Jak obliczyć kapitalizację odsetek? Musisz to wiedzieć zanim założysz lokatę

Tematy poruszone w tym artykule:
Jednym z najbezpieczniejszych sposobów przechowywania pieniędzy w banku jest założenie lokaty bankowej lub konta oszczędnościowego – choć w czasach rekordowo niskich stóp procentowych nie oferują one możliwości zarobienia dużych pieniędzy. Biorąc jednak pod uwagę wysoką inflację, ta metoda oszczędzania wciąż pozostaje lepszą alternatywą niż trzymanie pieniędzy w przysłowiowej skarpecie.

Jak jednak ocenić, czy dana lokata lub konto są dla nas opłacalne? Samo oprocentowanie nie powie nam całej prawdy o oczekiwanym zysku. Porównując ofertę banków w tym zakresie, należy brać pod uwagę nie tylko oprocentowanie, ale także kapitalizację odsetek.

Co to jest kapitalizacja odsetek?

Najpierw należy jednak odpowiedzieć na pytanie o to, czym jest kapitalizacja odsetek? Mówiąc o kapitalizacji odsetek, mamy na myśli dodanie odsetek, które w danym okresie wypracował nasz kapitał, do zdeponowanej w banku kwoty. Najczęściej termin ten pojawia się gdy mówimy o zakładaniu lokaty lub konta oszczędnościowego. Spotkać się z nim możemy również w przypadku Indywidualnych Kont Emerytalnych (IKE).

Kapitalizacja odsetek ma duży wpływ na nasz zysk z lokaty, gdyż zwiększa ona kwotę bazową, w oparciu o którą obliczane są odsetki w kolejnym okresie rozliczeniowym. Oznacza to, że w kolejne odsetki naliczane są już od większej kwoty. Dzięki temu po zakończeniu całego okresu oszczędzania otrzymamy z banku więcej pieniędzy, niż dostalibyśmy w przypadku gdyby kwota bazowa przez cały czas pozostawała taka sama.

Częstotliwość kapitalizacji odsetek

Przed wyborem konkretnego produktu finansowego warto dokładnie zapoznać się z warunkami oferowanymi przez bank. Dwie lokaty z takim samym oprocentowaniem mogą nam bowiem przynieść zupełnie różny zysk.

To, jak opłacalna jest dla nas kapitalizacja odsetek oferowana przez dany bank, zależy od częstotliwości, z jaką jest ona naliczana. Wyróżniamy następujące typy kapitalizacji odsetek ze względu na okres ich naliczania: Przeglądając oferty banków, najczęściej spotkamy się z kapitalizacją jednorazową. Stała się ona standardem, gdyż ten sposób naliczania odsetek jest dla banków najprostszy i najtańszy. Z perspektywy klienta natomiast najkorzystniejsza finansowo jest jak najczęstsza kapitalizacja odsetek – preferowane są więc kapitalizacje miesięczne, a nawet dzienne. Te ostatnie są dzisiaj już praktycznie niespotykane – były natomiast ogromnie popularne kilka lat temu, jako sposób na obejście tzw. podatku Belki.

Kapitalizacja odsetek – wzór

Do określenia, jaki zysk przyniesie nam proponowany przez bank sposób kapitalizacji, przydatny jest wzór na kapitalizację odsetek. Dzięki niemu możemy obliczyć wartość kapitału końcowego (czyli tego, co ostatecznie znajdzie się na koncie lub lokacie) po doliczeniu do kwoty początkowej wygenerowanych przez nią odsetek.

gdzie:
K – oznacza kapitał końcowy (czyli sumę naszych oszczędności powiększonych o odsetki – ale jeszcze przed odjęciem podatku od zysków kapitałowych, czyli tzw. podatku Belki),
KP – kapitał początkowy (kwotę, od której oblicza się odsetki),
sn – nominalną stopę procentową,
l – liczbę kapitalizacji w roku,
c – czas trwania inwestycji.

Działanie tego wzoru najlepiej jest jednak pokazać na konkretnych przykładach. Kapitalizacja odsetek dla depozytu 1000 PLN oprocentowanego na 6 proc. i założonego na rok przy kapitalizacji półrocznej obliczana jest następująco:

K=1000*(1+0,05/2)2*1=1050,62 PLN

Jeśli natomiast zmienimy kapitalizację na miesięczną, obliczenia będą przedstawiać się następująco:
K=1000*(1+0,05/12)12*1=1051,16 PLN

Z kolei kapitalizacja roczna wygląda w ten sposób:
K=1000*(1+0,05/1)1*1=1050 PLN

Choć przy pomocy wzoru na kapitalizację odsetek można samodzielnie obliczać zysk z lokat bankowych lub kont oszczędnościowych, znacznie prostszym rozwiązaniem jest użycie jednego z dostępnych w internecie kalkulatorów odsetek. Po wpisaniu danych takich jak kapitał początkowy, oprocentowanie lokaty, czas jej trwania i częstotliwość kapitalizacji kalkulator pokaże nam, ile możemy zarobić na danej lokacie. Od razu powie też, jaki podatek od naszych oszczędności będziemy musieli zapłacić.

Kapitalizacja odsetek a podatek Belki

Oprocentowanie i kapitalizacja odsetek nie są jednak jedynymi czynnikami, które musimy wziąć pod uwagę obliczając zysk z lokaty lub innego produktu oszczędnościowego. Trzecim czynnikiem wpływającym na to, ile zarobimy na lokacie, jest podatek dochodowy od zysków kapitałowych, czyli tzw. podatek Belki.

Stawka podatku dochodowego od zysków kapitałowych jest zryczałtowana i wynosi 19 proc. Ważne jest to, że podatek naliczany jest za każdym razem, kiedy kapitalizowane są odsetki. Taki mechanizm sprawia, że przy niewielkich oszczędnościach częstsza kapitalizacja może opłacać się mniej niż rzadsza – właśnie z uwagi na konieczność naliczania podatku Belki.

Jaka kapitalizacja odsetek się opłaca?

Przy większych kwotach oszczędności podatek Belki nie jest już jednak tak bolesny – i opłacać zaczyna się częstsze naliczanie odsetek. Dlaczego tak się dzieje? Wszystko dzięki temu, że przy częstym naliczaniu odsetek szybko zaczyna działać tzw. zasada procentu składanego.

Czym jest zasada procentu składanego? Po każdej kapitalizacji odsetek na zysk zaczyna pracować większa kwota niż na początku okresu rozliczeniowego: składa się z kapitału początkowego wraz z dopisaną kwotą wypracowanych odsetek. Kolejne odsetki obliczane są już więc w oparciu o wyższą kwotę.

Najwyraźniej działania tej zasady widać przy długim okresie oszczędzania. Najlepiej przedstawić to na przykładzie depozytu 10 000 zł założonego na 20 lat przy oprocentowaniu 5 proc. Przy pomocy opisywanego powyżej wzoru na kapitalizację odsetek możemy obliczyć, że przy kapitalizacji rocznej (ma ona miejsce 20 razy) bank wypłaci nam 12 123 zł odsetek. Z kolei przy kapitalizacji miesięcznej (240 razy) na koniec otrzymamy od banku 12 447 zł odsetek. W tym scenariuszu różnica wynosi więc aż kilkaset złotych.

Rodzaje kapitalizacji odsetek

Warto również mieć świadomość tego, że wyróżnianych jest kilka rodzajów kapitalizacji odsetek ze względu na moment, okres i sposób ich naliczania. Są to: