Negocjacje trwały trzy dni, pomiędzy państwami członkowskimi a Parlamentem Europejskim. I w końcu mamy to, AI Act w Unii Europejskiej, dzięki czemu możemy powiedzieć, że pierwsza historycznie wprowadziła regulacje do rozwoju sztucznej inteligencji.

Co to jest AI Act?

"Jest umowa!" – napisał w serwisie X (dawniej Twitter) unijny komisarz ds. rynku wewnętrznego i usług Thierry Breton. Zamieścił przy tym żartobliwy wykres, pokazujący ile kontynentów ma regulacje ds. AI, a ile nie ma (warto przy tym delikatnie poprawić komisarza, że UE to nie kontynent).

Celem tego porozumienia jest promowanie innowacyjności zaawansowanych technologii w Europie, przy jednoczesnym ograniczaniu ich nadużycia. Jak wiele rzeczy związanych z AI, korzenie tej dyskusji mają we wprowadzeniu generatora tekstu ChatGPT przez firmę OpenAI. Od 30 listopada 2022 oczarował on świat i otworzył mu oczy na możliwości, jakie daje technologia generatywnej sztucznej inteligencji.

Po ponad roku od tego momentu mamy pierwsze regulacje. Są one reakcją na ryzyko wiążące się z rosnącą szybkością realistycznego kreowania treści przez AI jak tworzenie fałszywych głosów, zdjęć i inne potencjalne oszustwa.

Osiągnięte porozumienie, jak podaje agencja AFP, będzie uzupełniane teraz pracami technicznymi, które finalizują tekst AI Act.

Czy nie będzie to zbyt restrykcyjne?

W dyskusjach o AI mówi się, że ograniczanie tej technologii może zahamować jej rozwój. Jak pokazują raportu, w Europie mieszkańcy są skłonni na to poświęcenie. Inne zdanie mają, rzecz jasna, CEO dużych firm technologicznych, którym zależy na osiągnięciu pewnego kompromisu z UE. Wyrażali to m.in. liderzy w europejskiej branży AI.

Zasady wprowadzane przez AI Act mają zadbać m.in. o to, aby dostępne dane nie naruszały praw autorskich. Twórcy pracujący z pomocą sztucznej inteligencji będą musieli zadbać o stosowne oznaczenie treści generowanych przez AI. Nowe regulacje mają zapewnić też jakość danych, wykorzystywanych przy tworzeniu algorytmów.

Zakazem zostaną objęte zastosowania AI, stojące w sprzeczności z unijnymi wartościami. Podanym przykładem są, bez zaskoczenia, Chiny z ich technologią m.in. oceniania wartości obywateli i identyfikacji osób w miejscach publicznych. Wyjątkiem będą niektóre działania związane z egzekwowaniem prawa i zwalczaniem terroryzmu.

Stopnie ryzyka AI

Nowe przepisy podejmą się określenia różnych poziomów ryzyka, reprezentowanych przez sztuczną inteligencję, przy czym wiele obecnych systemów ustalono na minimalnym progu. W zależności od poziomu ryzyka, jakim zostanie objęte AI, będą inne obowiązki dostawców i użytkowników programów.

Szczególna lista zasad dotyczy systemów uznanych za "wysokiego ryzyka" - czyli stosowanych w obszarach wrażliwych, takich jak infrastruktura krytyczna, edukacja, zasoby ludzkie czy egzekwowanie prawa. Nadzór nad nimi będzie musiał pełnić człowiek, do tego wymagane będzie pełna dokumentacja techniczna i wprowadzenie systemu zarządzania ryzykiem.

Regulacje dotkną też modeli AI, które wchodzą w interakcje z człowiekiem. Będzie wymagane czytelne informowanie użytkownika, że rozmawia ze sztuczną inteligencją.

Sankcje i nowe organy

Prawodawstwo Wspólnoty zostanie wyposażone w środki nadzoru i sankcje. W tym celu utworzone zostanie europejskie biuro ds. sztucznej inteligencji w Komisji Europejskiej. 

Za najpoważniejsze wykroczenia będą nakładane kary pieniężne w wysokości do 7 proc. obrotu, a dolna granica wynosić będzie 35 mln euro.

Zmiany nie nadążają?

Przepisy dotyczące AI były proponowane już w 2021 roku. Wtedy jeszcze powszechnie dostępne narzędzia, jak ChatGPT, nie były brane pod uwagę. Czy ktokolwiek z nas wyobrażał sobie, że zmiana przyjdzie tak szybko? Wprowadzenie chatbota na rynek rozwiało wszystkie wątpliwości parlamentarzystów bloku europejskiego.

W 2023 zaczęto już mówić o kolejnym stopniu ewolucji sztucznej inteligencji - AGI, czyli jednego systemu, który potrafi teraz to, co kilka obecnych AI razem wziętych. A docelowo, ma umieć to, co człowiek. Czy prawo nadąży za takim tworem?

– Istotne jest, abyśmy zastanowili się nad konsekwencjami i przygotowali odpowiednie środki zaradcze. Obejmuje to rozwijanie etycznych ram działania dla AI, tworzenie strategii zarządzania ryzykiem i zapewnienie, że postęp w AI przebiega w sposób odpowiedzialny i z korzyścią dla ludzkości – podkreśla dr Małogocka.