Grudniowy paradoks zakupowy. Chcemy wydać więcej, choć święta będą tańsze

Gdybyśmy mieli streścić tegoroczne nastroje przedświąteczne jednym zdaniem, brzmiałoby ono: "Jest taniej, więc wydam więcej". To wniosek płynący z raportu "Świąteczny Portfel Polaków 2025" przygotowanego przez Związek Banków Polskich i firmę Minds&Roses.

Po kilku latach, gdy świąteczne zakupy przypominały bieg z przeszkodami, a ceny podstawowych produktów (pamiętacie jeszcze "paragony grozy" za masło czy cukier?) szybowały w górę, nadchodzi odwilż. Inflacja, która jeszcze niedawno spędzała sen z powiek, w listopadzie spadła do 2,4 proc. To sprawia, że świąteczna gorączka zakupowa ma w tym roku nieco łagodniejszy przebieg dla domowych budżetów.

Raport ZBP rzuca światło na fascynujący dysonans między twardymi danymi a deklaracjami konsumentów.

Twarde dane mówią jasno: jest taniej. Analitycy wyliczyli, że koszyk świąteczny dla czteroosobowej rodziny będzie w tym roku kosztował około 3 655,30 zł. To o blisko 150 zł mniej niż w 2024 roku. To pierwsza taka sytuacja od lat, gdy realny koszt organizacji świąt spada. Gdzie szukać oszczędności? Przede wszystkim na stacjach benzynowych (pełny bak tańszy o ok. 46 zł) oraz w... stawie hodowlanym. Karp potaniał o ponad 20 zł na dwóch kilogramach. Mniej zapłacimy też za usługi, takie jak fryzjer czy zakup nowych ubrań na święta.

Tymczasem Polak deklaruje: wydam więcej. Przeciętny badany planuje przeznaczyć na tegoroczne święta 1 787 zł na osobę. To aż o 13 proc. (czyli ponad 200 zł) więcej niż rok temu.

Skąd ten rozdźwięk? Dr Przemysław Barbrich z ZBP wskazuje na stabilizację sytuacji finansowej wielu gospodarstw domowych. Można przypuszczać, że po okresie wysokiej inflacji i niepewności Polacy poczuli się pewniej i chcą "odbić sobie" chudsze lata, pozwalając sobie na nieco więcej – lepsze prezenty (średnio 677 zł) czy bogatszy stół (671 zł na zakupy i organizację).

Choć ogólny bilans jest na plus, nie wszystko tanieje. W świątecznym koszyku znajdziemy produkty, które wciąż drożeją. W górę poszły ceny mięsa, wędlin, serów i dekoracji. Najbardziej bolesny – zwłaszcza dla najmłodszych – może być wzrost cen słodyczy. Tabliczka czekolady mlecznej podrożała drastycznie: z 5 zł do 7,50 zł.

Również symbol świąt, choinka, będzie droższa. Za żywe drzewko zapłacimy od 75 do 250 zł, a za sztuczne – od 205 do nawet 608 zł.

Raport ZBP pokazuje też wyraźną zmianę w sposobie finansowania świątecznych wydatków. Polacy stawiają na bezpieczeństwo i własne środki. Aż 82 proc. badanych sfinansuje wyprawienie świąt z bieżących dochodów, a 30 proc. sięgnie po oszczędności.

Kredyt na prezenty staje się passé. Jedynie 4 proc. konsumentów planuje zadłużyć się w banku, by sfinansować Boże Narodzenie. Co ciekawe, sami bankowcy – choć spodziewają się większego ruchu w kredytach konsumenckich przed świętami (opinia 55 proc. ankietowanych pracowników banków) – również rzadziej planują finansować własne prezenty pożyczką (spadek z 19 proc. do 10 proc. rok do roku).

Dane z raportu "Świąteczny Portfel Polaków 2025" sugerują, że po kilku latach turbulencji gospodarczych wracamy do pewnej normalności. Mamy stabilniejszą pracę, niższą inflację i tańsze paliwo, co pozwala z większym optymizmem patrzeć w przyszłość. Paradoksalnie, ten optymizm sprawia, że mimo iż moglibyśmy wydać mniej, decydujemy się wydać więcej. Czy to mądre? Ekonomicznie – dyskusyjne. Psychologicznie – być może niezbędne.

Autorzy raportu przypominają jednak, że okres przedświąteczny to żniwa nie tylko dla handlowców, ale i dla cyberprzestępców. Niezależnie od tego, ile planujemy wydać, warto zadbać o to, by nasze pieniądze i dane były bezpieczne podczas zakupowego szaleństwa online.