Kleszcze złowieszcze. To trzeba wiedzieć o tych krwiożerczych pasożytach
Kleszcze to maleńkie, słodziutkie pajęczaki" - nie powiedział nikt nigdy. Tych krwiożerczych, pasożytniczych roztoczy nie lubi nikt. Bo jak można lubić istoty, których jedynym celem życia jest przyssanie się do ofiary i picie jej krwi, zostawiając przy okazji na pamiątkę szereg chorób? Kleszczy nie trzeba lubić, ale warto wiedzieć o nich jak najwięcej. Tym bardziej, że to jedno z największych zagrożeń dla zdrowia ludzi z naszej strefy klimatycznej, a sezon na nie trwa.
Liczba kleszczy zwiększa się z roku na rok. Wzrost temperatury i łagodne zimy sprawiają, że kleszcze mają się wprost wyśmienicie. A są wyjątkowo wytrzymałe, bo, przyczajone w trawie, na swoją ofiarę mogą czekać miesiącami.
Gdzie i jak atakują kleszcze?
Kleszcze można spotkać przede wszystkim w lasach, parkach i na łąkach. Błędne jest przekonanie, że kleszcze skaczą na nas z drzew. O wiele więcej czai się ich w krzakach lub wysokich trawach. Wystarczy się o nie otrzeć, a pasożyt przyczepi się do ubrania, skóry lub sierści przechodzącej ofiary.
Gdy już kleszcze znajdą się na ciele, zazwyczaj nie wgryzają się od razu, tylko wędrują w poszukiwaniu najdelikatniejszego miejsca. Do ich ulubionych należy kark, skóra za uszami, pod pachami, pod biustem, w pachwinach czy pod kolanami. Pajęczaki gryzą bezboleśnie, bo wstrzykują do organizmu żywiciela substancje znieczulające.
Jak kleszcze namierzają swoje ofiary? Większość kleszczy ma bardzo słabo ukształtowany zmysł wzroku. Stąd żywicieli wyszukują dzięki innym czułym receptorom - reagującym na ciepło, drgania gruntu, zapach potu. Spragniony krwi pasożyt może wyczuć swoją ofiarę nawet z odległości 30 m.
Jak usunąć kleszcza?
Nigdy nie zwlekaj z usunięciem kleszcza. Im krócej pasożyt jest wgryziony w skórę, tym mniejsze ryzyko zakażenia. Nie czekaj na wizytę u lekarza, tylko uzbrój się w pęsetę lub specjalistyczny przyrząd do usuwania kleszcza i działaj.
Aby skutecznie pozbyć się kleszcza chwyć go za głowę, jak najbliżej powierzchni skóry. Następnie zdecydowanym ruchem pociągnij ku górze. Nie wykręcaj kleszcza, ponieważ może to spowodować, że jego aparat gębowy pozostanie w ciele.
Kleszcza można usunąć również za pomocą tzw. kleszczołapki, pętelki, pompki próżniowej lub urządzenia do zamrażania, które można kupić w aptekach.
Rany po kleszczu nie wolno pozostawić bez odkażenia. Należy zdezynfekować ją wodą utlenioną, spirytusem salicylowym lub 40-proc. alkoholem.
Kleszcza można usunąć za pomocą pęsety lub "kleszczołapki" Trzeba tylko pamiętać, by nie chwytać ich za wypełniony krwią odwłok•123rf.com / zdjęcie seryjne
Do usuwania kleszcza nie używaj paznokci, bo w ten sposób możesz zgnieść wypełniony krwią brzuch. Spowoduje to wstrzyknięcie do ciała żywiciela większej ilości drobnoustrojów chorobotwórczych. Kleszcza się również nie przypala, ani nie smaruje tłuszczem, kremem czy alkoholem. To może spowodować, że kleszcz zwymiotuje zassaną już krew do naszego organizmu.
Jak zabić kleszcza?
Co zrobić z wyjętym kleszczem? Po wyjęciu ze skóry pasożyt na pewno podejmie próbę ucieczki, choć opity krwią będzie poruszał się ociężalej. Tak czy siak, trzeba go unieszkodliwić.
Te małe pajęczaki są wyjątkowo wytrzymałe. Potrafią przeżyć wrzucenie do wody lub odcięcie tlenu. Nie wolno zgniatać ich palcami - po pierwsze zainfekowany płyn z ich wnętrza może przedostać się na nasze palce, po drugie mają one bardzo twarde pancerze, z których zmiażdżeniem palce mogą mieć trudności.
Usuniętego z ciała kleszcza można zatem spalić lub zmiażdżyć np. za pomocą młotka. Kleszcza zabije również zanurzenie w 40 proc. alkoholu.
Kleszcza można również zawieźć do laboratorium i przebadać na obecność bakterii Borrelia burgdorferii wywołujących boreliozę. W tym celu pasożyta należy zachować przy życiu i zabezpieczyć go przed wyschnięciem.
Borelioza i kleszczowe zapalenie mózgu
Kleszcze nie tylko piją krew. Znacznie groźniejsze są choroby, które mogą przenieść, m. in. boreliozę oraz kleszczowe zapalenie mózgu. Dlatego tak ważne jest, by intruza usunąć z ciała jak najszybciej. Jeśli wyciągniemy kleszcza do 12 godzin od wpicia, dużo mniejsze jest ryzyko zakażenia przenoszonymi przez niego chorobami.
Zakażenie boreliozą początkowo przebiega bezobjawowo. Po ugryzieniu kleszcza na skórze może pojawić się czerwony rumień. W późniejszych fazach pojawiają się objawy grypopodobne, senność czy zaburzenia równowagi. Borelioza, rozpoznana we wstępnej fazie i leczona, jest chorobą uleczalną. Leczy się ją antybiotykami, zazwyczaj przez kilka tygodni.
Na kleszczowe zapalenie mózgu można się zaszczepić. Jeśli jednak do zakażenia dojdzie, w pierwszym etapie przebieg choroby podobny jest do grypy. W kolejnej fazie może ona doprowadzić do zapalenia opon mózgowych, zapalenia mózgu lub zapalenia rdzenia kręgowego. Większość wypadków jest całkowicie wyleczalna, choć proces powrotu do zdrowia może trwać kilka miesięcy. Chorobę leczy się objawowo - uzupełniając niedobory wody i elektrolitów oraz stosując leki przeciwgorączkowe, przeciwzapalne i zmniejszające obrzęk mózgu.
Jak zapobiec ugryzieniu kleszcza?
Znalezienie kleszcza w swoim ciele nie należy do najprzyjemniejszych chwil w życiu. Aby do tego nie doprowadzić, można stosować naturalne środki owadobójcze z permetryną, chemiczne repelenty lub urządzenia elektroniczne, które emitują ultradźwięki.
Aby jak najbardziej zminimalizować ryzyko ugryzienia przez kleszcza, wybierając się do lasu na grzyby czy biwak, warto zadbać o odpowiedni ubiór. W obronie przed kleszczami pomogą koszulka z długimi rękawami i bez dekoltu, kryte buty, dłuższe spodnie, czy mała ilość kieszeni, w których najchętniej przesiadują te pajęczaki. Przed podróżą warto również wziąć prysznic, aby zapach ciała był jak najmniej intensywny.