ZUS odbiera Ukraińcom prawo do 500 plus i Rodzinnego Kapitału Opiekuńczego (RKO). Już co piąty uchodźca przestał być beneficjentem tych programów. Wszystko z powodu wyjazdu poza granice Polski na dłużej niż 30 dni.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) wziął pod lupę Ukraińców, którzy zawnioskowali w Polsce o świadczenia rodzinne. Z danych instytucji wynika, że prawo do 500 plus na obecny okres rozliczeniowy od maja 2022 r. do maja 2023 r. otrzymało 440 tys. uchodźców zza naszej wschodniej granicy. To mniej niż wynika ze statystyk z maja, kiedy ZUS przekazał, że o 500 plus zawnioskowało 700 tys. Ukraińców.
Jednak jak się okazuje, nawet z tej mniejszej grupy 440 tys. beneficjentów nie każdy pobiera świadczenie. Jak podaje portal money.pl, już co piąty uchodźca stracił prawo do 500 plus. Ma to związek z masowymi kontrolami ZUS.
Rzecznik prasowy ZUS Paweł Żebrowski wskazuje, że na "440 tys. przyznanych świadczeń wychowawczych 500 plus na okres świadczeniowy 2022/2023 i 18 tys. rodzinnych kapitałów opiekuńczych przyznanych obywatelom Ukrainy wstrzymaliśmy wypłatę świadczeń dla ponad 80 tys. obywateli Ukrainy".
Dlaczego ZUS postanowił odebrać im prawo do świadczeń rodzinnych? – Z uwagi na nieprzybywanie w Polsce – tłumaczy rzecznik instytucji.
Zasady są bowiem jasne – 500 plus mogą pobierać rodzice lub opiekunowie, którzy wraz z dzieckiem nieletnim faktycznie mieszkają na terenie Polski. Modyfikacje w tych zasadach zostały wprowadzone w czerwcu 2022 r., gdy dość duża grupa uchodźców wróciła do Ukrainy, a co trzeci postanowił wyemigrować do innych państw Unii Europejskiej (UE) lub Kanady. W rezultacie prawo do świadczeń automatycznie zaczęły tracić osoby, które opuściły Polskę na dłużej niż 30 dni.
ZUS zaczął rozsyłać wezwania do uchodźców. Mieli trzy dni na stawienie się w oddziałach. Dzięki temu urzędnicy chcieli sprawdzić, gdzie faktycznie mieszkają osoby pobierające 500 plus i Rodzinny Kapitał Opiekuńczy (RKO). Jeśli we wskazanym terminie beneficjenci nie pojawili się w placówkach, to ZUS automatycznie odbierał im prawo do świadczeń.
Jak tłumaczy Żebrowski, głównym źródłem są dane z rejestru Straży Granicznej oraz informacje od samym uchodźców "o wystąpieniu przesłanek, które powodują utratę prawa do 500 plus". ZUS podejmuje decyzję również na podstawie "informacji od osób trzecich o wyjeździe obywatela Ukrainy z Polski".
Jednak pieniądze na wspieranie ukraińskich dzieci już powoli się kończą. Kilka dni temu Fundusz Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci (UNICEF) zaoferował 20 mln dolarów na 500 plus dla ukraińskich dzieci.
Tymczasem wiceminister spraw wewnętrznych Paweł Szefernaker poinformował na antenie RMF FM, że 5 proc. z 23 tys. Ukraińców, którzy codziennie przekraczają polską granicę, podaje się za uchodźców. Zatem miesięcznie do naszego kraju napływa około 34,5 tys. osób.
Obecnie w miejscach zbiorowego zakwaterowania przebywa 80 tys. Ukraińców. Za ich pobyt np. w halach wystawowych czy przearanżowanych remizach strażackich płaci państwo. Jednak jak przekazał wiceszef resortu, od stycznia 2023 r. uchodźcy będą musieli zwracać połowę kosztów pobytu, a od czerwca 2023 r. będą zmuszeni utrzymywać się samodzielnie.
W dobie szalejącej inflacji rozgorzała dyskusja na temat konieczności podniesienia kwoty, którą rodzice i opiekunowie pobierają w ramach programu "Rodzina 500 plus". Obecnie świadczenie jest warte realnie około 380 zł.
Wielu ekonomistów wskazuje, że 500 plus należy zwaloryzować. Były wiceminister finansów dr Cezary Mech uważa, że "to powinno być 1000 plus". Jaki już informowaliśmy w INNPoland.pl, oliwy do ognia dolała także wypowiedź obecnego wiceszefa resortu finansów Artura Sobonia, w której zasugerował, że "w programie 500 plus mogłyby być progi dochodowe".
Jednak dyskusję w tej sprawie ucięła minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg. – Na ten moment w ministerstwie rodziny i polityki społecznej nie przygotowujemy waloryzacji świadczenia 500 plus – oznajmiła szefowa resortu w ubiegły czwartek.