Mały ZUS – ile można zaoszczędzić, kto może skorzystać, na co warto uważać [ZASADY]
Podstawowa składka ZUS przedsiębiorcy w 2020 roku wynosiła niemal 1 500 zł. To wysoki wydatek, zwłaszcza dla właścicieli jednoosobowych działalności gospodarczych lub małych firm. Niestety, nie da się go zupełnie uniknąć. Można go jednak obniżyć, m.in. wybierając tzw. Mały ZUS Plus. Czym dokładniej jest to rozwiązanie? Kogo obowiązuje i o czym warto pamiętać? Wyjaśniamy.
Ile wynosi składka ZUS?
Składki ZUS są przeznaczane na cele zdrowotne, społeczne oraz chorobowe. Opłacając je, podatnik uzyskuje prawo do korzystania ze świadczeń zdrowotnych w ramach NFZ, a także wypracowuje prawo do uzyskania emerytury bądź renty, jak również do otrzymywania świadczenia chorobowego. Płacenie ZUS-u w Polsce jest obowiązkowe, a przedsiębiorcy muszą je opłacać nie tylko za zatrudnianych pracowników oraz zleceniobiorców, ale również za siebie.
O ile w przypadku pracowników i zleceniobiorców wysokość składek ZUS jest wyliczana na podstawie uzyskiwanych przez nich przychodów, o tyle samego przedsiębiorcę obowiązują ustandaryzowane składki.
• Podstawowe składki społeczne ZUS wylicza się w odniesieniu do 60% prognozowanego wynagrodzenia przeciętnego na dany rok. W 2020 roku wynosiło ono 5 227 zł, co oznacza, że podstawą do wyliczenia składek była kwota 3136,20 zł.
• Podstawowa składka zdrowotna jest wyliczana na podstawie 75% przeciętnego wynagrodzenia za ostatni kwartał poprzedniego roku w sektorze przedsiębiorstw. Ta kwota w 2019 roku wynosiła 4 026,01 zł.
Poszczególne składniki składek ZUS przyjmują wartość procentową w odniesieniu do podstawy do ich naliczenia. I wynoszą:
• 19,52% na składkę emerytalną,
• 8% na ubezpieczenie rentowe,
• 1,67% na ubezpieczenie wypadkowe,
• 2,45% na ubezpieczenie chorobowe,
• 2,45% na Fundusz Pracy oraz Fundusz Solidarnościowy,
• 9% na ubezpieczenie zdrowotne.
Łączna wysokość podstawowych składek zdrowotnych i społecznych w 2020 roku wyniosła 1431,48 zł. Jest to zatem stosunkowo wysoka kwota, zwłaszcza dla osób, które z prowadzonej działalności osiągają małe przychody. W pierwszych latach działalności można ją obniżyć.
Co to jest Mały ZUS Plus?
Rozwiązanie, które określa się powszechnie jako „Mały ZUS” od lutego 2020 roku przyjęło nazwę Mały ZUS Plus. To wynik zmiany zasad przyznawania możliwości płacenia obniżonych składek – wraz z nią pojawiło się też nowe nazewnictwo. Zasada pozostała jednak ta sama: Mały ZUS Plus pozwala płacić składki na ubezpieczenia społeczne w obniżonym wymiarze – tj. wyliczane od niższej podstawy. Uwaga! Ta obniżka nie obejmuje ubezpieczenia zdrowotnego – przedsiębiorca jest zobowiązany do uiszczania tej składki w pełnej wysokości – w 2020 r. jest to 362,34 zł.
Czytaj także: Dadzą 2080 zł postojowego, zwolnią ZUS, ale... na nowych warunkach. Oto tarcza 6.0
W roku 2021 ta składka wzrośnie – wraz z podniesieniem się płacy minimalnej, a co za tym idzie, również średniej. Ta druga jest stawką bazową dla wyliczania wysokości podstawy składek zryczałtowanych.
Dla kogo jest Mały ZUS Plus?
