Zarabiają trzy średnie krajowe, nie płacą ZUS, dostają bonusy. Kończy się "czas najwyższej kasty"?

Według niego, najtrudniej wytłumaczyć wysokość zarobków: sędziowie to jedyna grupa zawodowa w Polsce, której zarobki są... wpisane do konstytucji. Oczywiście, nie chodzi o konkretną kwotę, lecz regułę: przysługiwać im ma „wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu i zakresowi obowiązków”. Dlaczego akurat dwu- czy trzykrotność średniej krajowej licuje z godnością urzędu? - Tego nie jestem w stanie wytłumaczyć – wzdycha Zoll. – Ustawodawca uznał, że taki poziom zarobków będzie odpowiadał konstytucyjnemu wymogowi – dodaje.

Z perspektywy prof. Zolla realia tego zawodu wcale nie są różowe. – Sędziowie nie dostają premii czy nagród za wyniki, jak zdarza się w wielu, jeżeli nie większości, zawodów. Jubileuszowe nagrody są na rynku standardem, trudno tu mówić o jakimś wyjątkowym przywileju – wylicza. Również nie odprowadzanie składek ma swoje wytłumaczenie, przynajmniej częściowe: skoro sędziowie nie idą na emeryturę, to i składek nie płacą.

To, że roboty jest wiele, nie jest jednak żadnym usprawiedliwieniem dla kontrowersyjnych zachowań sędziów, trafiających od czasu do czasu na łamy gazet. Przykładowo, w lutym br. wrocławski sędzia został wskazany przez ochroniarzy tamtejszego sklepu Media Markt jako sprawca kradzieży sklepowej. W marcu „Super Express” wziął na widelec innego przedstawiciela swojego zawodu, który w ramach (własnej) burzliwej sprawy rozwodowej zażądał od swojej – dorosłej już córki – zwrotu pewnej kwoty alimentów, jakie na nią wcześniej zapłacił. Potem zaś tłumaczył to „strategią w sprawie”.

– Mamy 10 tysięcy sędziów w Polsce: to nie są bezgrzeszne anioły. Mają swoje życie prywatne, wady, czasami słabości. Niektórych dyskwalifikują one jako sędziów. W funkcjonowaniu sądownictwa w tym kraju wiele jest do zmiany. Ale mówimy tu o takiej zmianie mechanizmów, która oczyściłaby środowisko, zabezpieczyłaby je też przed dostawaniem się do zawodu osób, które takiego urzędu nie powinny piastować – przekonuje prof. Zoll. – Tu kluczowe jednak powinny być czynniki charakterologiczne czy związane z wiedzą i kompetencjami. Na pewno nie względy polityczne – dorzuca.

Oburza się również prof. Andrzej Zoll. - Ten urząd we wszystkich krajach wzbudza wiele kontrowersji w oczach opinii społecznej. Cóż, w sprawach cywilnych przynajmniej połowa, tych przegranych, jest niezadowolona z sądowego rozstrzygnięcia: bo przegrali sprawę. W sprawach karnych odsetek skazań dalece przewyższa odsetek uniewinnień, więc niezadowolonych jest jeszcze więcej – dowodzi. - Ale w żadnym kraju nie spadła na sędziów taka lawina krytyki, jak w Polsce w ostatnim czasie. W cywilizowanym kraju za takie wypowiedzi minister Ziobro następnego dnia straciłby stanowisko. Dezawuowanie urzędu sędziego to przygotowywanie gruntu pod uzależnianie sądów od władzy politycznej. Ucierpią obywatele, bo niezawisłość sędziowska i niezależność sądów to ich prawo, a nie realia jakiejś grupy zawodowej – ucina.

Od realiów trudno jednak uciec. Już na początku tej dekady wyraziście zarysował się pewien trend: chęć piastowania urzędu sędziowskiego coraz rzadziej wyrażali adwokaci i radcy prawni (uznawani nieoficjalnie za najkompetentniejszych wśród wszystkich prawniczych specjalizacji). Do tego z badań prowadzonych na początku tego roku wynika, że chęć odejścia z zawodu sugerował co szósty sędzia. Absolwenci studiów coraz rzadziej deklarują chęć ukoronowania kariery tytułem sędziowskim. - Dziś adepci prawa nie mają kłopotu ze znalezieniem zatrudnienia i zarobków wyższych niż te w sądach. Biorąc pod uwagę, że sędziowie są dziś nieustannie atakowani, tak przez strony procesów, jak i dziś przez władzę, trudno się dziwić – mówi prof. Zoll. - Urząd sędziowski to urząd „na świeczniku”, powinien być krytykowany przez świat nauki czy prasę. Ale w sytuacji, gdy krytyka ma charakter polityczny, ten odwrót od zawodu jest naturalny – dodaje. Ponura to diagnoza.