Czy warto kupić bilet w kosmos? Eksperci ostrzegają przed wielkim ryzykiem
Turystyka kosmiczna Fot. NASA/Unsplash

Ostatnie odwołania lotów SpaceX Starship ujawniają poważną lukę prawną w turystyce kosmicznej. Pasażerowie misji suborbitalnych, orbitalnych czy księżycowych nie mają dziś żadnej ochrony w przypadku opóźnień, odwołań czy wypadków – ostrzegają eksperci i prawnicy z AirAdvisor.

REKLAMA

SpaceX z nocy z niedzieli na poniedziałek po raz dziesiąty odwołało testowy lot rakiety Starship zaledwie 17 minut przed startem z powodu wycieku ciekłego tlenu w systemach naziemnych. Planowany start kolejnej nocy również został przełożony z powodu złych warunków pogodowych. Choć lot ostatecznie odbył się w środę, sytuacja ujawnia poważny problem: brak regulacji chroniących przyszłych uczestników komercyjnych podróży kosmicznych.

Brak ochrony prawnej dla pasażerów lotów kosmicznych

Aktualnie w turystyce kosmicznej nie istnieją przepisy analogiczne do prawa lotniczego czy morskiego. Anton Radchenko, prezes AirAdvisor, podkreśla:

"Najtańszy bilet na lot turystyczny w kosmos kosztuje kilkaset tysięcy euro. Co w momencie, jeśli lot zostanie odwołany dzień wcześniej lub nawet 15 minut przed startem, tak jak miało to miejsce w przypadku Starship? Dziś odpowiedź jest jednoznaczna: pasażer nie ma żadnych praw".

Brak regulacji oznacza, że pasażerowie suborbitalnych lotów (organizowanych m.in. przez firmy Virgin Galactic, czy Blue Origin) ryzykują utratę setek tysięcy euro oraz tygodni przygotowań fizycznych. W przypadku misji orbitalnych lub księżycowych odwołanie lotu może opóźnić start o miesiące, a nawet lata.

Finansowe i logistyczne konsekwencje odwołań lotów

  • Suborbitalne loty kosmiczne: kilka minut w stanie nieważkości; odwołanie oznacza straty finansowe i zmarnowane tygodnie przygotowań.
  • Orbitalne loty punkt-punkt (np. Paryż-Tokio w 90 minut): bilety kosztują miliony, brak prawa do odszkodowania.
  • Misje księżycowe (dearMoon): wieloletnie przygotowania, potencjalne odroczenie lotu o miesiące lub lata.
  • Projekty marsjańskie: długoterminowe misje; w razie wypadku kwestia życia i międzynarodowej odpowiedzialności, a nie odszkodowania.
  • Radchenko zwraca uwagę, że konsekwencje odwołań wykraczają daleko poza zwrot kosztów, obejmując aspekty finansowe, logistyczne, a nawet psychologiczne.

    Turystyka kosmiczna wciąż w fazie eksperymentalnej

    Eksperci podkreślają więc konieczność jak najszybszego wprowadzenia przepisów, które:

  • nakładają obowiązki na operatorów w przypadku odwołania lub opóźnienia lotu,
  • określają odpowiedzialność finansową i odszkodowania dostosowane do wysokiej ceny biletów,
  • harmonizują przepisy międzynarodowe dla transgranicznych lotów kosmicznych,
  • zapewniają bezpieczeństwo pasażerów w przypadku poważnych wypadków.
  • Chociaż SpaceX i Virgin Galactic planują misje suborbitalne, orbitalne i księżycowe, brak przepisów może zniechęcić potencjalnych pasażerów i inwestorów. Historia lotnictwa pokazuje, że rozwój technologii wchodzi w życie szybciej niż regulacje prawne, dlatego zdaniem ekspertów ochrona pasażerów powinna nadążać za postępem.