Mały ZUS mogą opłacać przedsiębiorcy, którzy spełniają dwa zasadnicze warunki:
• wysokość przychodu z prowadzonej działalności pozarolniczej w 2019 roku nie mógł przekroczyć 120 000 zł,
• działalność musiała być prowadzona przez co najmniej 60 dni.
Jeśli w poprzedni roku rozliczeniowym prowadziłeś działalność tylko przez kilka miesięcy, kwotę 120 000 zł podziel przez liczbę dni, przez które Twoja firma funkcjonowała. To ona będzie podstawą do określenia, czy przysługuje ci prawo do małego ZUS-u.
Kto nie może korzystać z małego ZUS-u?
Istnieją pewne ograniczenia co do tego, kto może skorzystać z możliwości płacenia obniżonych składek. To prawo nie przysługuje Ci, jeżeli:
• na przestrzeni ostatnich 60 miesięcy korzystałeś przez 36 miesięcy z Małego ZUS-u w wersji sprzed lutego 2020 lub z Małego ZUS-u Plus – obniżone składki można płacić tylko przez 36 miesięcy w okresie 60 miesięcy,
• rozliczasz się na podstawie karty podatkowej, a jednocześnie skorzystałeś ze zwolnienia z VAT,
• podlegałeś ubezpieczeniu z tytułu innej działalności pozarolniczej, w tym w roli współwłaściciela spółki jawnej,
• przeszedłeś na działalność gospodarczą, ale wykonujesz zadania na rzecz firmy, z którą wiązała Cię w poprzednim roku kalendarzowym umowa o pracę w tym samym wymiarze obowiązków,
• w poprzednim roku kalendarzowym wykonywałeś działalność jako twórca, artysta, osoba wykonująca wolny zawód, wspólnik w spółce jawnej, komandytowej albo z o.o., osoba prowadząca niepubliczną placówkę edukacyjną.
Mały ZUS Plus a ulga na start i preferencyjne składki
Mały ZUS+ to tylko jedna z trzech dostępnych dla przedsiębiorców form obniżenia składek na ubezpieczenia społeczne. Nie można korzystać ze wszystkich przysługujących ulg w tym samym czasie. Można jednak wykorzystać je wszystkie, ale w innych okresach prowadzenia działalności. Jeśli chcesz maksymalnie obniżyć wysokość płaconego ZUS-u w pierwszych latach po otwarciu firmy, możesz to zrobić w następującym schemacie.
• Ulga na start
Przysługuje przez okres maksymalnie 6 miesięcy kalendarzowych od momentu rozpoczęcia działalności gospodarczej. Przez ten czas możesz być zupełnie zwolniony z opłacana składek na ubezpieczenia społeczne. Jedyne zobowiązanie wobec ZUS w tym okresie to składka zdrowotna, którą należy opłacać w pełnym wymiarze.
• Preferencyjne składki
Przez 24 miesiące – biegnące albo od momentu rozpoczęcia działalności, albo od zakończenia przysługiwania ulgi na start – możesz opłacać niższy ZUS, w wysokości adekwatnej do zadeklarowanego przez Ciebie wymiaru podstawy. Może ona być dowolna, ale nie mniejsza niż 30% minimalnego wynagrodzenia. W 2020 roku była to kwota 780 zł.
Przy założeniu, że zadeklarowałeś jako podstawę naliczania składek społecznych, łączna wysokość składek na ZUS (wraz z ubezpieczeniem zdrowotnym, opłacanym w pełnym wymiarze), wyniesie nieco ponad 600 zł. To zatem poważna oszczędność w stosunku do wydatku ponad 1 400 zł bez ulgi.
• Mały ZUS+
Z małego ZUS-u Plus możesz skorzystać po zakończeniu okresu opłacania preferencyjnych składek bądź w dowolnym innym momencie prowadzenia działalności. Zasada jest prosta: niższe kwoty do ZUS możesz opłacać przez 36 miesięcy na przestrzeni 60 miesięcy.
