W ubieganiu się o unijne finansowanie dla międzynarodowych projektów badawczych naukowcy często są pozostawieni sami sobie. Działanie istniejących na uczelniach biur do spraw projektów najczęściej ogranicza się do przyjmowania wniosków. Na szczęście zarówno coraz więcej polskich instytucji, jak np. Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE i działające w Sieci KPK 11 Regionalnych Punktów Kontaktowych, czy szkół wyższych w postaci np. Akademii Leona Koźmińskiego bądź Uniwersytetu SWPS, rozumie rolę sprawnie działającego biura wsparcia badań, które w dużym stopniu pełnią rolę osobistego menedżera uczonego.
Wnioski o granty naukowe są często odrzucane z powodu podstawowych błędów formalnych. W walce o unijne pieniądze naukowcy przegrywają z biurokracją, nie radząc sobie albo z częścią administracyjną wniosku, albo etapem dotyczącym jakości zarządzania projektem i jego oddziaływania. Jednostki mające w założeniu wspierać naukowców nie zawsze się sprawdzają, a bywa i tak, że mają opinię „utrudniających” pozyskiwanie grantów. Jednakże coraz więcej uczelni rozumie, jak ważne jest odciążenie badacza, który jest liderem projektu od formalnych spraw.
„Jedno okienko” dla naukowca w Koźmińskim
Przykładowo naukowiec na indywidualną opiekę może liczyć np. w Akademii Leona Koźmińskiego ze strony Biura Obsługi Działalności Naukowej, którym kieruje Agnieszka Sławska. Jej zespół przeprowadza uczonego przez cały proces starania się o finansowanie badań. Pomaga rozwiać wątpliwości związane z realizacją projektu, m. in. z konstrukcją umów cywilno-prawnych, jeśli projekt zakłada wynagrodzenie dla wykonawców. Nawet raport roczny wypełnia się tu za naukowca, prosząc go jedynie o weryfikację.
Motywacja do prowadzenia badań w SWPS
Również na Uniwersytecie SWPS naukowcy chcący ubiegać się o granty mogą liczyć na kompleksową pomoc. Tutaj też nacisk kładzie się na możliwe ograniczenie kwestii formalnych i indywidualne podejście. Działa tu system motywacyjny dla naukowców. Wybrani w konkursie badacze mogą liczyć na większe wynagrodzenie oraz dedykowane wsparcie Biura ds. Badań Naukowych. Mają też szansę na zmniejszenie godzin pracy dydaktycznej, aby móc skupić się na pracy badawczej.
W zamian muszą m.in. aktywnie starać się o środki z Horyzontu 2020, a ich działania są co pół roku oceniane. Uczelnia przeznacza również część środków budżetowych na wspieranie działań zmierzających do skutecznego przygotowania aplikacji.
Naukowiec jak prezes firmy potrzebuje menedżera
W pozyskiwaniu grantów przez polskich naukowców oraz firmy na badania z programu Horyzont 2020 – największego w historii projektu finansowania badań naukowych i innowacji w Unii Europejskiej, wspiera także Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE. Budżet tej inicjatywy wynosi blisko 80 mld euro. – Nie mamy na co czekać, bo za 5 lat skończą się fundusze strukturalne. Tym pilniejszym zadaniem jest sprawniejsze pozyskiwanie funduszy z Horyzontu 2020 przy współpracy z siecią KPK – przekonuje w rozmowie z INNPoland Zygmunt Krasiński, dyrektor KPK.
Z kolei zdaniem prof. Ryszarda Horodeckiego z Uniwersytetu Gdańskiego, dyrektora Krajowego Centrum Informatyki Kwantowej w Gdańsku, laureata grantu ERC, który korzystał ze wsparcia Krajowego Punktu Kontaktowego Programów Badawczych UE – lider projektu badawczego potrzebuje odpowiedniego wsparcia. Jak prezes firmy sprawnego menedżera, który go odciąży.
Co więcej, ośrodki naukowe nie muszą działać w pojedynkę. Istnieją już instytucje, które tworzą cały ekosystem wsparcia dla pozyskiwania grantów. Poza Krajowym Punktem Kontaktowym Programów Badawczych UE, od 2007 roku istnieje także Krajowa Rada Koordynatorów Projektów Badawczych (KRAB). – To elita naukowców i menedżerów, którzy mają ogromne doświadczenie w administrowaniu dużymi projektami – tłumaczy Zygmunt Krasiński, dyrektor KPK.
Grant menedżerowie potrzebni od zaraz
Według Zygmunta Krasińskiego nieodłącznym elementem strategii pozyskiwania grantów powinna być inwestycja w zaplecze fachowców, którzy będą wspierać naukowców. Takich, jak administratorzy i menedżerowie badań, którzy docierają do najbardziej obiecujących badaczy, wspierają ich w realizacji projektów, nadzorują budżety, oceniają ryzyko, raportują, obsługują audytorów, a także zarządzają portfelem projektów badawczych.
4 marca 2016 r. na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie odbędzie się ogólnopolska konferencja na temat instytucjonalnego wspierania zespołów badawczych. Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE jest partnerem wydarzenia, o którym więcej można przeczytać tutaj.
Agnieszka Sławska, dyrektor Biura Obsługi Działalności Naukowej w Akademii Leona Koźmińskiego
Naszym zadaniem jest zdjęcie całej działalności administracyjnej z naukowca ubiegającego się o finansowanie. To my bierzemy na siebie cały obieg dokumentów związanych z wnioskiem grantowym, także wewnątrz uczelni. Mamy do czynienia z wymagającym klientem wewnętrznym i działamy jak profesjonalne biuro obsługi klienta. Tylko takie podejście gwarantuje nam wspólny sukces i efekty w postaci rosnącej co roku liczby grantów dla naukowców ALK.
Agnieszka Pietrzak, dyrektor Biura ds. Badań Naukowych na Uniwersytecie SWPS
Nawet bardzo specyficzny język, który jest charakterystyczny dla ogłoszeń i procedur w konkursach grantowych, staramy się upraszczać tak, by był zrozumiały dla naukowców. Wszelkie wątpliwości precyzujemy w rozmowie z nimi. Musimy na nie zapracować poprzez zagwarantowanie pewności wysokiego standardu obsługi. To ważne zwłaszcza w przypadku naukowców aplikujących o grant po raz pierwszy.
Prof. Ryszard Horodecki
W Polsce przygotowanie formalnej części wniosku o grant ERC (Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych) spoczywa na liderze. Na Zachodzie zajmują się tym wyspecjalizowane komórki, kontaktujące się nieustannie z Brukselą w administracyjno-finansowych kwestiach projektu. Pozwala to liderowi skoncentrować się na optymalnym sformułowaniu części merytorycznej wniosku.
Zygmunt Krasiński, dyrektor KPK
Pod przewodnictwem Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie wraz z KRAB, EARMA, IPMA Polska i siedmioma uczelniami stworzyliśmy pionierskie ze względu na skalę w Europie studia podyplomowe z zarządzania projektami badawczymi dla pracowników jednostek naukowych. Spośród ponad 400 absolwentów reprezentujących ponad 150 polskich instytucji naukowych, 60 proc. uzyskało certyfikat IPMA Polska. To potencjalni kandydaci do pracy w biurach wsparcia badań. Edukacja przyszłych menadżerów badań to ważne wyzwanie. Wspólnie z konsorcjum uczelni opracowaliśmy już program wdrożenia dedykowanej specjalizacji w ramach studiów magisterskich.