Koniec z celowym postarzaniem elektroniki. „To złodziejstwo w biały dzień”

Takich skarg odnajdziemy w sieci zatrzęsienie. Plus szereg innych: o wmontowywanie do urządzeń czipów, które po pewnej dacie po prostu uniemożliwiają dalsze bezawaryjne korzystanie z urządzenia, o praktyki autoryzowanych serwisów, które największy wysiłek wkładają w udowodnienie, że do awarii sprzętu doszło z winy użytkownika, o zawyżanie cen napraw, o konstruowanie takich urządzeń, w których naprawa jednego zepsutego elementu jest praktycznie niemożliwa. O dostarczanie na rynki biedniejszych krajów urządzeń gorszej jakości wreszcie.

Najważniejsze, że oficjalnie mamy problem
Od pewnego czasu nad producentami elektroniki zbierają się jednak czarne chmury. Grom może uderzyć z Brukseli. – Unia Europejska w końcu postanowiła, że bezlitośnie zwalczy rozpowszechniony wśród producentów najróżniejszego sprzętu elektronicznego proceder projektowania go w ten sposób, by miał z góry przewidzianą żywotność – zapowiada portal geekweek.pl. Chodzi o raport komisji Parlamentu Europejskiego ds. rynku wewnętrznego i ochrony konsumentów (IMCO). Kluczowe prace IMCO dobiegły w zasadzie końca już kilka miesięcy temu: w raporcie oficjalnie uznano, że dochodzi do takich praktyk, jak postarzanie sprzedawanego konsumentom sprzętu.

– To właśnie było najbardziej istotne: w końcu jakieś gremium ustawodawcze zauważyło problem i potwierdziło, że on istnieje – podkreśla w rozmowie z INN:Poland Michał Herde z Federacji Konsumentów.

Co z tym począć? Herde podkreśla zwłaszcza możliwość narzucenia przemysłowi elektrowniki masowej pewnych rozwiązań o technicznym charakterze. – To mogłaby być wydłużona gwarancja. Ale też nakazanie takiego projektowania urządzeń, by miały budowę modułową. Żeby można było wymienić konkretną część: ekran, fragment obudowy, baterie – wylicza ekspert. To rodzi, oczywiście, szereg kolejnych problemów, bo produkcja urządzeń w postaci modułowej może się okazać droższa. – Nie może być jednak tak, by wytrzymałość urządzenia była ograniczona do pewnego określonego czasu lecz by wynikała z wytrzymałości danego elementu – kwituje.

Są kraje, które już próbują przy tym gmerać na własną rękę. Francuzi przykładowo chcą karać za postarzanie sprzętu, a od początku tego roku lansują też w całej Unii swój pomysł na zmuszenie producentów, by już na etykietach zamieszczali informacje o tym, ile dane urządzenie ma działać (i przy okazji, czy łatwo poddać je recyklingowi). – Problem w tym, by pojawiła się jakaś dyrektywa czy rozporządzenie na poziomie całej Unii. A także, kto będzie takie przepisy egzekwować: jednostki certyfikujące, inspekcje handlowe. No i wreszcie, w jakim systemie będzie działać taki system kontroli, np. w danym roku badamy kuchenki, w przyszłym – telewizory, w następnym – smartfony – wylicza.

Marketingowa presja nowego modelu
Eksperci mają dojmujące uczucie, że czas nas goni. Pobieżny przegląd portali i serwisów informacyjnych poświęconych nowym technologiom to plejada pomysłów na nowe rozwiązania technologiczne, nowe materiały i pomysły na zastosowanie wcześniejszych koncepcji w inny, efektywniejszy sposób. Logiczny wydaje się wniosek, że postęp technologiczny powinien wydłużać funkcjonowanie opartych na tych nowinkach urządzeń. Jest tymczasem odwrotnie: żywotność kluczowych produktów z półki z elektroniką konsumencką regularnie spada.

– Już kiedy w Brukseli zaczynały się prace nad raportem IMCO, konsumenci skarżyli się, że ich rzeczy psują się szybciej niż kiedyś. Producenci bronili się, że produkują szybciej, na masową skalę, w oparciu o bardziej złożone, skomplikowane projekty. A im więcej elementów urządzenia, tym większe ryzyko awarii i zużycia – mówi Herde. – Ale postarzanie jest potwierdzonym faktem, zarówno technologicznie, jak i na poziomie marketingu, poprzez wprowadzanie z hałasem kolejnych modeli, zwykle raz do roku. W ten sposób ten ubiegłoroczny model wydaje się właścicielowi stary, w końcu znajomi mają już ten nowy – dodaje.

Zdaniem eksperta, zanim raporty unijnych ekspertów zostaną przekute w obowiązujące przepisy upłynie jeszcze sporo czasu. Wynika to zarówno z samej natury procedowania w Brukseli, ale też z obaw, że zmuszeni do produkowania trwalszych dóbr producenci zareagują podwyżkami cen lub zwalnianiem pracowników. UE argumentuje więc, że wzrost aktywności „serwisowej” o 1 proc. oznacza wzrost PKB UE o 7,9 mld euro rocznie. Czy to jednak wystarczający argument, biorąc pod uwagę całokształt uzyskiwanych przez producentów zysków i obrotów? To się dopiero okaże.