WAŻNE: Maksymalny czas korzystania ze wszystkich ulg w składkach ZUS wynosi 60 miesięcy. A to oznacza, że jeśli wykorzystasz pierwsze 6 miesięcy bez płacenia składek społecznych, o ten okres skraca się czas, w którym możesz korzystać z Małego ZUS-u Plus.
Czytaj także: Kiedy można odliczyć koszty uzyskania przychodów? Odpowiadamy
Ile wynosi Mały ZUS+?
Gdy chodzi o mały ZUS, kwota do uiszczenia jest ustalana raz do roku, w odniesieniu do przychodów firmy za rok poprzedzający.
Jak wyliczyć składki ZUS na preferencyjnych warunkach?
Należy w pierwszej kolejności wyliczyć wysokość podstawy, od której są naliczane składki. Musi się ona mieścić w widełkach między 30% wynagrodzenia minimalnego a 60% przeciętnego wynagrodzenia za rok poprzedni. Jak to zrobić? Możesz skorzystać z bezpłatnego kalkulatora składek ZUS, który jest dostępny np. na stronach samego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych czy na stronach rządowych.
Możesz też dokonać wyliczeń samodzielnie. Oto instrukcja krok po kroku.
• Ustal przeciętny miesięczny dochód w roku poprzednim. Aby to zrobić:
• podziel roczny przychód z prowadzonej działalności pozarolniczej w poprzednim roku przez liczbę dni działania Twojej firmy w tamtym roku,
• pomnóż uzyskany wynik przez 30.
Otrzymaną kwotę należy zaokrąglić do pełnych groszy: w górę, jeśli końcówka wynosi 0,5 gr lub więcej, a w dół – jeżeli mniej.
• Pomnóż uzyskany wynik przez 0,5. Dokonaj zaokrąglenia zgodnie z powyżej opisaną zasadą.
Na koniec sprawdź, czy uzyskana kwota mieści się w przedziale między:
• 30% minimalnego wynagrodzenia – w 2020 roku to kwota 780 zł
• 60% wynagrodzenia przeciętnego – w 2020 roku to 3136,20 zł.
Jeśli tak – możesz skorzystać z Małego ZUS-u Plus.
UWAGA! Jeśli otrzymana kwota jest niższa niż 780 zł, wówczas składki płacisz od podstawy wynoszącej 30% minimalnego wynagrodzenia.
Czy przy opłacaniu Małego ZUS-u obowiązuje też niższa składka na ubezpieczenie zdrowotne?
Ubezpieczenie zdrowotne nie ulega obniżeniu przy korzystaniu z żadnej opcji pozwalającej na obniżenie ZUS-u. Niezależnie od tego, czy sięgasz po ulgę na start, preferencyjne warunki, czy po Mały ZUS+, jesteś zobowiązany do opłacania pełnej składki zdrowotnej. Nie ma od tego żadnych wyjątków.
Jak zgłosić się do korzystania z Małego ZUS-u+?
Do programu Mały ZUS+ przedsiębiorca nie dołącza automatycznie. Jest to opcja, z której możesz skorzystać, jednak nie masz takiego obowiązku. W praktyce oznacza to, że jeśli spełniasz warunki do uiszczania niższych składek, musisz to potwierdzić poprzez złożenie stosownych deklaracji. Jak to zrobić?
Jeśli w 2020 roku kończysz płacić składki preferencyjne ZUS…
Zgłoszenia musisz dokonać w ciągu 7 dni od momentu, w którym uzyskujesz prawo do korzystania z Małego ZUS-u Plus. W tym okresie należy:
• dokonać wyrejestrowania z ubezpieczeń z kodem 05 70 lub 05 72 przy pomocy druku ZUS ZWUA,
• na nowo zgłosić się do ubezpieczeń społecznych lub zdrowotnych (jeśli obowiązują Cię tylko te drugie składki) z kodem 05 90 lub 05 92. Ten drugi dotyczy osób, które mają przyznane rentę z tytułu niezdolności do pracy.
Jak złożyć dokumenty? Możesz to zrobić bezpośrednio w oddziale ZUS lub – wygodniej – w systemie CEIDG.
