Nobel z chemii 2025. Wygrali twórcy niezwykłych struktur metaloorganicznych
Nagroda Nobla 2025 w dziedzinie chemii. Ill. Niklas Elmehed © Nobel Prize Outreach

W środę Komitet Noblowski przyznał nagrodę w dziedzinie chemii. Tegorocznymi laureatami zostali Susumu Kitagawa (Uniwersytet w Kioto), Richard Robson (Uniwersytet w Melbourne) i Omar M. Yaghni (Uniwersytet Berkeley) za stworzenie nowych struktur metaloorganicznych.

REKLAMA

Nagroda Nobla w dziedzinie chemii, zgodnie z testamentem Alfreda Nobla, jest przyznawana od 1901 roku, a do tej pory wyróżniono nią 194 laureatów. Wśród najważniejszych odkryć nagrodzonych tym wyróżnieniem znajdują się m.in. prace nad strukturą DNA, rozwój katalizy asymetrycznej (używanej do produkcji leków), a także przełomowe badania nad kwazarami w chemii kwantowej. W ostatnich dekadach kluczowe nagrody dotyczyły m.in. rozwoju baterii litowo-jonowych oraz rewolucji w technikach mikroskopowych i edycji genów.

Nagroda Nobla z chemii 2025. Za co wyróżniono badaczy?

Wczoraj wręczono Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki. Laureatami zostali John Clarke, Michel H. Devoret i John M. Martinis za "pracę nad za odkrycie makroskopowego tunelowania mechaniczno-kwantowego i kwantyzacji energii w obwodzie elektrycznym". Ich badania mogą przybliżyć nas m.in. do powstania komputerów kwantowych.

Dzisiaj nagrodę otrzymali wybitni chemicy, za odkrycie sposobu tworzenia struktur metaloorganicznych, które stanowią jeden z największych przełomów współczesnej chemii.

"Wyobraźmy sobie, że chemia pozwala nam stworzyć materiały o niespotykanych wcześniej właściwościach – takich, w których cząsteczki gazu czują się jak w domu" – mówił w środę Komitet Noblowski. "Dzięki temu moglibyśmy projektować materiały zdolne do wychwytywania dwutlenku węgla z powietrza lub spalin przemysłowych, albo służące do usuwania toksycznych cząsteczek ze ścieków. Można by też stworzyć materiały, które zbierają cząsteczki wody z suchego powietrza, produkując wodę pitną na pustyni".

"Tegoroczni laureaci Nagrody Nobla w dziedzinie chemii właśnie to osiągnęli. Znaleźli sposoby na budowanie zupełnie nowych materiałów z dużymi, uporządkowanymi wnękami wewnątrz, które można porównać do pokoi w hotelu molekularnym. Cząsteczki-goście mogą do nich wchodzić i opuszczać je bez trudu. Niewielka ilość takiego materiału jest jak Torebka Hermiony z Harry’ego Pottera – może pomieścić ogromne ilości gazu w zaledwie niewielkiej objętości".

"Ten typ materiałów, znany jako struktury metaloorganiczne, można tworzyć w niemal nieograniczonej liczbie wariantów, otwierając nieskończone możliwości dla największego dobra ludzkości" – zapewnił Komitet Noblowski.

Tydzień Noblowski. Gdzie oglądać rozdanie Nagród Nobla w 2025 roku?

Zostały nam jeszcze trzy kategorie, w których przyznawane są Nagrody Nobla:

  1. Czwartek (9.10) 13:00: ogłoszenie laureata Literackiej Nagrody Nobla
  2. Piątek (10.10) 11:00: ogłoszenie laureata Pokojowej Nagrody Nobla
  3. Poniedziałek (13.10) 11:45: ogłoszenie laureata Nagrody Nobla z ekonomii

Każda z uroczystości będzie transmitowana na żywo na oficjalnej stronie Fundacji Noblowskiej (nobelprize.org) oraz na oficjalnym kanale YouTube.