Unia rozdaje środki na superkomputery. A Polski na to nie stać

Komisja Europejska wystartowała z programem Fabryki AI, w ramach którego chce nadrobić zacofanie technologiczne – w tym momencie Europa plasuje się za USA i Chinami. Niestety, by otrzymać olbrzymie kwoty, zainteresowany kraj musi wyłożyć również pieniądze z własnego budżetu. Jesteśmy na to za biedni.

Nie będzie dopłat na superkomputery w Polsce?

Sytuację opisuje "Gazeta Wyborcza| w poniedziałkowym wydaniu – na rozwój istniejących już superkomputerów Komisja Europejska przeznacza po 15 mln euro, a na budowę nowych można dostać do 200 mln euro. Można też mniej, ale to również nie mieści się w budżecie naszego kraju.

Cytowany przez dziennik Marek Magryś z AGH, odpowiedzialny za budowę Heliosa, najszybszego komputera w Polsce, wskazuje przede wszystkim na brak jakiejkolwiek strategii ze strony naszego rządu. 

– Martwić się należy o brak strategii rozwoju AI. Unijne projekty nie biorą się z powietrza, ustalają je kraje na podstawie już zaplanowanych działań – mówi dla "GW" Magryś.

200 milionów euro, czyli ok. 858 mln złotych, starczyłoby na budowę w Polsce centrum obliczeniowego do rozwijania technologii sztucznej inteligencji. Gazeta wskazuje, że nie ma na ten cel przeznaczonych wydatków w budżecie na bieżący ani na kolejny rok.

Unia chce zasypać przepaść technologiczną

Od kilku lat Unia próbuje poprawić swoją pozycję w wyścigu technologicznym. W ubiegłym roku razem ze Wspólnym Przedsięwzięciem w dziedzinie Europejskich Obliczeń Wielkiej Skali zobowiązano się do otwarcia i rozszerzenia zasobów obliczeń superkomputerowych dla europejskich start-upów z sektora sztucznej inteligencji. 

10 września EuroHPC Joint Undertaking uruchomiło 2 nabory – Calls for expression of interest – na ustanowienie Fabryk AI:

• wybór istniejących hosting entities dla superkomputerów EuroHPC do ustanowienia Fabryki AI - przewidziany jest dla podmiotów-hostów infrastruktury HPC, która może wykazać wystarczające zasoby obliczeniowe w zakresie zastosowania na cele rozwoju AI
• wybór hosting entities dla nabycia nowych lub ulepszenia pod kątem AI superkomputerów EuroHPC oraz do ustanowienia Fabryki AI – przewidziany na wybór nowego podmiotu-hostu i zawarcie umowy o hosting w przypadku, gdy wnioskodawca zamierza nabyć nowy superkomputer AI lub na wybór istniejącego podmiotu-hostu i zmianę zawartej dotychczas umowy z tym podmiotem pod kątem ulepszanej infrastruktury oraz ustanowienia Fabryki AI.

Dla obu możliwe jest opcjonalna dotacja na opracowanie zaawansowanej eksperymentalnej platformy superkomputerowej zoptymalizowanej pod kątem AI.

Nabory wniosków będą otwarte do końca 2025 roku, z turami co trzy miesiące, przy czym pierwszy termin składania wniosków przypada na 4 listopada 2024 r.

Dostępne środki na zakładanie i działanie fabryk AI oraz na opracowanie i wdrażanie platform superkomputerowych zoptymalizowanych pod kątem AI wynoszą 180 mln euro (maks. 15 mln euro na jedną fabrykę) i pochodzą z budżetu Horyzont Europa. Z kolei środki na nabycie nowych lub ulepszenie istniejących superkomputerów pod kątem AI zaplanowano w wysokości do 800 mln euro (maks. 200 mln euro na nowy lub ulepszany superkomputer) w latach 2024-2025 i pochodzą one z programu Cyfrowa Europa. Wkład finansowy Unii we wszystkie wymienione działania nie może przekroczyć 50 proc. ich wartości.

Pierwsze Fabryki AI powinny rozpocząć swoją działalność już w 2025 r.

Czym są superkomputery?

To wysokowydajne systemy obliczeniowe. Ich moc pozwala na rozpracowywanie wymagających zagadnień naukowych, w tym omawianego tutaj rozwoju AI. W Polsce zajmuje się tym m.in. Helios, znajdujący się w światowej czołówce takich maszyn.