Polski system kaucyjny jest sposobem na spełnienie unijnej "dyrektywy plastikowej", ale dla sprzedawców i konsumentów zapowiada się jak ból głowy. Nowe prawo budziło wątpliwości, a Ministerstwo Klimatu i Środowiska postanowiło je rozwiać przez propozycje zmian. Trzy z nich są szczególnie istotne dla konsumentów.
System kaucyjny ma wejść w życie 1 stycznia 2025 roku. Dla konsumentów będzie to oznaczało obowiązek oddawania do sklepów niezgniecionych plastikowych opakowań. Obejmie to jednorazowe butelki z tworzyw sztucznych o pojemności do 3 litrów. Będziemy oddawać także szklane butelki wielokrotnego użytku do 1,5 litra oraz metalowe puszki o pojemności do 1 litra.
30 kwietnia br. Ministerstwo Klimatu i Środowiska opublikowało listę zmian, której celem jest wprowadzenie systemu możliwie bezboleśnie do życia Polaków.
Za wdrożeniem zachęty do recyklingu stoi mechanizm, w ramach którego konsumenci płacą dodatkową opłatę, czyli właśnie kaucję, przy zakupie towarów w objętych systemem. Kaucja będzie im zwracana w momencie oddania opakowania w punktach zbiórki.
Dla producentów i importerów oznacza on nowe obowiązki. Od 1 stycznia 2025 roku będą zobowiązani do prowadzenia zbiórki opakowań oraz osiągania minimalnych poziomów selektywnej zbiórki opakowań, określonej przez przepisy. Sklepy detaliczne czeka z kolei obowiązek pobierania i zwracania kaucji, a do tego współpraca z operatorem lub operatorami systemu kaucyjnego, którzy im będą zwracać kaucję w łańcuchu systemu i pokrywać koszty operacyjne.
System kaucyjny będzie zdecentralizowany. Każdy przedsiębiorca wprowadzający na rynek produkty nim objęte będzie miał możliwość powołania własnego podmiotu zajmującego się zbiórką opakowań. Ich obowiązkiem będzie odbiór opakowań od sklepów.
Właściciele sklepów mogą zainstalować u siebie automaty do odbioru opakowań i wydawania kaucji. Klient, wrzucając butelkę lub puszkę do automatu, otrzymuje paragon, który uprawnia do odebrania równowartości kwoty podanej na paragonie.
Obowiązek przyjmowania opakowań po napojach i zwrotu doliczonej przy ich sprzedaży kaucji spadnie w Polsce na sklepy o powierzchni powyżej 200 mkw. Mniejsze będą mogły przystąpić do systemu dobrowolnie.
Tutaj zaczynają się zmiany z resortu, jak zwrot szklanych butelek wielokrotnego użytku do 1,5 litra, co będzie obowiązkiem już dla wszystkich.
Sklepy sprzedające takie produkty i mające powierzchnię poniżej 200 mkw będą zobowiązane do przyjmowania zwrotów ww. butelek, a konsument odzyska od nich kaucję.
Co ważne, nie wszystkie produkty zostaną włączone do tego systemu wraz z początkiem 2025 roku. Wyjątkiem będą opakowania po mleku i produktach mlecznych. Dla tych opakowań wyznaczono termin wprowadzenia systemu kaucyjnego od 1 stycznia 2026 roku.
Żeby spełnić ambitny plan objęcia sprawnym systemem cały kraj, wprowadzony zostanie wymóg zapewnienia od zaangażowanych podmiotów operacyjnych co najmniej jednego punktu odbierania opakowań i odpadów opakowaniowych w każdej gminie. Może być ich więcej, ale jeden będzie koniecznym minimum.
Prace nad projektem zostały zainicjowane w związku z pojawiającymi się wątpliwościami, czy obecne przepisy są wystarczające do zapewnienia planowego uruchomienia systemów kaucyjnych oraz rzetelnego ich prowadzenia.
Reszta zmian to doprecyzowanie szczegółów, aby samemu resortowi było łatwiej. Minister klimatu i środowiska będzie mógł także wydawać decyzję w zakresie systemu kaucyjnego z rygorem natychmiastowej wykonalności.
Aby zwalczać problemy z rozliczaniem kaucji, powstanie tzw. zamknięty system obiegu kaucji, czyli pobieranie opłaty na całej długości łańcucha dystrybucji. Ma to zapewnić szczelność systemu, monitorować przepływ opłaty i zapobiegać defraudacji. Kontrole podmiotów przeprowadzi Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska. Same postępowania dot. systemu kaucyjnego mają być jednoinstancyjne, aby skrócić i przyśpieszyć procedury.
Wcześniej w Innpoland.pl pisaliśmy także o pierwszych planach wprowadzenia systemu kaucyjnego w Polsce. Możecie porównać, co zmieniło się przez te dwa lata, ale przede wszystkim przeczytać, jak system kaucyjny działa od lat u naszych sąsiadów. Niemcy od prawie dwóch dekad oddają zużyte opakowania. Litwini robią to od ośmiu lat, a już osiągnęli imponującą stopę zwrotu rzędu 90 proc.