Są gorsze niż mikroplastik. Te cząsteczki przekraczają granice komórkowe

Jeszcze niedawno sądzono, że w oceanach unosi się około 3 mln ton plastiku. Dziś naukowcy mówią, że te szacunki są rażąco niedoszacowane. Według najnowszych badań opublikowanych w prestiżowym tygodniku "Nature", tylko w górnej warstwie północnego Atlantyku może dryfować nawet 27 milionów ton nanoplastiku – cząstek tak drobnych, że ich obecność przez lata była niemal niemożliwa do wykrycia.

Nanoplastik, czyli cząsteczki plastiku mniejsze niż jeden mikrometr, powstaje głównie w wyniku rozpadu większych fragmentów tworzyw pod wpływem promieniowania UV i fal. Choć niewidoczne gołym okiem, mają ogromny wpływ na życie w oceanach – i poza nimi.

Podczas badawczego rejsu statkiem RV Pelagia w 2020 roku międzynarodowy zespół naukowców pobrał próbki z 12 miejsc w północnym Atlantyku – od wód przybrzeżnych Europy po wiry oceaniczne. Pobrano je z różnych głębokości: od 10 metrów aż po warstwy przydenne.

Analiza wykazała, że nanoplastik jest obecny w całym słupie wody – od powierzchni po dno. W pobliżu kontynentu europejskiego jego stężenie wynosiło średnio aż 25 mg/m³. Najczęściej wykrywane tworzywa to PET (politereftalan etylenu), PS (polistyren) i PVC (polichlorek winylu).

Zaskakujący był brak dwóch dominujących typów plastiku: polietylenu (PE) i polipropylenu (PP). Naukowcy przypuszczają, że uległy one tak intensywnej degradacji, iż nie były już rozpoznawalne, lub też ich ilości były poniżej progu wykrywalności.

To właśnie mikroskopijna wielkość sprawia, że nanoplastik jest tak groźny. Może przenikać przez błony komórkowe, dostawać się do tkanek i narządów morskich organizmów, a przez łańcuch pokarmowy trafiać do większych zwierząt – i ludzi.

Ich obecność w komórkach ryb, które później lądują na naszych talerzach, może mieć konsekwencje dla zdrowia, których jeszcze nie potrafimy w pełni przewidzieć.

Nanoplastik zaczyna swoją drogę od fitoplanktonu – mikroskopijnych organizmów będących podstawą oceanicznego życia. Dalej trafia do zooplanktonu, małych ryb, a w końcu do większych drapieżników – tuńczyków, rekinów, delfinów. Ten sam łańcuch żywieniowy kończy się często na naszych talerzach.

Problem w tym, że nanoplastiki nie opadają jak inne zanieczyszczenia. Unoszą się w wodzie, przemieszczając się swobodnie i trafiając do każdego zakątka oceanu. W tej formie są niemal niemożliwe do usunięcia.

Zagrożenie jest poważne, ale działania na skalę globalną wciąż pozostają w sferze planów. Wkrótce podczas negocjacji ONZ w Genewie ma pojawić się propozycja ograniczenia światowej produkcji plastiku. Pomysł budzi jednak sprzeciw krajów, których gospodarka opiera się na przemyśle petrochemicznym.

Źródło: Spider's Web, Polityka