Polacy coraz chętniej donoszą skarbówce. Sęk w tym, że w donosach niewiele jest prawdy

W I połowie br. liczba informacji sygnalnych, potocznie określanych donosami, skierowanych do jednostek KAS, wzrosła o ponad 4 proc. w porównaniu z analogicznym okresem 2024 roku. Natomiast nieprawidłowości dotyczące prawa podatkowego zostają potwierdzone tylko w znikomej części przypadków.    

Jak wynika z danych przekazanych przez 16 Izb Administracji Skarbowej, w I połowie br. liczba informacji sygnalnych, a więc tzw. donosów, skierowanych do jednostek KAS wyniosła 37,2 tys. Zestawienie nie jest pełne, bowiem nie zakończył się obowiązek sprawozdawczy urzędów skarbowych w tym zakresie.

Na chwilę obecną to o 4,2 proc. więcej niż w analogicznym okresie 2024 roku, kiedy było ich 35,7 tys. Natomiast, zestawiając tegoroczne dane z tymi z I połowy 2023 roku, widać wzrost o 6 proc. Wówczas odnotowano 35,1 tys. takich przypadków.

– Dane te można odczytać jako sygnał umiarkowanego, acz wyraźnego wzrostu aktywności obywateli w zakresie zgłaszania potencjalnych naruszeń prawa podatkowego. Z jednej strony może to wynikać z rosnącej świadomości podatników oraz łatwiejszego dostępu do oficjalnych kanałów zgłaszania. Z drugiej strony – może odzwierciedlać rzeczywisty wzrost nieprawidłowości w obrocie gospodarczym – komentuje prawnik Alicja Woźniak z kancelarii Ars Aequi. 

Jak stwierdza Sebastian Polański z Izby Administracji Skarbowej we Wrocławiu, w porównaniu z latami poprzednimi obserwowana jest tendencja rosnąca otrzymywanych informacji za pośrednictwem Krajowego Telefonu Interwencyjnego KAS.

Powodem wzrostu liczby zgłoszeń może być udostępnienie, poza całodobowym telefonem interwencyjnym oraz e-mailem, dodatkowych kanałów komunikacyjnych umożliwiających przekazanie informacji. To mobilna aplikacja na telefon e-Paragony oraz formularz elektroniczny na stronie BIP MF. 

– Skala zjawiska informacji sygnalnych jest w ujęciu względnym relatywnie niewielka. Liczba zgłoszeń stanowi jedynie część spraw rozpatrywanych przez administrację skarbową. W porównaniu z liczbą podatników nie można jej uznać za dużą, choć nie jest też marginalna. Można ją określić jako umiarkowaną i zauważalną – dodaje ekspertka z Ars Aequi.

Tylko część Izb Administracji Skarbowej dysponuje statystykami dotyczącymi skuteczności przekazywanych informacji sygnalnych.

IAS w Szczecinie podaje, że w I połowie br. nieprawidłowości zostały potwierdzone w przypadku 4,5 proc. zgłoszeń do urzędów skarbowych. Rok wcześniej było to 11 proc., a w pierwszych sześciu miesiącach 2023 roku – 7 proc. Średnia dla analizowanego okresu (pierwsze półrocza w latach 2023-2025) wyniosła więc 7,5 proc.

IAS w Białymstoku wskazuje, że – według danych szacunkowych – ok. 80-90 proc. informacji sygnalnych trafiających do urzędów skarbowych nie znajduje potwierdzenia w rzeczywistości, a ok. 75 proc. – do urzędu celno-skarbowego. W Małopolsce średnio trzy czwarte spraw z anonimowych doniesień odkładanych jest do akt. 

– Choć obywatele są aktywni w sygnalizowaniu potencjalnych uchybień, to większość zgłoszeń nie odnosi się do faktycznych naruszeń prawa podatkowego. Część sygnalistów dysponuje ograniczoną wiedzą prawną lub nie zna szczegółów sytuacji danego podatnika. Nie można jednak wykluczyć, że część zgłoszeń ma charakter instrumentalny. Dokonana jest z pobudek osobistych, chęci zemsty czy zazdrości – dodaje ekspertka z kancelarii Ars Aequi.

Jak podkreśla Bartosz Stróżyński, rzecznik prasowy Izby Administracji Skarbowej w Bydgoszczy, treść i sposób formułowania informacji wskazuje często na emocjonalny stosunek zawiadamiającego. Można się zatem domyślać, że zgłoszeń dokonują osoby skonfliktowane ze sobą w codziennym życiu – rodzina, sąsiedzi, klienci, byli wspólnicy i pracownicy. Informacje dotyczą zarówno przedsiębiorców, jak i osób fizycznych, które nie prowadzą działalności gospodarczej.