głównie zdrowych), takich jak Lumosity [http://www.lumosity.com] czy Neurogra [http://www.neurogra.com], powstały także rozwiązania dedykowane dla osób z demencją. CleverMind [http://myclevermind.com/] – obok gier udostępnia także porady medyczne, czy prognozę pogody. Aplikacja powstała dzięki wsparciu społeczności Kickstartera. Naukowcy z Uniwersytetu w Würzburgu opracowali system, który wspiera osoby z demencją podczas terapii opartej o przypominanie. Na podstawie życiorysu pacjenta aplikacja automatycznie podsuwa zdjęcia i fakty, które mogą być powiązane z ważnymi dla tej osoby wydarzeniami.

Diagnoza i terapia to obszary gdzie informatyka może pełnić rolę usługową wobec medycyny. Jest jednak jeden obszar, gdzie informatyka wysuwa się na pierwszy plan – podniesienie jakości życia osób z demencją. Mnogość rozwiązań zasługuje w zasadzie na oddzielny wpis (może kiedyś o tym napiszę), ale warto zwrócić uwagę przynajmniej na kilka problemów i prób ich rozwiązania.

Cała klasa rozwiązań koncentruje się na bezpieczeństwie osób z demencją. Jednym z głównych zagrożeń jest możliwość zgubienia się podczas spaceru czy codziennych zakupów. O ile śledzenie położenia jest stosunkowo proste, to rozróżnienie pomiędzy osobą, która się zgubiła i błądzi bez celu, a taką która jest właśnie na spacerze w parku, nie jest już takie proste. Pośród setek rozwiązań odnoszących się do tego problemu warto wspomnieć o jednym, zaprojektowanym przez naukowców z University of Colorado Boulder – stylowych butach dla osób z demencją, wyposażonych w moduł GPS i GSM, akcelerometr i haptyczny interfejs.

Oddzielną klasą problemów, w której specjalizują się zwłaszcza Japończycy, są roboty które mają towarzyszyć osobom starszym i wspierać system opieki nad nimi. Choć aktualnie roboty nie pozwalają jeszcze zastąpić pracowników społecznych czy pielęgniarzy, ułatwiają ich pracę. Przypominanie i podawanie lekarstw, pomoc w prostych czynnościach domowych, monitoring i komunikacja, ćwiczenia fizyczne – w tych wszystkich czynnościach już teraz roboty są w stanie zastępować opiekunów.

Wraz ze starzeniem się społeczeństw problem opieki nad ludźmi z demencją będzie coraz bardziej palący. Obok biologów, lekarzy i pracowników społecznych ogromną rolę do odegrania mają tutaj także informatycy. Jestem przekonany, że w najbliższych latach zobaczymy bardzo wiele innowacyjnych rozwiązań, a część z nich zamieni się w bardzo dochodowe biznesy. Powinniśmy powalczyć, żeby Polskim firmom przypadła jak największa część tego, dopiero powstającego, „tortu”.