Jeżeli prawo do Małego ZUS-u Plus uzyskasz w 2021 roku…
W sytuacji, jeśli mały ZUS Plus będziesz mógł opłacać dopiero w 2021 roku – od jego dowolnego miesiąca – zgłoszenia tego faktu musisz dokonać do 31 stycznia 2021! Dotyczy to nawet sytuacji, w których prawo do korzystania z tych preferencyjnych warunków uzyskasz np. w czerwcu, październiku czy grudniu 2021.
Co stanie się, jeśli nie zgłosisz się w tym terminie? Wówczas z małego ZUS-u skorzystasz dopiero w roku 2022.
Jakie są obowiązki przedsiębiorcy, który opłaca Mały ZUS Plus?
Jeśli zacząłeś opłacać mały ZUS, do Twoich obowiązków jako przedsiębiorcy będzie należało przekazanie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych informacji o:
• rocznym przychodzie oraz dochodzie firmy,
• formach opodatkowania stosowanych od uzyskiwanego przychodu z działalności,
• podstawie wymiaru składek.
To pozwoli również wyliczyć, czy mały ZUS będzie Ci przysługiwał na kolejny okres.
Może się też zdarzyć, że ZUS wezwie Cię do przedstawienia tych informacji za poprzedni rok kalendarzowy w dowolnym momencie – masz obowiązek ich przedstawienia w ciągu 14 dni od otrzymania takiego wezwania. Jeśli tego nie zrobisz, będziesz zobowiązany do opłacania podstawowych, a więc wyższych składek na ubezpieczenie.
Czy opłaca się korzystać z Małego ZUS dla firm?
Opłacanie niższego ZUS oznacza niższy koszt prowadzenia działalności gospodarczej. Dla małych przedsiębiorców jest to znacząca ulga w miesięcznych wydatkach. Trzeba jednak pamiętać, że decyzja o opłacaniu minimalnych składek niesie za sobą również określone konsekwencje.
Jakie? Mówiąc najogólniej – w ślad za obniżeniem podstawy do wyliczenia składek na ubezpieczenie społeczne idą niższe kwoty świadczeń otrzymywanych z ZUS.
Co to oznacza w praktyce? Tyle, że:
• obniży się Twoja podstawa do otrzymania świadczenia rentowego lub emerytalnego,
• w okresie opłacania małego ZUS-u w przypadku choroby ubezpieczyciel wypłaci niskie świadczenie chorobowe,
• w czasie płacenia niższych składek otrzymasz niższy zasiłek macierzyński czy opiekuńczy.
Należy wziąć te kwestie pod uwagę i mieć świadomość konsekwencji, jakie niesie za sobą korzystanie z ulg.
Co z ulgami na składki ZUS dla osób niezarejestrowanych w CEDIG?
W ostatnich kilku latach została wprowadzona możliwość prowadzenia tzw. działalności nieewidencjonowanej. W praktyce oznacza to, że osoby, które z prowadzonej osobiście działalności uzyskują przychody nie wyższe niż 50% minimalnego wynagrodzenia. W 2020 roku było to 1 300 zł. Mały ZUS nie obowiązuje takich osób, ponieważ… nie odprowadzają one składek ZUS.
Warto jednak pamiętać, że nieodprowadzanie składek ZUS oznacza, że okres prowadzenia działalności nierejestrowanej nie jest uwzględniany przy obliczaniu wysokości podstawy renty czy emerytury. Osoba pracująca w ten sposób nie ma też prawa do korzystania ze świadczeń zdrowotnych (chyba że samodzielnie opłaca składkę na ubezpieczenie zdrowotne).
Mały ZUS dla firm: czy to się opłaca?
Obniżenie wymiaru składek na ZUS może być sporym odciążeniem dla przedsiębiorcy. Dlatego większość osób, którym przysługuje prawo do skorzystania z takich zniżek, sięga po nie. Jeżeli więc prowadzisz firmę, koniecznie sprawdź, czy możesz płacić mały ZUS. Możesz to zrobić samodzielnie, po konsultacji z pracownikiem ZUS lub ze swoim księgowym.