odwiert gazu łupkowego Opalino 4
Exalo Drilling to spółka zależna PGNiG zajmująca się wierceniami lądowymi (fot. WOJCIECH STROZYK/REPORTER)

W działalności zagranicznej Exalo Drilling SA – spółki zależnej PGNiG SA – wystąpiły liczne nieprawidłowości – podaje Najwyższa Izba Kontroli. Ich konsekwencje finansowe w samym oddziale kazachskim przekroczyły kwotę 21,5 mln zł. PGNiG zaangażował w spółkę prawie miliard złotych.

REKLAMA

Exalo Drilling

Exalo Drilling to spółka zależna PGNiG zajmująca się wierceniami lądowymi. Powstała w 2012 r. (wówczas jako PGNiG Poszukiwania SA) w wyniku konsolidacji pięciu spółek – PNiG Kraków SA, PNiG NAFTA SA, PNiG JASŁO SA, PN "Diament" sp. Z o.o. oraz ZRG Krosno sp. Z o.o.
W trakcie kontroli NIK EXALO Drilling SA posiadała trzy spółki zależne, w tym dwie poza granicami Polski (na Ukrainie i w Zjednoczonych Emiratach Arabskich) oraz osiem oddziałów zagranicznych: w Kazachstanie, Pakistanie, Libii, Ugandzie, Egipcie, Czadzie, w Czechach i na Słowacji.
Na stronie spółki możemy przeczytać, że jest "jednym z wiodących europejskich przedsiębiorstw z sektora wierceń lądowych (...). Jedną z istotnych wartości firmy EXALO jest innowacyjność oferowanych rozwiązań. Jedną z kluczowych przewag konkurencyjnych EXALO są ludzie".
Jak wynika z raportu NIK, w latach 2016-2020 – czyli w okresie, którego dotyczyła kontrola – ludzie ci ewidentnie zawiedli. Podstawowy zarzut Izby względem spółki, to złe zarządzanie. Miało ono przełożyć się na milionowe straty.

Raport NIK

Zdaniem NIK, część mechanizmów funkcjonowania spółki i jej podmiotów zależnych była obarczona istotnymi ryzykami prawnymi i podatkowymi. Miało to wynikać z faktu, że "spółki ją tworzące znajdowały się w różnej sytuacji oraz kondycji finansowej. Problemy te dotyczyły m.in.: skali i efektywności działalności zagranicznej, sposobu zarządzania jednostkami zagranicznymi, realizowania nierentownych kontraktów i błędów formalnoprawnych w działaniu oddziałów".
Kolejne wprowadzane przez zarządy programy naprawcze, miały prowadzić jedynie do doraźnej poprawy wyników ekonomicznych, nie uzyskano natomiast trwałej poprawy sytuacji finansowej spółki. Działalność grupy miała być po prostu nierentowna.

Oddziały zagraniczne

Jak czytamy w raporcie:

W latach 2016-2017 r. oraz w okresie od 1 stycznia 2020 r. do 30 września 2020 r. Grupa Kapitałowa EXALO Drilling poniosła stratę netto w łącznej kwocie ponad 132,5 mln zł (...) W latach 2016–2019 następował stały spadek udziału rynków zagranicznych w przychodach grupy kapitałowej: w 2016 r. wynosił 35 proc., w 2017 r. – 26 proc., w 2018 r. – 21 proc., a w 2019 r. tylko 17 proc.

