NIK miażdży fuzję Orlenu z Lotosem. "To szkodzi interesom"

Fuzja gigantów przemysłu naftowego trwała od 2018 roku i skończyła się w listopadzie 2022 roku. Następnie przez dwa lata trwał monitoring jej efektów. NIK wzięła pod lupę ten okres. Teraz, podczas konferencji prasowej poświęconej wynikom kontroli, wskazała szkodliwe konsekwencje fuzji dla gospodarki Polski.

"Najwyższa Izba Kontroli stwierdziła, że połączenie dwóch gigantów przemysłu naftowego od początku nie miało solidnego uzasadnienia ekonomicznego" – powiedział Marian Banaś, prezes NIK.

Przypomniał, że sprzedaż aktywów z Lotosu została dokonana poniżej wartości rynkowej o prawie 5 mld złotych. Miało to przyczynić się do straty 20 proc. rynku produktów rafineryjnych dla Skarbu Państwa.

Zostało to ocenione przez NIK, jako niegospodarne i szkodliwe dla interesów polskiej gospodarki.

"By mogło dojść do fuzji, Orlen na wniosek Komisji Europejskiej zastosował środki zaradcze. Miały one na celu ograniczenie dominującej pozycji nowego podmiotu na rynku paliwowym. W ramach tych wymagań Orlen musiał sprzedać część aktywów Grupy Lotos. Kluczowym punktem naszych ustaleń jest fakt, że transakcji tej dokonano za kwotę o 5 mld zł poniżej ich wartości rynkowej. Taka niegospodarność zarządu szkodzi interesom polskiej gospodarki" – ocenił Marian Banaś.

Według wyceny grupy Orlen było to ok. 4 mld zł poniżej wyceny. Według NIK różnica wynika z niedoszacowania wartości aktywów przez Orlen.

Izba stwierdziła również, że uzasadnienie fuzji przez były zarząd Orlenu pod batutą Daniela Obajtka, było tworzeniem "pozorów opłacalności".

Projektowany był zysk z potencjalnych synergii o wartości 10 mld zł, ale wedle raportu oparty o błędne prognozy na podstawie niepełnych dane. To – zdaniem NIK – wprowadziło w błąd akcjonariuszy razem z opinią publiczną.

" I stworzyło wyraźne ryzyko dla naszego bezpieczeństwa paliwowego. W dodatku strukturalne zmiany właścicielskie i operacyjne, jak choćby dominacja Aramco w Rafinerii Gdańskiej, wystawiają Polskę na potencjalne deficyty paliwowe. Przeniesienie kluczowych terminali do rąk spoza kontroli Skarbu Państwa dodatkowo potęguje te obawy" – podsumował prezes NIK.

W kwietniu 2025 roku Grupa Orlen podała swoje wyniki finansowe za 2024 rok. Osiągnęła zysk netto w wysokości 1,38 mld zł. To spory spadek w zestawieniu z 2023 rokiem, w którym odnotowano 20,97 mld zł.

Zmniejszyły się również przychody (z 371,9 mld zł do 295 mld zł) oraz EBITDA (zysk operacyjny przed potrąceniem odsetek od kredytów, podatków czy amortyzacji, z 45,5 mld zł do 21,96 mld zł).

"Mimo że wyniki finansowe koncernu były dodatkowo obciążone odpisami za wcześniejsze błędne decyzje zarządcze, konsekwentnie zmieniamy Orlen i inwestujemy w jego rozwój" – powiedział Ireneusz Fąfara, dyrektor generalny Orlenu.

Jednym z planów Grupy Orlen jest uruchomienie w 2026 roku dwóch elektrowni gazowych i pierwszej morskiej farmy wiatrowej.