Cieszycie się z niższego VAT-u na żywność? Może mieć skutek odwrotny od zamierzonego

W ocenie analityków banku Credit Agricole w obecnej sytuacji można oczekiwać, że skutkiem obniżki VAT, będzie późniejsze podniesienie cen ze względu na podwyżkę podatku od towarów i usług do pierwotnego poziomu.

Obniżka, która skończy się podwyżką

"Do tej pory przejściowe obniżki stawek podatku VAT stosowane były jako narzędzie mające na celu pobudzenie popytu, a nie obniżenie inflacji (m.in. przejściowa obniżka VAT w Wielkiej Brytanii w latach 2008-2009 oraz w Niemczech w 2020 r.). Badania wskazują, że w sytuacji, w której firmy zmagają się z niedostatecznym popytem są one w stanie w większym stopniu obniżyć ceny swoich produktów ze względu na zmniejszenie stawki podatku VAT, a następnie nie są skłonne do silnych podwyżek cen, gdy stawki VAT powrócą do pierwotnego poziomu" – czytamy w analizie.

Kolejna kwestia to konkurencja na danym rynku. W Polsce mamy dość dużą koncentrację handlu detalicznego. Wsparcie dla takiej oceny stanowią dane GUS za 2020 r., zgodnie z którymi sklepy o powierzchni sprzedażowej powyżej 99 mkw. miały 59,4 proc. udział w całkowitej powierzchni sprzedażowej sklepów w Polsce. Przy takiej strukturze handlu detalicznego sieci handlowe są w stanie wykorzystywać swoją pozycję rynkową do zwiększania rentowności sprzedaży.

Ponadto, w przypadku produktów żywnościowych porównywanie cen tych samych produktów pomiędzy sklepami jest o wiele trudniejsze niż w przypadku dóbr trwałego użytku, gdzie istotna część handlu koncentruje się w Internecie. Co więcej, nawet stwierdzenie różnic w cenie tego samego produktu żywnościowego pomiędzy sklepami nie zawsze jest wystarczającym argumentem do zrobienia części zakupów w innym sklepie. Są to kolejne czynniki sugerujące słabsze przeniesienia obniżki VAT na ceny żywności, a później silniejsze podniesienie cen ze względu na jego podwyżkę do pierwotnego poziomu.

Może lepiej, żeby tej obniżki nie było

Z analizy Credit Agricole wynika, że ceny detaliczne artykułów żywnościowych, które zostaną objęte przejściową obniżką stawek VAT do zera, finalnie ukształtują się na wyższym poziomie niż w sytuacji, gdyby takiej przejściowej podwyżki VAT nie było.

"Na podstawie przeglądu literatury założyliśmy, że na ceny zostanie przeniesione 90 proc. podwyżki VAT do pierwotnych stawek i podobnie jak w przypadku obniżki efekt ten rozłoży się na dwa miesiące. Innymi słowy, w przypadku produktu kosztującego 10,50 zł brutto (przy 5 proc. stawce VAT) w warunkach pełnego przeniesienia obniżki stawki VAT do zera jego cena spadłaby do 10,00 zł (-4,8 proc.). Zakładamy jednak, że zrealizuje się jedynie 50 proc. z tego spadku, czyli cena obniży się do 10,25 zł (-2,4 proc.). Oznacza to, że cena netto wzrośnie z 10,00 zł do 10,25 zł. Następnie, po wzroście stawki VAT do pierwotnego poziomu na ceny zostanie przeniesione 90 proc. tej podwyżki. Czyli ceny zamiast o 5 proc. wzrosną o 4,5 proc. Czyli ostatecznie cena brutto analizowanego produktu wyniesie 10,71 zł (wzrost o 2,0 proc. w porównaniu do początkowej ceny)" – czytamy.

Zerowy VAT na żywność

Jak pisaliśmy w INNPoland.pl, obniżka stawki VAT do zera na podstawowe artykuły żywnościowe będzie mogła wejść w życie już od lutego na co najmniej pół roku.

– Do KE skierowałem wniosek, pismo o możliwość zastosowania zerowej stawki [VAT] na żywność, na podstawowe artykuły żywnościowe, bo to uderza w zwykle polskie rodziny. I my zastosujemy niezależnie od tej odpowiedzi z KE zastosujemy pakiet osłonowy, dodatki osłonowe, ale chcę też powiedzieć, że jest wysokie prawdopodobieństwo że już od lutego obniżymy do zera na co najmniej pół roku VAT na podstawowe artykuły żywnościowe – taką deklarację złożył Mateusz Morawiecki pod koniec grudnia 2021 r.