Na sytuację spółki wpływ miały niepowodzenia w ekspansji zagranicznej. W 2018 roku zakończyły działalność trzy oddziały zagraniczne EXALO Drilling SA: w Gruzji, na Litwie i w Etiopii, które od 2013 i 2014 roku nie prowadziły działalności operacyjnej w zakresie prac wiertniczych, rekonstrukcyjnych i serwisowych. Spółce nie udało się pozyskać zleceń w tych regionach.
Jak podaje NIK, w trakcie kontroli prowadzone były prace nad wyrejestrowaniem i likwidacją oddziałów: w Egipcie, Ugandzie, na Słowacji oraz w Libii.
W latach 2015-2018 kluczowymi rynkami zagranicznymi, na jakich działała Exalo były: Pakistan i Kazachstan i Ukraina. W 2019 r. kluczowymi rynkami były Pakistan i Czad, gdzie został pozyskany nowy długoterminowy kontrakt na prace wiertnicze, a także Ukraina. Z kolei na rynku kazachskim spółka nie realizowała w 2019 i 2020 r. żadnego kontraktu, co związane było z sytuacją rynkową w tamtejszym obszarze m.in. zwiększoną konkurencją ze strony Chin i wyższymi cenami ropy.

W latach 2015–2020 (do III kw.) większość oddziałów zagranicznych ponosiła straty. W 2020 r. w oddziałach zagranicznych prowadzono głównie działania mające na celu minimalizację kosztów operacyjnych - ściągane długów, dopełnianie formalności, zamykanie nieaktywnych oddziałów.

Odwierty w Kazachstanie

Szczegółowo NIK przyjrzała się działalności Exalo na rynku kazachskim. Izba stwierdziła tam istotne nieprawidłowości, których skutki finansowe oszacowała na ponad 21,5 mln zł.
Chodziło m.in. o niezgodne z obowiązującym prawem umowy, co doprowadziło do niemożliwości ściągnięcia znacznej części należności, błędy podatkowe, brak ujęcia w umowie zapisów o realizacji miejscowych wymogów środowiskowych w Kazachstanie – co zakończyło się dotkliwymi karami.
Jak podaje NIK, w spółce zabrakło także należytego nadzoru nad sprawami kadrowymi osób zarządzających oddziałem w Kazachstanie, co spowodowało, że w dwóch różnych okresach na stanowisku Dyrektora Oddziału zatrudnione były odpowiednio dwie i trzy osoby.

Gdzie byłeś, PGNiG?

Spółki prowadzące działalność zagraniczną podlegały w Grupie Kapitałowej PGNiG tym samym zasadom nadzoru właścicielskiego, co spółki funkcjonujące w Polsce. PGNiG SA stworzyła i wdrożyła mechanizmy monitoringu ekonomicznego, które pozwalały na bieżącą ocenę sytuacji ekonomicznej spółek zależnych, jednak – jak podkreśla NIK – sposób sprawowania nadzoru nad nimi, choć zgodny z przepisami powszechnie obowiązującymi, nie był jednak w pełni skuteczny.
Nadzór ze strony PGNiG SA nie wyeliminował np. błędnych, stosowanych w Exalo Drilling SA, mechanizmów zarządzania projektami przyczyniających się do realizowania kontraktów nierentownych oraz błędów formalnoprawnych w funkcjonowaniu spółki i oddziałów zagranicznych, które skutkowały naliczaniem istotnych kwotowo kar finansowych.
Poprosiliśmy PGNiG o komentarz w sprawie. Do czasu publikacji materiału nie otrzymaliśmy odpowiedzi.

Korupcja w spółce

W kwietniu br. pod zarzutami korupcji CBA i Prokuratura Regionalna w Poznaniu zatrzymała dwie osoby związane ze spółką: Andrzeja P. i Macieja K. – przypomina Business Insider Polska.
Ten pierwszy, przedstawiciel Exalo z Zjednoczonych Emiratów Arabskich, posiadający obywatelstwo Polski i Holandii, zdaniem śledczych wręczył temu drugiemu, byłemu już pracownikowi Exalo w Pile, łapówkę 750 tys. zł. Sprawa dotyczyła dostaw do pilskiej spółki przewodów i rur do odwiertów. Przedstawiciel spółki z ZEA miał dostawać istotne informacje o przetargu.

Więcej ciekawych informacji znajdziesz na stronie głównej INNPoland.pl